Agenda item

Penderfyniad  wedi ei alw i mewn i’w graffu yn unol ag Adran 7.25 o Gyfansoddiad y Cyngor

Derbyn penderfyniad y Cabinet 18-01-2022

Amlygodd y Swyddog Monitro bod gan y Pwyllgor Archwilio a Llywodraethu, yn ei rôl craffu materion corfforaethol, yr hawl i alw penderfyniad Cabinet i mewn i’w adolygu ynghyd a derbyn mwy o wybodaeth sydd yn berthnasol i agweddau’r penderfyniad hwnnw.

 

Gwahoddwyd y Cynghorydd Nia Jeffreys (Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol) i gyflwyno’r wybodaeth ac egluro cefndir y penderfyniad.

 

Atgoffwyd yr Aelodau bod y Cyngor Llawn ar y 7 Hydref 2021 wedi penderfynu yn unfrydol ofyn i’r Cabinet ystyried dynodi Dydd Gŵyl Dewi fel diwrnod swyddogol o wyliau i’w gweithlu.  Yng nghyfarfod y Cabinet 18 Ionawr 2022, penderfynwyd dynodi Dydd Gŵyl Dewi yn ddiwrnod o wyliau ychwanegol  i staff y Cyngor. Amlygodd fod cais wedi ei dderbyn am fwy o wybodaeth am y gost (oddeutu £200k) i weithredu’r penderfyniad a hefyd sylw, fod modd defnyddio’r arian i bwrpas arall er budd  trigolion Gwynedd.

 

Eglurodd yr Aelod Cabinet nad oedd cost i ddiwrnod ychwanegol o wyliau ar y 1af o Fawrth 2022 i’r staff sy’n gweithio mewn swyddfa neu gartref - y diwrnod yn cael ei ychwanegu i’w hawl blynyddol. Byddai cost uniongyrchol yn gysylltiedig â staff maes gofal a staff casglu gwastraff fydd yn derbyn diwrnod ychwanegol i’w gymryd eto. Ar gyfer hyn, bydd angen talu cyfar (cost ychwanegol o oddeutu £45k (Gofal) a £30k (Priffyrdd a Bwrdeistrefol). Adroddwyd bod cymhorthyddion dysgu a staff ategol ysgolion yr hawl i ddiwrnod ychwanegol, ond yn gorfod gweithio o fewn tymor ysgol - bydd y rhain yn derbyn addasiadau i’w cyflogau (cost oddeutu £90k). Gydag amodau gwaith Athrawon yn cael ei benderfynu yn genedlaethol, nid oedd modd eu cynnwys yn y penderfyniad.

 

Eglurwyd mai tanwariant o natur gorfforaethol fyddai’n talu’r costau - arian fyddai’n arferol yn trosglwyddo i gronfa wrth gefn ac nid arian a delir o wasanaethau unigol. Bydd yn daliad un tro, heb effaith ar gyllideb 2022/23. Amcangyfrifiad o uchafswm yw £200k. Ni fydd yr arian yn cael ei ryddhau i’r adrannau hyd nes bydd y gwariant wedi digwydd.

 

Diolchwyd i’r swyddogion am ymateb i’r penderfyniad drwy weithredu a chynnal trafodaethau gyda’r Undebau i sicrhau bod y dyhead yn cael ei wireddu. Pwysleisiwyd bod y Cabinet wedi ymateb mewn ewyllys da i benderfyniad unfrydol y Cyngor Llawn.

 

Yn ystod y drafodaeth ddilynol nodwyd y sylwadau canlynol gan aelodau:

·         Cefnogi dathlu Dydd Gŵyl Dewi, ond angen ei wneud yn ddiwrnod o wyliau cenedlaethol i bawb

·         Bod ymateb y cyhoedd wedi bod yn eithaf negyddol

·         Amseriad y penderfyniad yn achosi pryder - mewn cyfnod o gynnydd mewn trethi, a chostau byw, o ble mae’r arian wedi dod?

·         Cytuno gyda’r cysyniad ond y cyfnod yn anghywir

·         Angen pwyso eto ar Lywodraeth i ail ystyried ei wneud yn wyliau swyddogol

·         Nad oedd gwybodaeth ynglŷn â chost diwrnod ychwanegol o wyliau wedi ei gyflwyno na’i drafod yn y Cyngor Llawn - a fyddai canlyniad y bleidlais yn wahanol?

·         Cynigion mewn Cyngor Llawn allan o reolaeth - angen ystyried beth sy’n gyfreithiol.

