Rhaglen, penderfyniadau a chofnodion

I dderbyn unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb

Derbyniwyd ymddiheuriadau gan y Cynghorydd Rob Triggs

I dderbyn unrhyw ddatganiad o fuddiant personol

Dim i’w nodi

Nodi unrhyw eitemau sy’n fater brys ym marn y cadeirydd fel y gellir eu hystyried.

.

Dim i’w nodi

Bydd y Cadeirydd yn cynnig y dylid llofnodi cofnodion cyfarfod o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd 17 Tachwedd 2022 fel rhai cywir  

Derbyniodd y Cadeirydd gofnodion y cyfarfodydd blaenorol o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd  17 Tachwedd 2022 fel rhai cywir.

Cyflwynir:

·         Datganiad o’r Cyfrifon ôl-Archwiliad;

·         Adroddiad ‘ISA260’ Archwilio Cymru

·         Llythyr Cynrychiolaeth (Atodiad 1)

I ystyried a chymeradwyo’r wybodaeth cyn awdurdodi’r Cadeirydd i ardystio’r llythyr

PENDERFYNIAD:

• Derbyn a chymeradwyo Adroddiad 'ISA260’ gan Archwilio Cymru ar gyfer Cyngor Gwynedd
• Derbyn a chymeradwyo Datganiad o’r Cyfrifon 2021/22 (ôl-archwiliad) - Cadeirydd y Pwyllgor i ardystio’r Datganiad o Gyfrifoldebau am y Datganiad o’r Cyfrifon
• Cadeirydd y Pwyllgor ynghyd a’r Pennaeth Cyllid i ardystio’r Llythyr Cynrychiolaeth yn electroneg
• Llongyfarch y swyddogion ar eu gwaith o dderbyn datganiad di-amod

a)    Cyflwynwyd adroddiad y Pennaeth Cyllid yn gofyn i’r pwyllgor ystyried a chymeradwyo’r Datganiad o’r Cyfrifon 2021/22 (ôl-archwiliad), adroddiad ‘ISA260’ Archwilio Cymru a’r Llythyr Cynrychiolaeth (Atodiad 1 i adroddiad Archwilio Cymru), cyn awdurdodi’r Cadeirydd i ardystio’r llythyr yn electroneg.

Nododd yr Aelod Cabinet Cyllid bod y Swyddogion wedi rhyddhau’r cyfrifon i Archwilio Cymru 13-06-2022 fel bod modd i Archwilio Cymru baratoi adroddiad er cymeradwyaeth y Pwyllgor. Atgoffwyd yr Aelodau bod cyfrifon amodol wedi eu cyflwyno i’r Pwyllgor 08-09-2022, ble amlygwyd y prif faterion ar nodiadau perthnasol.

Ategodd y Pennaeth Cyllid bod oediad eleni i dderbyn adroddiad gan Archwilio Cymru oherwydd mater technegol yn ymwneud ag isadeiladwaith, oedd  yn golygu mai yn  Ionawr 2023 roedd cyfrifon terfynol 2021/22 holl Awdurdodau Lleol Cymru yn cael eu cymeradwyo. Diolchodd i’r holl swyddogion oedd wedi bod yn rhan o’r broses.

Arweiniodd y Pennaeth Cyllid Cynorthwyol - Cyfrifeg a Phensiynau yr Aelodau drwy’r adroddiad gan amlygu bod mân addasiadau i’r un a gyflwynwyd i’r Pwyllgor ym mis Medi 2022. Tynnwyd sylw at y canlynol:

·         Nodyn 15 - Eiddo, Offer a Chyfarpar – I gydymffurfio gyda gofynion cenedlaethol,  isadeiladwaith wedi ei dynnu allan o’r prif dabl yn Nodyn 15 ar gyfer y ddwy flynedd ac wedi ei ychwanegu fel rhan ar wahân

·         Oherwydd chwyddiant uchel, o gymharu gyda chwyddiant sefydlog isel dros y blynyddoedd diwethaf, bod goblygiadau ar y prisio, ac felly trefniadau arferol wedi eu haddasu. O ganlyniad, y prisio yn uwch mewn ymateb i’r chwyddiant uwch.

