Ystyried unrhyw gwestiynau y rhoddwyd rhybudd priodol ohonynt o dan Adran 4.19 y Cyfansoddiad.
Cofnod:
(Dosbarthwyd atebion
ysgrifenedig yr Aelodau Cabinet i’r cwestiynau i’r aelodau ymlaen llaw.)
(1) Cwestiwn gan y Cynghorydd Elin Hywel
“Pa gamau mae’r Cyngor yn gymryd i sicrhau
cydraddoldeb i bobl ifanc mewn addysg wrth iddynt baratoi a chwblhau gwaith y
tu allan i oriau dysgu, ar amseroedd o’u dewis hwy, ta waeth gallu eu teuluoedd
neu warchodwyr i allu fforddio y gost gynyddol o ynni i bweru eu offer
technoleg gwybodaeth angenrheidiol, megis gliniaduron?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Mae’r cwestiwn yn
un pwysig iawn achos mae’n tynnu sylw at y myrdd o heriau mae teuluoedd a phobl
ifanc yn wynebu yn sgil yr argyfwng costau byw sy’n ein hwynebu, ac mae’r Adran
Addysg wedi rhoi sawl peth ar waith i gyfarch yr ystod o heriau sydd o’n
blaenau i gyd. Ond un peth rwy’n
arbennig o falch ohono ydi ein Strategaeth Ddigidol, sef bod modd i unrhyw
ddisgybl gael mynediad i ddyfais ddigidol, a bod y ddyfais honno - a dyma’r
darn pwysig - yn mynd adref hefo’r plentyn yn y
sector uwchradd er mwyn cyfarch y problemau anghyfartaledd a nodwyd yn y
cwestiwn. Strategaeth Gwynedd ydi hon ac
mae’n un flaengar. Ond ar y mater o’r
ynni a’r gwefru a’r gost o hynny, mae’r dyfeisiadau sydd wedi’u dewis yn rhai
sy’n gwneud defnydd rhesymol o drydan ar gost resymol, a bydd yna gyfle i’r
disgyblion wefru eu dyfeisiadau yn yr ysgol, ac mewn clybiau cyn ac ar ôl ysgol
ac mewn llyfrgelloedd hefyd. Mae yna
weithdai wedi’u trefnu mewn ysgolion hefyd i drafod gwefru a bydd y mater a
godwyd gan yr aelod yn cael sylw yn y fan honno hefyd.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Elin Hywel
“I warchod ein
cymunedau rhag artaith gwleidyddiaeth a pholisïau Llywodraeth bresennol San
Steffan, ac i gefnogi trigolion a dysgwyr Gwynedd drwy’r argyfwng hinsawdd ynni
a chostau byw, beth yw cynlluniau’r Cyngor i sicrhau buddsoddiad yn isadeiledd
ein hysgolion a chanolfannau addysg ac adeiladau cyhoeddus tu hwnt, megis
llyfrgelloedd, er mwyn galluogi sicrwydd cyflenwad a phris ynni yn yr hir
dymor?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Mae hyn, wrth gwrs, yn fater i’r Adran Eiddo hefyd, ond, wrth gwrs,
mae’r Adran Addysg yn teimlo’n gryf iawn bod angen cyfarch y math yma o
bethau. Mae yna 2 brosiect ar y gweill
gan yr Uned Ynni a Gwasanaethau Masnachol, sef prosiect paneli solar fydd yn
cael eu rhoi ar amryw o safleoedd y Cyngor, a gobeithio y bydd hynny yn cynnwys
ambell ysgol, a phrosiect golau LED er mwyn rhoi gwell rheolyddion i mewn i’r
ysgolion, er mwyn sicrhau pethau fel bod y golau yn cael ei ddiffodd ar ddiwedd
y dydd. Ond yn amlwg mi fyddwn i’n
cefnogi unrhyw symudiad tuag at leihau ein dibyniaeth ar y grid yn y maes yma
yn y cyd-destun a nodwyd.”
