Rhaglen, penderfyniadau a chofnodion

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid.

Mabwysiadu’r Strategaeth Gyfalaf ar gyfer 2022/23.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas, adroddiad yn rhoi trosolwg lefel uchel ar y modd y mae gwariant cyfalaf, ariannu cyfalaf a gweithgaredd rheolaeth trysorlys yn cyfrannu at ddarparu gwasanaethau cyhoeddus lleol.  ‘Roedd yr adroddiad hefyd yn rhoi trosolwg o sut y rheolir risgiau cysylltiedig, a’r goblygiadau i gynaliadwyedd ariannol yn y dyfodol.

PENDERFYNWYD mabwysiadu’r Strategaeth Gyfalaf ar gyfer 2022/23.

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Oedolion, Iechyd a Llesiant.

Cymeradwyo Asesiad o Anghenion Poblogaeth Gogledd Cymru 2022.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Oedolion, Iechyd a Llesiant, y Cynghorydd Dafydd Meurig, adroddiad yn rhoi trosolwg, ac yn ceisio cefnogaeth y Cyngor llawn ar gyfer cymeradwyo’r Asesiad o Anghenion Poblogaeth Gogledd Cymru 2022, a luniwyd fel gofyniad dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014.

Ymhelaethodd y Rheolwr Tim Prosiectau Oedolion, Iechyd a Llesiant ymhellach ar gynnwys yr adroddiad.

Holodd y Cynghorydd Gwynfor Owen a ddylai ddatgan buddiant gan iddo wneud defnydd o Wasanaeth Awtistiaeth Integredig Gogledd Cymru yn ddiweddar, a’i fod hefyd yn ymwneud â materion eraill o fewn y maes.  Mewn ymateb, eglurodd y Swyddog Monitro fod yr aelod o fewn ei hawliau gan mai adroddiad o asesiad cyffredinol ar gyfer Gogledd Cymru oedd dan sylw.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Nodwyd y deellid bod hon yn ddogfen fyw, a holwyd pa mor sydyn y byddai’n gallu cael ei newid.  Mewn ymateb, eglurwyd bod y ddogfen gerbron yn fersiwn fyddai’n cael ei chymeradwyo gan y Cyngor heddiw, gobeithio, a gan y Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol ymhellach ymlaen yn y mis, cyn ei hanfon ymlaen at y Llywodraeth a’i chyhoeddi.  Roedd y swyddogion yn gwneud gwaith mwy manwl ar fanylion ac anghenion Gwynedd, felly gellid addasu unrhyw beth fel rhan o’r gwaith hwnnw.  Byddai’r ddogfen hefyd yn cael ei hadolygu ymhen 5 mlynedd, ond byddai’r swyddogion yn gwneud gwaith yn ystod y cyfnod hwnnw hefyd.  Nodwyd y byddai dogfen Gwynedd yn asesiad ar wahân, nad oedd ynghlwm wrth unrhyw ddyddiad cyhoeddi statudol, a honno fyddai’r gwir ddogfen fyw fyddai ar gael i’w haddasu ac ychwanegu ati o ddydd i ddydd.

·         Mynegwyd pryder na chafodd yr aelodau ond 5 diwrnod i ddarllen y ddogfen 450 tudalen yma, a holwyd sut bod modd iddynt graffu’r mater a gofyn cwestiynau manwl.  Awgrymwyd hefyd, gan mai unwaith yn unig y gall aelodau siarad ar fater yn y Cyngor llawn, bod materion pwysig yn cael eu gwthio drwodd heb drafodaeth.  Cwestiynwyd hefyd pa mor werthfawr fyddai dogfen o’r maint yma i bobl Gwynedd.  O ran y sylwadau ynglŷn â’r ddogfen ‘fyw’, nodwyd bod yr aelodau wedi clywed o’r blaen am bethau felly, ac wedi darganfod yn nes ymlaen nad oedd modd newid y dogfennau hynny am flynyddoedd.  Pryderid hefyd y bydd y Cyngor newydd yn cael clywed nad oes modd iddynt newid y ddogfen, gan fod y Cyngor blaenorol wedi ei mabwysiadu, a galwyd ar yr Aelod Cabinet a’r swyddogion i fod yn fwy ystyriol o hyn allan.