·         Nodyn 15 Eiddo, Offer a Chyfarpar – bu adolygiad o’r asedau oedd wedi gorffen cael eu dibrisio, ond yn parhau ar y gofrestr asedau.  Y rhai nad oedd bellach yn weithredol wedi eu dadgydnabod, ac wedi eu dileu o’r nodyn.

·         Nodyn 19 – Arian a Chyfwerthoedd arian – addasiad i drefn o ddangos ffigyrau yn ymwneud â’r Gronfa Bensiwn - addasiad ar yr elfen gorddrafft ac yna addasiad cyfwerth ar y credydwyr (addasiad ar gyfer 2021/22 a 2020/21).

·         Nodyn 30 – Taliadau i Swyddogion – mân addasiadau yn rhannol oherwydd anghysondeb rhwng cyfarwyddiadau CIPFA a’r Ddeddf (cyfarwyddiadau CIPFA wedi eu dilyn)

·         Nodyn 35 – Prydlesau  – cwmni Cynnal wedi dod i ben diwedd Mawrth 2022, ond yn parhau i ymddangos yn y nodyn – nid oedd bellach angen ei gynnwys.

·         Nodyn 27 - Dadansoddiad Natur Gwariant ac Incwm  - addasiad technegol yn ymwneud a chategoreiddio incwm (dim effaith ar y llinell waelod ond yn hytrach rhwng un is-bennawd a’r llall) 

Cyfeiriwyd at ddau argymhelliad gan Archwilio Cymru. 

1.    Yn dilyn adolygiad o gredydwyr tymor byr, bod credydwyr y Cyngor wedi eu gor ddatgan o £274k yn 31/03/2022. Cafwyd eglurhad mai mater o amseriad oedd yn gyfrifol am hyn ac er bod y credydwr angen bod yno yn flaenorol, roedd y sefyllfa wedi newid erbyn diwedd y flwyddyn ariannol a felly dylid fod wedi dileu’r swm. Gan nad oedd y swm o £274k yn faterol, yr addasiad yn cael ei weithredu yng nghyfrifon 2022/23.

2.    Adolygu ac atgyfnerthu papurau gwaith ymhellach i ddarparu trywydd archwilio clir.

Y  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 5.

I dderbyn y wybodaeth, ystyried risgiau sy’n deillio o’r tafluniadau gwariant yn erbyn y gyllideb, a chraffu penderfyniadau’r Cabinet yng nghyswllt rheoli cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau

PENDERFYNIAD:

1. Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sefyllfa a’r risgiau yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau
2. Cytuno gydag argymhelliad y Cabinet (24-01-23) i gymeradwyo:

·         Trosglwyddo £3.188 miliwn o danwariant ar gyllidebau Corfforaethol i Gronfa Strategaeth Ariannol y Cyngor.

·         Pan yn amserol, ar ddiwedd y flwyddyn ariannol, defnyddio

a)    Balansau Ysgolion i gyllido costau ychwanegol chwyddiant cyflogau athrawon, cymhorthyddïon, staff gweinyddol a thrydan sydd uwchlaw lefel y gyllideb yn yr ysgolion

b)    Cronfa Premiwm Treth Cyngor i gyllido’r pwysau ychwanegol yn y maes Digartrefedd

c)    Cronfa Trefniadau adfer yn sgil Covid a sefydlwyd i gyllido heriau ariannol cysylltiedig sy'n wynebu'r Cyngor.

a)    Cyflwynwyd adroddiad gan Aelod Cabinet Cyllid yn gofyn i’r pwyllgor graffu’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau, ac ystyried penderfyniadau’r Cabinet 24-01-23.