(2) Cwestiwn gan y Cynghorydd Gruffydd Williams
“Yn dilyn cyhoeddiad Llywodraeth Cymru ym mis
Mehefin 2022 eu bod yn cyflwyno newidiadau i'r ddeddf Gynllunio gan gyflwyno:
(i) 3 dosbarth defnydd newydd
(ii) Erthygl 4 a
fydd yn galluogi Awdurdodau Lleol Cymru i osod trothwyon ar niferoedd tai haf /
unedau gwyliau mewn ardaloedd penodedig
(iii) Treth Tir
benodol ar ail dai
Sydd oll yn weithredol o fis Hydref 2022
ymlaen.
Pa waith paratoi, recriwtio staff ac adnabod
dulliau casglu data ayyb mae'r Cyngor wedi'i gyflawni a hynny er mwyn
gweithredu ar y mesurau arloesol yma cyn gynted â phosib?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Amgylchedd, y Cynghorydd Dafydd Meurig
“Rwy’n croesawu’n fawr y cyhoeddiad gan y Llywodraeth sydd wedi dod ar ôl
cryn bwysau gan y Cyngor yma dros y blynyddoedd a mudiadau eraill – Hawl i Fyw
Adra, Cymdeithas yr Iaith, ac eraill, wrth gwrs. Mae’r ateb ysgrifenedig a gylchredwyd yn ateb
eithaf hir i gwestiwn eithaf byr, ac mae hynny am y rheswm bod y maes deddfwriaeth
cynllunio o reidrwydd yn gymhleth a thrwsgwl. Mae’r ateb yna fel ag y mae. Yr hyn sy’n bwysig i’w nodi ydi mai newid
fydd yn dod i mewn ymhen ychydig wythnosau ydi’r newid i’r dosbarthiadau
defnydd. Bydd raid i’r Cyngor hwn, ac
rwy’n credu mai’r Cabinet fydd yn gwneud y penderfyniad, gyflwyno cyfarwyddyd
Erthygl 4, sy’n rhoi’r hawl i ni reoli’r symudiad rhwng un dosbarth defnydd a’r
llall. Yr hyn sy’n siomedig yw mai ond
yn ddiweddar y cawsom ni glywed bod gofyn i ni ddisgwyl 12 mis ar ôl gwneud y cyflwyniad
cyn gallu gweithredu oherwydd bod yna bosibilrwydd o orfod talu iawndal yn sgil
gwneud penderfyniadau. Mae hynny’n
rhwystredig, ond gallaf eich sicrhau bod y gwaith o hel tystiolaeth yn mynd yn
ei flaen. Eisoes mae’r Cyngor wedi
gwneud gwaith mawr yn 2020 yn hel tystiolaeth.
Bydd angen diweddaru’r gwaith hwnnw ac mae’r gwaith yna yn mynd
rhagddo.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Gruffydd Williams
“Onid yw’n gynamserol felly bod y Cyngor yn cysidro codi mwy o Dreth
Premiwm trwy fynd i ymgynghoriad cyhoeddus heb yn gyntaf roi cyfle i weld a
fydd y newidiadau deddfwriaethol a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru yn cael
effaith bositif ar reoli’r farchnad tai haf / unedau gwyliau, a thrwy hynny yn
gwarchod tai ein cymunedau ar gyfer cartrefi?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Amgylchedd, y Cynghorydd Dafydd Meurig
“Mae’n debyg bod y ddau arf yma yn arfau y gellid eu defnyddio ac maent
yn sefyll ar eu pennau eu hunain i raddau helaeth. Mae’r penderfyniad ynglŷn â’r Premiwm yn
gwestiwn i’r Cyngor llawn yn ei gyfarfod nesaf, os mai dyna fydd argymhelliad y
Cabinet. Ni allwn weithredu ar y newid
defnydd hyd at 12 mis ar ôl cyflwyno Erthygl 4, felly bydd yna gryn amser wedi
mynd heibio cyn i ni weld effaith hwn.”