·         Nodwyd bod y Pwyllgor Craffu Gofal wedi craffu’r mater hwn, ac wedi cefnogi a chydymdeimlo â’r swyddogion, oedd wedi gorfod paratoi’r dogfennau mewn amser byr iawn.

I gloi, nododd yr Aelod Cabinet:-

·         Bod y swyddogion wedi cyflawni gwaith arwrol o fewn amserlen hynod o dynn, yn unol â gofynion y ddeddfwriaeth.

·         Y gofynnwyd i’r Llywodraeth ganiatáu ychydig mwy o amser oherwydd y pandemig, ond na roddwyd y caniatâd hwnnw.

Nododd y Cadeirydd ei fod yntau o’r farn ei bod yn amhosib’ i’r aelodau graffu  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 11.

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Amgylchedd.

Cytuno i gyhoeddi’r Adroddiad Adolygu yn Atodiad 1 i’r adroddiad a’i gyflwyno i Lywodraeth Cymru, fel y gellir cychwyn ar y broses o baratoi Cynllun Diwygiedig.

Eglurodd y Cadeirydd mai adroddiad ar y cam nesaf o’r broses o adolygu’r Cynllun Datblygu Lleol oedd gerbron, ac nid cyfle i gael trafodaeth ar bolisïau cynllunio unigol.  Eglurodd, petai’r Cyngor yn cytuno i symud ymlaen i gynnal adolygiad llawn o’r cynllun presennol, yna byddai sawl cyfle i gael mewnbwn i bolisïau unigol a thrafod meysydd penodol yn nes ymlaen. 

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Amgylchedd, y Cynghorydd Gareth Griffith, adroddiad yn ceisio cytundeb y Cyngor llawn i gyhoeddi’r Adroddiad Adolygu a’i yrru ymlaen i Lywodraeth Cymru, er mwyn gallu symud ymlaen gyda’r gwaith o baratoi Cynllun Diwygiedig.

Ymhelaethodd y Pennaeth Cynorthwyol - Amgylchedd ymhellach ar gynnwys yr adroddiad.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelod unigol:-

·         Nodwyd bod llawer o waith wedi mynd i mewn i’r adroddiad, a diolchwyd i’r Aelod Cabinet a’r swyddogion fu ynghlwm â hyn.

·         Mynegwyd y farn bod yr ieithwedd a’r fiwrocratiaeth ynghlwm â’r ddogfen yn anhygoel ac yn anghredadwy, a bod yr holl drefn gynllunio mor gymhleth, fel nad ydi’r mwyafrif o bobl, gan gynnwys aelodau etholedig, yn deall yn iawn beth sy’n mynd ymlaen.  Awgrymwyd y gellid defnyddio’r gwaith ymgynghorol diwethaf fel enghraifft o hynny, gan mai 5 aelod yn unig oedd wedi ymateb i’r ymgynghoriad hollbwysig hwn. 

·         Gresynwyd nad oedd y swyddogion o’r farn bod yr un o’r agos at 80 o ddangosyddion sy’n cael eu defnyddio ar gyfer arbed yr iaith Gymraeg yn amlygu bod niwed yn cael ei wneud i’r iaith, a’i bod yn ymddangos, heb Brexit a Covid, na fyddai yna unrhyw newidiadau yn cael eu crybwyll o gwbl.

·         Mynegwyd pryder ynglŷn a beth yn union sy’n cael ei gyflwyno, a beth yn union fydd yn dod yn ôl wedyn gan Lywodraeth Cymru, ac yn waeth na hynny, pryderid yn fawr mai’r Pwyllgor Polisi Cynllunio ar y Cyd fydd yn ymdrin ag unrhyw newidiadau. 