·         Bod £200k yn swm sylweddol – dim ymgynghori wedi ei wneud gyda staff

·         Bod gwell pwrpas i’r arian? Ydy hwn yn gamddefnydd o arian cyhoeddus?

·         A oes gan y Cyngor y grym perthnasol i  roi hawl i ddiwrnod o wyliau ychwanegol?

·         Angen cyfeirio'r mater yn ôl i’r Cabinet, iddynt newid eu penderfyniad a pharhau i lobio i Lywodraeth San Steffan

 

·         Diolchwyd am yr esboniad ar eglurhad. Derbyn bod hawl craffu’r penderfyniad, ond rhyfeddu bod y mater wedi ei alw i mewn gan rai aelodau

·         Bod y Cabinet wedi ymateb i gynnig unfrydol gan y Cyngor Llawn

·         Bod rhesymau AS Paul Scully dros wrthod cydnabod Dydd Gŵyl Dewi yn ffurfiol fel Gŵyl y Banc yn sarhaus

·         Bod dathlu Dydd Gŵyl Dewi yn rheswm i ymfalchïo yn ein diwylliant

·         Bod rhoi diwrnod o wyliau ychwanegol i staff yn fodd o werthfawrogi eu hymdrechion dros y ddwy flynedd ddiwethaf

·         Bod cyflogwyr eraill yn cefnogi’r penderfyniad ac yn dilyn yr esiampl

·         Bod angen cydnabyddiaeth swyddogol i’r Ŵyl

·         Testun balchder bod Gwynedd yn arwain

 

Mewn ymateb i sylw bod rhybuddion o gynnig yn mynd allan o reolaeth yn y Cyngor Llawn, nododd y Swyddog Monitro bod y rhybudd o gynnig penodol yma wedi ei fframio yn briodol a bod y cais gan y Cyngor i’r Cabinet ystyried y cynnig hefyd yn un priodol. Ategwyd bod gan y Cyngor Llawn yr hawl i ddatgan barn, ond dim y grym i wneud penderfyniad.

 

Yng nghyd-destun agweddau statudol, nodwyd bod hawliau’r Cyngor i gyflogi staff a gosod amodau gwaith (gan gynnwys dyddiadau gwyliau) yn dod o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 adran 112. Nodwyd bod hawl sylfaenol gan y Cyngor i gyflogi staff a gosod amodau rhesymol o dan y Ddeddf yma.

 

Mewn ymateb i sylw am Gymhwysedd Cyffredinol, eglurwyd bod Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau 2021 wedi cyflwyno Pŵer Cymhwysedd Cyffredinol (General Power of Competence) sydd yn nodi na all y Cyngor ddefnyddio pŵer i wneud rhywbeth lle mae Deddfwriaeth flaenorol yn cyfyngu ar eu gallu i weithredu. Ystyriwyd nad oedd y Pŵer yn berthnasol yma oherwydd bod Deddf 1972 yn rhoi hawl i’r Cyngor osod gwyliau.

 

Ategwyd bod Egwyddorion Wednesbury, sydd yn nodi bod rhaid i’r Cyngor ddod i benderfyniad drwy gloriannu beth sydd yn berthnasol yn unig gan anwybyddu'r amherthnasol, hefyd wedi ei ystyried. Barn y Swyddog Monitro oedd bod penderfyniad y Cabinet yn parhau o fewn pwerau statudol yr awdurdod oherwydd bod  ffynhonnell ariannol briodol ar ei gyfer a bod y mater yn ymwneud a gosod dyddiad gwyliau i staff sydd o fewn hawl y Cyngor. Ystyriwyd nad oedd penderfyniad y Cabinet felly yn anghyfreithlon nac yn amhriodol.

 

Mewn ymateb i sylw nad oedd ymgynghoriad staff wedi ei weithredu, nodwyd bod  swyddogion wedi ymgynghori gyda cynrychiolwyr yr Undebau Llafur cydnabyddedig yn unol a’r trefniadau ymgynghori arferol.

 

Cynigiwyd ac eiliwyd i’r Cabinet ail ystyried y penderfyniad i roi dyddiad o wyliau i staff oherwydd bod y gost o £200k yn sylweddol

 

Pleidleisiwyd ar y cynnig

 

PENDERFYNWYD

 

Derbyn penderfyniad y Cabinet 18-01-2022

 

Dynodi dydd Gŵyl Ddewi 2022 yn ddiwrnod o wyliau ychwanegol i staff y Cyngor sy’n gweithio ar delerau gwaith gweithwyr llywodraeth leol, ar gyfer dathlu diwrnod ein nawddsant cenedlaethol i’w ariannu yn unol â pharagraff 2.10 o’r adroddiad.