Gosododd yr Aelod Cabinet y cyd-destun i’r adroddiad drwy nodi:-

·         Er nad yw effaith Covid mor sylweddol yn 2022/23 o’i gymharu â’r ddwy flynedd flaenorol, bod costau ychwanegol, colledion incwm a llithriad ar gynlluniau arbedion yn parhau mewn rhai meysydd.

·         Bod rhagolygon presennol yn awgrymu y bydd yr Adrannau Oedolion, Iechyd a Llesiant, Plant a Theuluoedd, Addysg, Economi a Chymuned, Priffyrdd a Bwrdeistrefol a Thai ac Eiddo yn gorwario erbyn diwedd y flwyddyn.

·         Bod oediad mewn gwireddu Arbedion yn ffactor

Ategodd mai adrodd ar y sefyllfa oedd y swyddogion Cyllid ac mai’r Adrannau eu hunain oedd yn gyfrifol am eu cyllidebau.

b)    Amlygodd yr Pennaeth Cyllid Cynorthwyol y canlynol:

·         Y byddai’r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant gyda gorwariant o dros £2.2 miliwn eleni, a hynny yn gyfuniad o nifer o ffactorau, gan gynnwys methiant i wireddu gwerth £930k o arbedion.

·         Y byddai’r Adran Addysg gyda gorwariant o £1.6m sydd yn ganlyniad i effaith cost ychwanegol chwyddiant cyflogau athrawon, cymorthyddion a staff gweinyddol (£1,031k uwchlaw‘r gyllideb eleni); a chostau prisau trydan uwch. Ategwyd, o ystyried fod yr ysgolion eisoes wedi elwa o bron i filiwn o arbedion ynni yn deillio o Covid a'r cyfnodau clo cysylltiedig, byddai’n briodol defnyddio balansau ysgolion i gyllido'r pwysau ychwanegol eleni.

·         Byw’n Iach - bod sgil effaith Covid yn parhau yn 2022/23 ac yn amharu ar allu’r cwmni i gynhyrchu incwm. O ganlyniad, cadarnhawyd bod y Cyngor wedi cymeradwyo cefnogaeth ariannol angenrheidiol i gynnal gwasanaethau drwy ymestyn y cyfnod o sicrwydd a roddwyd i'r Cwmni hyd at ddiwedd 2022/23, sydd oddeutu £839k eleni. Nodwyd mai prisiau trydan uwch sydd yn gyfrifol am weddill gorwariant Byw’n Iach.

·         Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol – bod y tueddiad blynyddol o orwariant yn y maes bwrdeistrefol yn parhau, gyda’r problemau amlycaf yn y maes casglu gwastraff ac ailgylchu.  Yr adran hefyd yn cael trafferthion gwireddu arbedion gwerth £608k.

·         Tai ac Eiddo – goblygiadau newid i ddeddfwriaeth yn ymwneud â Digartrefedd yn golygu pwysau ariannol sylweddol. Er bod dyraniad o £1.5m o gronfa trefniadau yn sgil covid y Cyngor wedi ei roi i gynorthwyo’r sefyllfa, rhagwelir gorwariant net o £2.7miliwn eleni.

·         Corfforaethol - rhagdybiaethau darbodus wrth osod cyllideb 2022/23 a newid i ddeddfwriaeth yn gyfrifol am gynnyrch treth ychwanegol, gyda thai yn trosglwyddo o drethi annomestig i dreth cyngor ynghyd â lleihad yn y niferoedd sydd yn hawlio gostyngiad treth cyngor o’i gymharu â blynyddoedd blaenorol. Y cynnydd diweddar mewn cyfraddau llog yn golygu fod y rhagolygon derbyniad llog £1.3 miliwn yn fwy ffafriol nag a gyllidebwyd amdano.