·         Nodwyd, yn 2017, y bu i’r Pwyllgor Polisi Cynllunio ar y Cyd roi sêl bendith i ddod â’r cynllun gerbron y Cyngor, a chafodd ei basio yno o drwch blewyn.  Y cwbl y gallai’r aelodau wneud ar y pryd oedd ei ganiatáu neu ei wrthod, ac nid oedd modd gofyn am fwy o amser er mwyn i’r aelodau newydd ar y pryd gael cyfle i drafod y polisïau.

·         Nodwyd ein bod yn gweld, dro ar ôl tro, bod y polisïau cynllunio yn gweithio yn groes i ddymuniad yr aelodau i geisio gwarchod ein cymunedau Cymraeg, a phryderid, pan ddaw’r ymateb gan Lywodraeth Cymru, na fydd yr aelodau newydd yn deall pwysigrwydd nac arwyddocâd hyn.

·         Nodwyd dymuniad i ddiddymu’r Pwyllgor Polisi Cynllunio ar y Cyd fel bod Cyngor Gwynedd yn gweithredu ar ei ben ei hun, ond pryderid na fyddai hynny’n digwydd, er bod yr holl dystiolaeth yn amlygu bod yna wahaniaeth mawr rhwng ein dymuniadau ni yng Ngwynedd a dymuniadau Môn.

Mewn ymateb i’r sylwadau hyn, nododd yr Aelod Cabinet:-

·         Y trefnwyd sesiynau i’r aelodau, lle roedd yr Adran Bolisi Cynllunio yn cyflwyno gwybodaeth ynglŷn  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 12.

Cyflwyno adroddiad Cadeirydd y Panel Cyfweld.

Penodi Mr Hywel Eifion Jones, Mrs Sharon Warnes, Mr Elwyn Rhys Parry a Mrs Clare Hitchcock fel Aelodau Lleyg o’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio am gyfnod o 5 mlynedd.

Cyflwynodd Cadeirydd y Panel Cyfweld, y Cynghorydd John Pughe Roberts, adroddiad yn gofyn i’r Cyngor llawn dderbyn argymhelliad y panel i benodi Mr Hywel Eifion Jones, Mrs Sharon Warnes, Mr Elwyn Rhys Parry a Mrs Clare Hitchcock fel aelodau lleyg o’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio am gyfnod o 5 mlynedd. 

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Mynegwyd siomedigaeth bod cyn lleied wedi ymgeisio am y rôl.

·         Awgrymwyd y byddai wedi bod o ddiddordeb i’r Cyngor gael ychydig mwy o wybodaeth gefndirol ynglŷn â’r 4 person yr argymhellid eu penodi.  Mewn ymateb, eglurodd y Swyddog Monitro y dilynwyd y drefn arferol, a bod angen i’r Cyngor fod yn fodlon bod y panel cyfweld wedi dilyn y meini prawf ar gyfer penodi, ac wedi cyflwyno argymhellion sy’n cyd-fynd â’r meini prawf hynny.

Cadarnhaodd Cadeirydd y Panel Cyfweld fod y panel yn hollol hapus gyda’r 4 person yma.

PENDERFYNWYD penodi Mr Hywel Eifion Jones, Mrs Sharon Warnes, Mr Elwyn Rhys Parry a Mrs Clare Hitchcock fel Aelodau Lleyg o’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio am gyfnod o 5 mlynedd.

Cyflwyno adroddiad y Swyddog Monitro.

Datganodd y Cynghorydd Gwynfor Owen fuddiant personol oherwydd ei fod, yn ei fusnes cyfieithu, yn gwneud llawer iawn o waith i Mr Aled Jones.

Roedd yr aelod o’r farn ei fod yn fuddiant sy’n rhagfarnu, a gadawodd y cyfarfod yn ystod y drafodaeth ar yr eitem.

Cyflwynodd y Swyddog Monitro adroddiad yn nodi fod tymor aelodaeth Mr Aled Jones, aelod annibynnol ar y Pwyllgor Safonau, yn dod i ben, ac yn argymell i’r Cyngor ei ail-benodi i wasanaethu am dymor pellach o bedair blynedd.

