Agenda item

a.    Dynodwyd dydd Gŵyl Ddewi yn ddiwrnod o wyliau ychwanegol i staff y Cyngor sy’n gweithio ar delerau gwaith gweithwyr llywodraeth leol, ar gyfer dathlu diwrnod ein nawddsant cenedlaethol i’w ariannu yn unol a paragraff 2.10 o’r adroddiad.

b.    Awdurdodwyd swyddogion i ymchwilio i opsiynau posib i wneud trefnant o’r fath yn un parhaol ac i’r perwyl hwnnw cynnal trafodaethau pellach gyda’r undebau llafur cydnabyddedig a parhau i lobio am gefnogaeth Llywodraeth San Steffan i ddatganoli i Lywodraeth Cymru y grym iddynt fedru sefydlu gwyliau banc i Gymru.

Cyflwynwyd yr eitem gan y Cyng. Nia Jeffreys

PENDERFYNWYD

1. Dynodwyd dydd Gŵyl Ddewi yn ddiwrnod o wyliau ychwanegol i staff y Cyngor sy’n gweithio ar delerau gwaith gweithwyr llywodraeth leol, ar gyfer dathlu diwrnod ein nawddsant cenedlaethol i’w ariannu yn unol a paragraff 2.10 o’r adroddiad.
2. Awdurdodwyd swyddogion i ymchwilio i opsiynau posib i wneud trefnant o’r fath yn un parhaol ac i’r perwyl hwnnw cynnal trafodaethau pellach gyda’r undebau llafur cydnabyddedig a parhau i lobio am gefnogaeth Llywodraeth San Steffan i ddatganoli i Lywodraeth Cymru y grym iddynt fedru sefydlu gwyliau banc i Gymru.

TRAFODAETH

Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi fod y Cyngor Llawn ar y 7 Hydref wedi penderfynu gofyn i’r Cabinet ystyried dynodi Dydd Gŵyl Ddewi yn swyddogol drwy roi diwrnod o wyliau i’w gweithlu ynghyd a galw ar Lywodraeth San Steffan i ddatganoli y grym i Lywodraeth Cymru i fedru creu gwyliau banc i Gymru fel y drefn sydd i’w gweld eisoes yn Yr Alban a Gogledd Iwerddon. Pwysleisiwyd fod y penderfyniad a wnaethpwyd yn y Cyngor Llawn yn un unfrydol a trawsbleidiol a oedd yn dangos awydd clir i weithredu.

Eglurwyd nad oedd y mater yn un hawdd a fod cost ynghlwm a’r penderfyniad ond diolchwyd i’r Pennaeth Cefnogaeth Gorfforaethol a’r Pennaeth Cyllid am wneud y gwaith ymarferol i wneud hyn yn bosib.

Mynegwyd fod y llythyr a dderbyniwyd gan Lywodraeth San Steffan yn ymateb i’r lythyr y Cyngor yn warthus ac yn arddangos anealltwriaeth lwyr o ddatganoli a Chymru. Eglurwyd fod yr Aelod Cabinet yn deall fod rhai unigolion yn anghytuno gyda’r penderfyniad oherwydd y gost i Gyngor Gwynedd, ond ei fod yn rhoi’r cyfle i ddangos gwerthfawrogiad i staff y cyngor am eu gwaith yn ystod y cyfnod y pandemig. Ychwanegwyd fod cefnogaeth wedi ei dderbyn gan unigolion ar draws y wlad ac fod angen ei weld fel cyfle i ddefnyddio yr ŵyl banc i roi hwb i’r economi. Gofynnwyd i Lywodraeth Cymru i ddilyn Cyngor Gwynedd ac i alw am yr hawliau i’w galluogi i sicrhau fod Dydd Gŵyl Dewi yn troi yn Ŵyl Banc Cenedlaethol.

Ychwanegodd Pennaeth yr Adran Cefnogaeth Gorfforaethol fod yr adroddiad yn egluro fod modd i’r Cyngor allu ystyried gwneud y penderfyniad i roi diwrnod ychwanegol o Wyliau Banc i rhan helaeth o weithlu’r Cyngor, ond gan fod amodau gwaith Athrawon yn cael ei penderfynu yn genedlaethol nad oes modd eu cynnwys yn y penderfyniad hwn. O ganlyniad nodwyd fod y penderfyniad yn berthnasol i holl staff y Cyngor gan eithrio Athrawon.

Yn dilyn y penderfyniad bydd 1 Mawrth yn cael ei gyfri fel Gŵyl Banc arferol, gan nodi y bydd lleoliadau megis llyfrgelloedd ar gau ond y bydd gwasanaethau gofal yn parhau. Eglurwyd y bydd y staff fydd yn gweithio yn cael diwrnod o wyliau ychwanegol neu addasiad cyflog, ac fod y £200,000 yn cynnwys ystyriaeth o’r holl ffactorau. Eglurwyd o ran ail ran y penderfyniad fod hyn yn rhoi hawl i Swyddogion barhau gyda’r trafodaethau a undebau i drafod y syniad i’r dyfodol ac i barhau i lobio Llywodraeth Cymru i gael yr hawl i sefydlu gwyliau banc i’r dyfodol.

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth

¾    Amlygwyd fod y penderfyniad hwn yn benderfyniad unfrydol gan y Cyngor Llawn a nodwyd fod angen gweithio gyda partneriaid megis Llywodraeth Cymru er mwyn penderfynu fel Cymry am Wyliau Banc ac i beidio gorfod gofyn am ganiatâd Llywodraeth Lloegr.

¾    Nodwyd fod sylwadau yn nodi mai arian trethdalwr fydd yn talu am y Gŵyl Banc ychwanegol yma gan amlygu mai hyn yr un arian sydd ar gael i ariannu pob un o wyliau banc ar draws y flwyddyn.

¾    Amlygwyd pryder fod Cyngor Gwynedd yn penderfynu rhoi gŵyl banc ychwanegol ar ben ei hun, gan nad yw’n wyliau cenedlaethol.

¾    Mynegwyd pryder am y gost yn flynyddol, ond nodwyd mai penderfyniad i’w ariannu ar gyfer un tro yw’r cais hwn. Ychwanegwyd fod angen edrych ar ymarferoldeb ei wneud ar gyfer y tymor hir.

¾    Mynegwyd siom yn ymateb sarhaus Llywodraeth San Steffan i lythyr Cyngor Gwynedd, a ychwanegwyd ei fod yn amlygu’r berthynas sydd i’w weld rhwng Cymru a Lloegr fod angen gofyn caniatâd am wyliau i ddathlu gŵyl sydd yn bwysig i’r genedl.

¾    Amlygwyd yr angen i gael trafodaeth gyda busnesau hefyd i weld beth sydd yn bosib i’r dyfodol.

¾    Pwysleisiwyd siom nad oes modd cynnwys athrawon a staff ysgolion yn rhan o’r penderfyniad. 

¾    Pwysleisiwyd fod Dydd Gŵyl Ddewi yn ddiwrnod o ddathlu Cymreictod a diwylliant Cymraeg. Mynegwyd dealltwriaeth am bryder am gost ynghyd a staff y Cyngor yn cael gwyliau tra gweithwyr allweddol eraill ddim yn cael. Er hyn nodwyd nad oes gan y Cyngor ddylanwad tu allan i’r Cyngor ac mae San Steffan sydd ar dylanwad yma. Mynegwyd fod y llythyr gwrthod yn sarhad ar y Cymry.