Adroddwyd bwriad o ddefnyddio cronfeydd wrth gefn y Cyngor a balansau’r Ysgolion i gyllido’r bwlch ariannol o £7.4 miliwn a ragwelir am 2022/23. O ganlyniad, drwy ddefnyddio cronfeydd penodol, bod balansau cyffredinol wedi eu gwarchod ac ar gael i wynebu heriau’r dyfodol.

c)    Diolchwyd am yr adroddiad

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â Chronfa Adfer yn  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 6.

I dderbyn y wybodaeth, ystyried y risgiau ynglŷn â’r Rhaglen Gyfalaf, a chraffu penderfyniadau’r Cabinet

PENDERFYNIAD:

• Derbyn yr adroddiad
• Nodi’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau
• Cytuno gyda phenderfyniadau’r Cabinet (24-01-23)

a)    Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid. Prif ddiben yr adroddiad oedd cyflwyno’r rhaglen gyfalaf (sefyllfa diwedd Tachwedd 2022) a gofyn i’r Pwyllgor ystyried y ffynonellau ariannu perthnasol a chraffu penderfynaidau’r Cabinet (24-01-23). Cyfeiriwyd at ddadansoddiad fesul Adran o’r rhaglen gyfalaf £140.6 miliwn am y 3 blynedd 2022/23 - 2024/25 ynghyd a’r ffynonellau sydd ar gael i ariannu’r cynnydd net sydd oddeutu £4.3 miliwn ers yr adolygiad diwethaf.

b)    Ategodd y Pennaeth Cyllid Cynorthwyol,

·         bod y Cyngor gyda chynlluniau pendant mewn lle i fuddsoddi tua £53 miliwn eleni, gyda £20 miliwn (sef 38%) ohono wedi’i ariannu trwy grantiau penodol.

·         bod effaith heriau ariannol diweddar yn parhau ar y rhaglen gyfalaf gyda 40% o’r gyllideb wedi ei wario hyd at ddiwedd Tachwedd 2022 o gymharu gyda 37% dros yr un cyfnod yn 2021, 31% yn 2020  51% yn 2019/20 cyn amhariad covid

·         bod £28.7m o wariant arfaethedig wedi’i ail-broffilio o 2022/23 i 2023/24 a 2024/25, gyda’r  prif gynlluniau yn cynnwys, £11.4 miliwn Cynlluniau Strategaeth Tai, £5.5 miliwn Cynlluniau Ysgolion – Cymunedau Dysgu Cynaladwy ac Eraill a £4.1 miliwn Adnewyddu Cerbydau.

Tynnwyd sylw at restr grantiau ychwanegol roedd y Cyngor wedi llwyddo i’w denu oedd yn cynnwys Grant Cymunedau Dysgu Cynaliadwy - Ysgol Treferthyr, Grant Cyfalaf Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) a Grant Llywodraeth Cymru tuag at Gynlluniau Gwledig - Gwella Mynediad.

c)    Diolchwyd am yr adroddiad ac i’r swyddogion ar ganfod grantiau ychwanegol.

PENDERFYNWYD

·         Derbyn yr adroddiad

·         Nodi’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau

·         Cytuno gyda phenderfyniadau’r Cabinet (24-01-23)

I dderbyn y wybodaeth, ystyried risgiau cyffredinol sy’n deillio o’r llithriadau, a chraffu penderfyniadau’r Cabinet yng nghyswllt y Trosolwg Arbedion

PENDERFYNIAD:

• Derbyn yr adroddiad
• Nodi’r cynnydd, y sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt Trosolwg Arbedion

a)    Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid yn gofyn i’r pwyllgor nodi’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt y Trosolwg Arbedion, ystyried penderfyniadau’r Cabinet (24-01-2023) a sylwebu fel bo angen.

b)    Ategodd y Pennaeth Cyllid Cynorthwyol,

·         Ers 2015/16, bod gwerth £35.4m o arbedion wedi eu cymeradwyo i’w gwireddu rhwng 2015/16 - 2022/23. Nodwyd fod dros £33.5 miliwn o’r arbedion yma bellach wedi eu gwireddu sydd yn 95% o’r swm gofynnol dros y cyfnod.