Nodwyd, fel aelod presennol o’r Pwyllgor Safonau, bod gwybodaeth ynglŷn â Mr Aled Jones ar gael yn Adroddiad Blynyddol y Pwyllgor Safonau.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau. 

Mynegodd aelod ei anfodlonrwydd na chyflwynwyd unrhyw wybodaeth gefndirol ynglŷn â’r person yma, a phwysleisiodd yr angen am ddidwylledd a thryloywder, gan nodi bod angen edrych ar sut mae’r penodiadau hyn yn cael eu gwneud.

Nododd y Cadeirydd ei fod ar ddeall bod y person yma wedi bod yn gwasanaethu ar y Pwyllgor Safonau, ac wedi gwneud gwaith clodwiw yn y gorffennol.

PENDERFYNWYD ail-benodi Mr Aled Jones fel aelod annibynnol o’r Pwyllgor Safonau i wasanaethu am dymor pellach o 4 blynedd.

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Gwasanaethau Democratiaeth.

Mabwysiadu’r Calendr Pwyllgorau ar gyfer 2022/23.

Cyflwynodd y Pennaeth Gwasanaethau Democratiaeth galendr ar gyfer dyddiadau cyfarfodydd y Cyngor ar gyfer 2022/23.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Holwyd a oedd pwynt derbyn y calendr, gan na fyddai llawer o’r aelodau presennol ar y Cyngor ar ôl mis Mai.  Mewn ymateb, nodwyd, er derbyn y sylw, bod angen trefnu calendr am y flwyddyn a rhoi dyddiadau mewn lle, gan roi’r trefniadau i mewn o ochr y swyddogion hefyd, gyda digon o ragrybudd.

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn ag ymarferoldeb cynnal cyfarfod o’r Cyngor ar 2 Mawrth, 2023 pe caniateid diwrnod ychwanegol o wyliau i’r staff ar 1 Mawrth, cadarnhawyd na fyddai hynny’n creu unrhyw anhawster o gwbl.

PENDERFYNWYD mabwysiadu’r Calendr Pwyllgorau ar gyfer 2022/23.

Yn unol â’r Rhybudd o Gynnig a dderbyniwyd oddi wrthi dan Adran 4.20 o’r Cyfansoddiad, bydd y Cynghorydd Judith Humphreys yn cynnig fel a ganlyn:-

“Fod y Cyngor yn galw ar Lywodraeth Cymru, Llywodraeth San Steffan a’r sefydliadau perthnasol i ymrwymo i:

- broffesiynoli chwaraeon merched fel bod merched yn cael yr un cyfleoedd â thâl â dynion.

- sicrhau bod merched yn cael eu cynrychioli ar fyrddau chwaraeon ar bob lefel.

- sicrhau bod cyfleusterau addas ar gyfer chwaraeon merched yn arbennig o ran pêl droed a rygbi.

-bod chwaraeon merched yn cael sylw cyfartal â dynion ar y cyfryngau ac yn y Wasg.”

Bod y Cyngor yn galw ar Lywodraeth Cymru, Llywodraeth San Steffan a’r sefydliadau perthnasol i ymrwymo i:

- broffesiynoli chwaraeon merched fel bod merched yn cael yr un cyfleoedd â thâl â dynion.

- sicrhau bod merched yn cael eu cynrychioli ar fyrddau chwaraeon ar bob lefel.

- sicrhau bod cyfleusterau addas ar gyfer chwaraeon merched yn arbennig o ran pêl droed a rygbi.

-bod chwaraeon merched yn cael sylw cyfartal â dynion ar y cyfryngau ac yn y Wasg.

(A)      Cyflwynwyd y rhybudd o gynnig a ganlyn gan y Cynghorydd Judith Humphreys o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, ac fe’i eiliwyd:-

“Bod y Cyngor yn galw ar Lywodraeth Cymru, Llywodraeth San Steffan a’r sefydliadau perthnasol i ymrwymo i:

- broffesiynoli chwaraeon merched fel bod merched yn cael yr un cyfleoedd â thâl â dynion.

- sicrhau bod merched yn cael eu cynrychioli ar fyrddau chwaraeon ar bob lefel.

