Agenda item

I ystyried y wybodaeth ynghyd a’r risgiau sy’n deillio o’r tafluniadau gwariant yn erbyn y gyllideb, a chraffu penderfyniadau’r Cabinet yng nghyswllt rheoli cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau

• Derbyn yr adroddiad gan nodi’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i Adrannau
• Derbyn penderfyniad y Cabinet 18/01/2022

Cyflwynwyd adroddiad gan yr Uwch Reolwr Cyllid yn manylu ar yr adolygiad diweddaraf o gyllideb refeniw’r Cyngor am 2021/22, a’r rhagolygon tuag at ddiwedd y flwyddyn ariannol.

Nodwyd bod effaith ariannol Covid19 wedi bod yn sylweddol i’r Cyngor -  yn gyfuniad o gostau ychwanegol, colledion incwm (gwerth dros £20 miliwn yn 2020/21 ac yn £10 miliwn hyd yma eleni). Ategwyd bod ceisiadau i adhawlio yn cael ei gwneud yn fisol o gronfa caledi Llywodraeth Cymru.

Yn dilyn cymryd camau i lunio rhaglen ddiwygiedig o arbedion ar gyfer 2021/22 drwy ddileu, llithro  ac ail broffilio cynlluniau arbedion yn Ionawr 2021, eglurwyd bod oediad mewn gwireddu arbedion yn parhau mewn rhai meysydd, a’r oediad hynny yn ffactor amlwg o  ganlyniad i’r argyfwng. Tynnwyd sylw at dalfyriad o sefyllfa derfynol yr holl adrannau  ynghyd a manylion pellach ynglŷn â’r prif faterion a’r meysydd ble fu gwahaniaethau sylweddol, ynghyd ag argymhellion.

·         Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant - rhagwelwyd gorwariant o bron i £1 miliwn eleni (£995k)  gyda methiant i gyflawni arbedion gwerth £855k yn ffactor amlwg o’r gorwariant. Prif feysydd gorwariant - gwasanaethau pobl hŷn, anableddau dysgu a gofal cymunedol gydag effaith Covid yn parhau i gael ardrawiad sylweddol ar yr Adran. Eto eleni gyda gwerth dros £3 miliwn eisoes wedi ei hawlio gan Lywodraeth Cymru tuag at y costau ychwanegol am y cyfnod. Caniatawyd dros £1.6 miliwn o fidiau ar gyfer pwysau cynyddol ar gyllideb 2021/22 ar ddechrau’r flwyddyn ariannol.

·         Adran Plant a Theuluoedd - dyrannwyd £1.8 miliwn o arian ychwanegol i'r Adran Plant a Theuluoedd yng nghylch cyllideb 2021/22 ar gyfer cwrdd â'r pwysau cynyddol, ynghyd â dileu gwerth £1.1 miliwn o gynlluniau arbedion nad oedd yn gwireddu. O ganlyniad, rhagolygon ariannol ar hyn o bryd yn addawol iawn. 

·         Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol – bod problemau gorwariant yn y maes casglu a gwaredu gwastraff yn parhau ynghyd a thrafferthion gwireddu arbedion mewn nifer o feysydd (gwerth £666k). Yr adran hefyd wedi wynebu costau ychwanegol yn ymwneud â Covid, ond yn ffyddiog bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i ddigolledu am weddill y flwyddyn.

·         Corfforaethol - rhagdybiaethau darbodus wrth osod cyllideb 2021/22 yn gyfrifol am gynnyrch treth ychwanegol ac yn cyfrannu at danwariant ar Ostyngiadau Treth Cyngor - y pwysau ar nifer o gyllidebau ddim cymaint â’r hyn a ragwelwyd eleni.

Ategwyd bod sefyllfa ariannol y Cyngor yn cael ei fantoli o ganlyniad i danwariant ar gyllidebau Corfforaethol a hefyd gan danwariant gan fwyafrif o’r adrannau.

Diolchwyd am yr adroddiad.

Yn ystod y drafodaeth ddilynol nodwyd y sylwadau canlynol gan aelodau:

·         Pennaeth Priffyrdd a Bwrdeistrefol wedi bod gerbron y Gweithgor Gwella Rheolaethau i drafod gwella cydymffurfiaeth â’r rheolaethau a /neu gyflwyno rheolaethau newydd i leihau’r risgiau mae’r gwasanaeth yn agored iddynt - a yw hyn wedi ei gwblhau?

·         A yw’n bosib dadansoddi problemau gorwariant fel bod modd gweld beth yw rhagolygon gorwariant tymor hir (e.e., cynnydd mewn  costau fflyd, costau trin mwy o wastraff ayyb) gan eu gwahanu o faterion arbedion? Gall hyn amlygu arbedion neu’r angen i ail ystyried y gyllideb

·         A oes arian digonol yn y gyllideb o ystyried mai’r un penawdau sy’n codi bob blwyddyn, gan dderbyn bod gosod cyllideb i’r Gwasanaeth Oedolion a Llesiant yn anodd

Mewn ymateb i’r sylwadau, nodwyd bod y Gwasanaeth Oedolion, Iechyd  a Llesiant ynghyd a’r Gwasanaeth Priffyrdd a Bwrdeistrefol yn gorwario oherwydd oediad mewn gwireddu arbedion -  Oedolion, Iechyd a Llesiant gyda chynlluniau gwerth £855k a £666k gan Priffyrdd a Bwrdeistrefol. Tynnwyd sylw at y rhestr bidiau gan nodi bod y drefn bidiau wedi ystyried y pwysau hynny sydd wedi codi ar wasanaethau yn ystod y flwyddyn ac yna  blaenoriaethu’r bidiau yn effeithiol, yn y gobaith y byddai’r arian yn mynd i’r meysydd mwyaf anghenus. Ategwyd bod hyn wedi llwyddo wrth flaenoriaethu bidiau 2021/22 i’r Adran Plant a Theuluoedd

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â’r mandad gan y Cabinet i’r Prif Weithredwr a’r Pennaeth Cyllid i fynd at wraidd problemau Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant, cadarnhawyd bod system casglu data a gwybodaeth ariannol bellach yn weithredol ac wedi gwella’r sefyllfa.

PENDERFYNWYD

·         Derbyn yr adroddiad gan nodi’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i Adrannau

·         Derbyn penderfyniad y Cabinet 18/01/2022