(3) Cwestiwn gan y Cynghorydd Gwynfor Owen
“Gyda chymaint o
sôn am y Dreth Twristiaeth, pa fuddiannau mae'r Adran Cyllid / Economi yn ei
weld i'r Sir o gyflwyno'r fath dreth, h.y., lle ydych yn credu y dylid gwario'r
incwm y buasai yn dod o gyflwyno'r dreth yma?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas
“Mae Llywodraeth Cymru’n
ymgynghori ar hyn o bryd ar sefydlu Ardoll Twristiaeth ar gyfer Cymru. Byddai hyn yn golygu bod ymwelwyr sy’n aros
dros nos yn talu ardoll i’r Awdurdod Lleol yma yng Ngwynedd.
Yn dilyn yr ymgynghoriad
bydd Llywodraeth Cymru’n ystyried deddfu, ac mae hynny am gymryd amser, amser
hir iawn i roi grymoedd trethu i Awdurdodau Lleol benderfynu os ydynt am godi
Ardoll o fewn y fframwaith genedlaethol o ganllawiau a gweithdrefnau.
Gan nad oes gan y Cyngor
hwn y grym i godi Ardoll ar hyn o bryd a chan mai dechrau’r broses ymgynghori
yw hyn, ni fyddai’n briodol i’r Cyngor ddatgan sut y dylai’r incwm yma gael ei
wario ar y pwynt yma.
Mae’n bwysig nodi, er
gwybodaeth, bod y Cyngor wrthi’n datblygu Cynllun Economi Ymweld Cynaliadwy
mewn partneriaeth gydag Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri, a bydd y Cyngor yn
ymateb i’r ymgynghoriad maes o law, ac erbyn y dyddiad cau o 13 Rhagfyr
2022. Gai bwyso arnoch chi i gyd i
gymryd rhan yn yr ymgynghoriad yma, ac mae’n bosib’ ei wneud ar-lein.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Gwynfor Owen
“Rhaid i mi ddatgan fy siom gyda’r ymateb yma yn anffodus. Mae gan y Cyngor, yn fy marn i, rôl bendant
i arwain a helpu i addysg pobl Gwynedd am wahanol faterion a buasai ateb clir
i’r cwestiwn yma wedi bod o gymorth i’r bobl hynny sy’n cwestiynu manteision
cyflwyno’r dreth yma. Gai felly ofyn am
sicrwydd y bydd y Cyngor yn gwneud datganiad clir am y manteision unwaith y
byddent wedi ymateb i’r ymgynghoriad?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas
“Rwy’n cydnabod rhwystredigaeth yr aelod, ond gan nodi eto mai
ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ydi hwn, ac ni fyddai’n briodol i’r Cyngor
ddatgan sut y dylid gwario’r incwm yn bresennol, ac yn sicr rydw i’n ymrwymo i
sicrhau datganiad am y manteision pan fydd y Cyngor wedi ymateb i’r
ymgynghoriad.”
(4) Cwestiwn gan y Cynghorydd Rhys Tudur
“Mewn theori mae
geiriad Categori 3, fel diffinnir hwnnw yng nghanllaw categoreiddio ysgolion
uwchradd Llywodraeth Cymru, yn caniatáu i gyfran go helaeth (hyd at 40%) o
blant mewn ysgol benodol osgoi addysg cyfrwng Cymraeg yn llwyr, neu i raddau
helaeth. Pa fesurau sydd mewn lle i sicrhau nad ydi sefyllfa felly
yn bodoli mewn unrhyw ysgol Categori 3 yng Ngwynedd? ”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Mi wnai ddechrau drwy fanylu ar beth yn union ydi Categori
3. Categori 3 uwchradd ydi pan fo’r
Gymraeg yn brif iaith cyfathrebu mewnol, ethos Gymraeg gadarn ym mhob
cyd-destun cymdeithasol oddi fewn ac oddi allan i’r ysgol, pob plentyn yn gallu
siarad, darllen, sgwennu a gwrando yn Gymraeg ac yn Saesneg ac yn unol â’i oed
a’i allu, a bod ystod eang o’r meysydd dysgu a phrofiad yn cael eu cynnig
drwy’r Gymraeg ac o leiaf 60% o’r dysgwyr yn gwneud o leiaf 70% o’u
gweithgareddau ysgol yn y Gymraeg. Felly
mae’n anodd i unrhyw blentyn osgoi’r Gymraeg mewn ysgol Categori 3, fel y
gwelwch o’r diffiniad yna. Rydw i’n
derbyn y pwynt, a hyn sy’n bwysig, mae sefyllfa Gwynedd yn unigryw, wrth gwrs,
o ran bod gennym ni ein polisi iaith ein hunain sy’n gyffredin i holl ysgolion
y sir fel bod neb yn cael ei adael ar ôl.