- sicrhau bod cyfleusterau addas ar gyfer chwaraeon merched yn arbennig o ran pêl droed a rygbi.

-bod chwaraeon merched yn cael sylw cyfartal â dynion ar y cyfryngau ac yn y Wasg.”

Gosododd yr aelod y cyd-destun i’w chynnig, gan nodi:-

·         Bod llai o ferched na bechgyn yn cymryd rhan mewn chwaraeon, a bod merched yn fwy tebygol o beidio â pharhau â chwaraeon ar ôl dechrau.

·         Yn ôl y “Women’s Sports Foundation” a sefydlwyd gan Bille Jean King, mai’r prif reswm dros gael cyfle cyfartal i ferched mewn chwaraeon yw er mwyn i ferched hefyd dderbyn y buddion pwysig a ddaw drwy gyfranogi mewn chwaraeon - sef y buddion seicolegol, ffisiolegol a chymdeithasol.

·         Bod hwn yn fater sy’n teilyngu sylw difrifol swyddogion iechyd cyhoeddus, arweinwyr chwaraeon, addysgwyr a’n gwleidyddion.

·         Yn hanesyddol, nad oedd gan ferched yr hawl i gyfranogi mewn chwaraeon, ond bod diwylliant chwaraeon yn ein cymdeithas hyd heddiw yn fwy gwrywaidd na benywaidd, gyda mwy o statws yn cael ei roi i chwaraeon dynion, a hynny oherwydd bod chwaraeon gwrywaidd yn derbyn llawer mwy o fuddsoddiad ac yn llawer iawn mwy amlwg a gweledol ar y cyfryngau.

·         Yn ôl y “Women’s and Sports Fitness Foundation”, bod buddsoddiad masnachol, a’r sylw ar y cyfryngau mae chwaraeon merched yn dderbyn, yn cyd-blethu â’i gilydd.

·         Er mwyn cynyddu cyfranogiad merched mewn chwaraeon, bod merched angen gweld modelau rôl ysbrydoledig yn y cyfryngau, a chael yr anogaeth mae dynion yn gael.

·         Er bod S4C i’w ganmol am y sylw maent yn rhoi i chwaraeon merched ar y cyfan, mae merched yn llawer llai gweledol yn y cyfryngau a’r Wasg na dynion.

·         Yn 2018, cyhoeddwyd adroddiad ar ba mor weledol yw chwaraeon merched yn y cyfryngau ar draws gwledydd Ewrop.  Roedd 5 gwlad o dan y chwydd wydr, a dengys canlyniadau’r adroddiad nad oedd cyfran darlledu chwaraeon merched yn codi’n uwch na 10% yn yr un o’r 5 gwlad.  Tua 7% yw canran darlledu chwaraeon merched ym Mhrydain!

·         Hefyd, yn anffodus, pan mae merched yn cael sylw, mae’r ffocws yn gallu bod ar be maen nhw’n wisgo, yn hytrach na’u gorchestion athletaidd.

·         Mai ychydig iawn o fuddsoddiad masnachol sydd mewn chwaraeon merched.  Golyga hyn bod tâl merched yn llai, ynghyd â llai o gyfle i gael hyfforddwyr a chyfleusterau safonol.

·         O ystyried y diffyg sylw, y math o sylw, y diffyg hyrwyddo a buddsoddiad, fawr ryfedd bod gan ferched lai o gymhelliant i gyfranogi.

·         Nad yw’n syndod bod merched yn poeni am gael eu beirniadu, yn poeni nad ydyn nhw ddigon da, a bod llawer o ferched yn tynnu allan o chwaraeon  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 16a

Yn unol â’r Rhybudd o Gynnig a dderbyniwyd oddi wrthi dan Adran 4.20 o’r Cyfansoddiad, bydd y Cynghorydd Beca Brown yn cynnig fel a ganlyn:-

“Gyda chostau byw yn cynyddu’n frawychus o gyflym a phobol a theuluoedd yn gorfod dewis yn aml rhwng bwyd neu wres, mae galw mwy nag erioed am wasanaethau banciau a chynlluniau bwyd lleol. Yn ôl FareShare Cymru roedd 4 cynllun bwyd yng ngogledd cymru cyn y pandemig ond mae disgwyl y bydd oddeutu 40 erbyn mis Ebrill eleni.