·         Y prif gynlluniau sydd eto i’w cyflawni yw cynlluniau gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant a’r Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol.

·         22% o arbedion 2022/23 eisoes wedi eu gwireddu a 2% pellach ar drac i gyflawni’n amserol. Adrannau sydd gyda’r gwerth uchaf o ran cynlluniau sydd eto i’w cyflawni yw’r Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol a’r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant.

·         Bod gwerth £1.129m o arbedion eisoes wedi eu cymeradwyo ar gyfer 2023/24 gyda chynlluniau arbedion a thoriadau ychwanegol dan ystyriaeth

·         Bod gwireddu gwerth £33.5m o arbedion (allan o £35.4 miliwn) ers Ebrill 2015 wedi bod yn heriol gydag oediad a risgiau i gyflawni rhai o’r cynlluniau sy’n weddill.

Adroddwyd bod y Cabinet wedi derbyn yr holl argymhellion ynghyd a’r wybodaeth am y cynnydd i wireddu cynlluniau arbedion 2022/23.

c)    Diolchwyd am yr adroddiad. Nodwyd yr angen i ganolbwyntio ar y llwyddiant  - bod 95% o’r Arbedion wedi eu gwireddu - y  tuedd yw rhoi gormod o ffocws ar y rhai hynny sydd heb eu gwireddu, sydd efallai'r rhai anoddach.

Mewn ymateb i sylw bod rhai o’r cynlluniau yn rai o godi costau / ennill incwm yn hytrach na chynlluniau arbedion ar effaith caiff hynny o ran costau darpariaeth i drigolion sydd efallai, o ganlyniad yn cael effaith ar y gwasanaeth, nodwyd mai cynlluniau arbedion sy’n cael eu cyflwyno gan yr Adrannau a hynny mewn  ymateb i ganran sydd yn cael ei gosod. Bydd y cynlluniau hynny yn cael eu hasesu gan Aelodau ac os bydd codi incwm yn rhan o’r cynllun, bod hynny wedi derbyn ystyriaeth. Mewn ymateb i gwestiwn ategol, ynglŷn ag asesu’r cynlluniau, cadarnhawyd bod asesiadau cyfreithiol, cyllidol a chydraddoldeb yn cael ei weithredu ar gyfer pob cynllun.

Mewn ymateb i sylw bod 95% yn ganlyniad derbyniol iawn, ond i’r dyfodol, anodd fydd canfod arbedion ynghyd sgil effaith toriadau posib, gwnaed cais am adroddiad yn nodi’r strategaeth sydd tu cefn i’r drefn toriadau / arbedion o flaenoriaethu a gosod  targedau. Nododd y Pennaeth Cyllid y bydd y Strategaeth Arbedion yn cael ei gyflwyno i'r Pwyllgor yn y  cyfarfod ar y 9fed o Chwefror. Yn y cyfarfod hwnnw, bydd y cynigion ar gyfer toriadau yn cael eu cyflwyno am sylwadau gan y Pwyllgor fydd yn eu tro yn cael eu cynnwys mewn adroddiad i’r Cabinet (14-02-23), fydd o ganlyniad yn cynnig argymhellion i’r Cyngor Llawn 02-03-23.

Ategodd yr Aelod Cabinet bod Cadeiryddion Craffu ac Arweinwyr y Grwpiau Gwleidyddol i dderbyn cyflwyniad ar gynigion i arbedion a thoriadau 2023/24 a’r Aelodau Etholedig i dderbyn gwahoddiad i gyflwyniad gan y Prif Weithredwr.

PENDERFYNWYD

·         Derbyn yr adroddiad

·         Nodi’r  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 8.