Mae’n rhaid i grwpiau gwirfoddol lleol dalu tâl aelodaeth flynyddol i dderbyn bwyd gan gynlluniau fel FareShare ac yn ystod y cyfnod clo roedd Llywodraeth Cymru yn ariannu aelodaeth y flwyddyn gyntaf yn unig.

Ond, ar ôl y flwyddyn gyntaf mae cynlluniau bwyd lleol yn gorfod canfod yr arian ar gyfer y tâl aelodaeth eu hunain a gall y gost yma fod o gwmpas £3,000 y flwyddyn.

Galwn ar Lywodraeth Cymru i ymrwymo i ariannu 70% o gost y bwyd (hynny yw, tâl aelodaeth FareShare neu gynlluniau dosbarthu tebyg) am gyfnod o 5 mlynedd er mwyn gwarchod y cynlluniau bwyd lleol yma sydd yn rhoi gwasanaeth allweddol i bobol a theuluoedd mewn cyfnod o galedi mawr.”

Gyda chostau byw yn cynyddu’n frawychus o gyflym a phobl a theuluoedd yn gorfod dewis yn aml rhwng bwyd neu wres, mae galw mwy nag erioed am wasanaethau banciau a chynlluniau bwyd lleol.  Yn ôl FareShare Cymru roedd 4 cynllun bwyd yng Ngogledd Cymru cyn y pandemig, ond mae disgwyl y bydd oddeutu 40 erbyn mis Ebrill eleni.

Mae’n rhaid i grwpiau gwirfoddol lleol dalu tâl aelodaeth flynyddol i dderbyn bwyd gan gynlluniau fel FareShare ac yn ystod y cyfnod clo roedd Llywodraeth Cymru yn ariannu aelodaeth y flwyddyn gyntaf yn unig.

Ond, ar ôl y flwyddyn gyntaf mae cynlluniau bwyd lleol yn gorfod canfod yr arian ar gyfer y tâl aelodaeth eu hunain a gall y gost yma fod o gwmpas £3,000 y flwyddyn.

Galwn ar Lywodraeth Cymru i ymrwymo i ariannu 70% o gost y bwyd (hynny yw, tâl aelodaeth FareShare neu gynlluniau dosbarthu tebyg) am gyfnod o 5 mlynedd er mwyn gwarchod y cynlluniau bwyd lleol yma sydd yn rhoi gwasanaeth allweddol i bobl a theuluoedd mewn cyfnod o galedi mawr.

(A)      Cyflwynwyd y rhybudd o gynnig a ganlyn gan y Cynghorydd Beca Brown o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, ac fe’i eiliwyd:-

“Gyda chostau byw yn cynyddu’n frawychus o gyflym a phobl a theuluoedd yn gorfod dewis yn aml rhwng bwyd neu wres, mae galw mwy nag erioed am wasanaethau banciau a chynlluniau bwyd lleol.  Yn ôl FareShare Cymru roedd 4 cynllun bwyd yng Ngogledd Cymru cyn y pandemig, ond mae disgwyl y bydd oddeutu 40 erbyn mis Ebrill eleni.

Mae’n rhaid i grwpiau gwirfoddol lleol dalu tâl aelodaeth flynyddol i dderbyn bwyd gan gynlluniau fel FareShare ac yn ystod y cyfnod clo roedd Llywodraeth Cymru yn ariannu aelodaeth y flwyddyn gyntaf yn unig.

Ond, ar ôl y flwyddyn gyntaf mae cynlluniau bwyd lleol yn gorfod canfod yr arian ar gyfer y tâl aelodaeth eu hunain a gall y gost yma fod o gwmpas £3,000 y flwyddyn.

Galwn ar Lywodraeth Cymru i ymrwymo i ariannu 70% o gost y bwyd (hynny yw, tâl aelodaeth FareShare neu gynlluniau dosbarthu tebyg) am gyfnod o 5 mlynedd er mwyn gwarchod y cynlluniau bwyd lleol yma sydd yn rhoi gwasanaeth allweddol i bobl a theuluoedd mewn cyfnod o galedi mawr.”

Gosododd yr aelod y cyd-destun i’w chynnig gan nodi:-

·           Gan fod FareShare yn dosbarthu bwyd dros ben, a fyddai fel arall yn cael ei daflu, bod y cynllun, nid yn unig yn rhoi cymorth angenrheidiol i bobl sydd mewn angen, ond hefyd yn cyfrannu at leihau gwastraff bwyd.

·           Bod y cynnydd sylweddol yn nifer y cynlluniau bwyd yng Ngogledd Cymru wedi digwydd cyn i’r argyfwng costau byw daro go iawn, a phwy ŵyr faint o gynlluniau bwyd fydd yn codi ar draws y sir a gweddill y wlad ymhen blwyddyn arall.

·           Er y gwerthfawrogir yn fawr yr arian a ddaeth gan Lywodraeth Cymru i ariannu’r flwyddyn gyntaf o aelodaeth y cynllun FareShare, byddai cael sicrwydd bod 70% o’r arian aelodaeth wedi’i dalu gan y Llywodraeth am gyfnod o 5 mlynedd, tra bo pobl yn wynebu’r her ddwbl o ffendio’u traed ar ôl y pandemig a delio gyda’r argyfwng costau byw, yn tynnu’r straen a’r pryder oddi ar gynlluniau bwyd o orfod meddwl lle i ddod o hyd i’r arian.  Byddai hynny, yn ei dro, yn rhoi sicrwydd i’r bobl sy’n derbyn y bwyd na fydd y gwasanaeth hollbwysig yma yn gorffen yn ddisymwth.

Oherwydd nam ar y sain yn ystod ei chyflwyniad, gofynnwyd i’r cynigydd anfon copi ysgrifenedig at yr aelodau yn dilyn y cyfarfod.

Mynegwyd cefnogaeth i’r cynnig gan aelodau a nododd:-

·         Bod cynghorwyr Bangor a gwirfoddolwyr Plaid Cymru Bangor yn cefnogi’r cynllun bwyd a sefydlwyd gan y Cynghorydd Steve Collings, ac mai ef a gyflwynodd y syniad o Fareshare ym Mangor.

·         Bod y cynnig yn un clodwiw sy’n sicrhau bod pobl fregus a phobl mewn angen yn cael y bwyd sydd ei angen arnynt, yn ogystal â mynd i’r afael ag anghyfartaledd cymdeithasol.  Roedd hefyd o gymorth i arbed y planed ac yn fodd o leihau gwastraff.

·         Ei bod yn bwysig bod  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 17.

(i)            Cyflwyno, er gwybodaeth – Llythyr gan Lywodraeth San Steffan mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Elwyn Edwards i gyfarfod 7 Hydref, 2021 o’r Cyngor ynglŷn â chydnabod Dydd Gŵyl Dewi yn ffurfiol fel gŵyl banc yng Nghymru.

(ii)           Cyflwyno, er gwybodaeth – Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Gethin Glyn Williams i gyfarfod 2 Rhagfyr, 2021 o’r Cyngor ynglŷn â chreu coetiroedd yng Nghymru.

Cyflwynwyd er gwybodaeth:-

(a)     Llythyr gan Lywodraeth San Steffan mewn ymateb i rybudd o gynnig y Cynghorydd Elwyn Edwards i gyfarfod 7 Hydref, 2021 o’r Cyngor ynglŷn â chydnabod Dydd Gŵyl Dewi yn ffurfiol fel gŵyl banc yng Nghymru.

(b)     Llythyr gan Lywodraeth Cymru mewn ymateb i ryubdd o gynnig y Cynghorydd Gethin Glyn Williams i gyfarfod 2 Rhagfyr, 2021 o’r Cyngor ynglŷn â chreu coetiroedd yng Nghymru.