Yn sgil hynny mae disgwyl i’r ysgolion gynllunio’n ieithyddol ar gyfer
pob math o ddysgwr sydd yn ein sir, o’r mwyaf rhugl i’r lleiaf rhugl, a phopeth
yn y canol, sy’n golygu bod y ddarpariaeth ddwyieithog yn hynod gymhleth yng
Ngwynedd. Ond nid yw’r cymhlethdod yna,
wrth gwrs, yn tynnu oddi wrth yr angen i fynd i’r afael â hyn go iawn a gwneud
gwahaniaeth go iawn ac i fynd ati o ddifri’ i gael darlun cywir a diweddar a
manwl o’r ddarpariaeth sydd ymhob ysgol ar hyn o bryd er mwyn i ni wedyn fynd
ati o ddifri’ i roi cynlluniau manwl mewn lle, fel bod ni’n gallu cynyddu’r
ddarpariaeth ymhob ysgol yn unol â dyhead pob un ohonom gobeithio.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Rhys Tudur
“O ystyried bod y categori yn darparu mai o leiaf 60% o’r plant sy’n
cael addysg Gymraeg, ydi’r Aelod Cabinet yn cytuno bod angen cymryd camau
polisi i wella ar y gwaelodlin a’r ddarpariaeth o’r Gymraeg sydd ar gyfer Gwynedd
ar hyn o bryd?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Rydw i’n meddwl
bod nifer fawr o ysgolion Gwynedd yn gwneud yn well na gwaelodlin y categori yn
barod. Ond, wrth gwrs, o wybod beth yn
union ydi’r sefyllfa ymhob ysgol, gallwn wella wedyn ar y gwaelodlin, ac rydw
i’n gwbl agored i syniadau gwahanol ynglŷn â sut i wneud hynny. Mae 'na rai syniadau wedi dod ymlaen yn barod
ac mi fyddwn yn hollol hapus i glywed pob math o syniadau ynglŷn â hynny
ac i dderbyn cefnogaeth. Mae yna
gyfrifoldeb ar lywodraethwyr. Mae yna
nifer ohonom ar gyrff llywodraethol, ond mae eisiau data diweddar, mae eisiau
cynlluniau gweithredu, mae eisiau craffu, mae eisiau cefnogaeth ar ei gyfer, a
gallaf eich sicrhau, fel un sydd wedi ymgyrchu dros addysg Gymraeg yn y
gorffennol, nad ydw i wedi dod i’r portffolio i weld pethau yn llithro yng
Ngwynedd.”
(5) Cwestiwn gan y Cynghorydd Menna Baines
“O ystyried
bod:
(A) Llithriad yn y nifer
sy'n cael addysg cyfrwng Cymraeg wrth fynd
o addysg Gynradd i Uwchradd;
(B) CSGA (Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg)
2016 wedi methu gyda’r nod o gael 74.9% o blant
i astudio 5 pwnc TGAU trwy'r Gymraeg erbyn 2020;
(C) y nifer
sy'n astudio 5 pwnc TGAU trwy'r Gymraeg wedi gostwng
yn hytrach na chynyddu o 2016 i 2022
Pa gamau
polisi ydych chi am eu cymryd i
sicrhau bod cynnydd am fod yn y mesuryddion
uchod yn y blynyddoedd nesaf yn hytrach na
llithriad?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Dyma gwestiwn pwysig arall ar fater y Gymraeg mewn addysg, ac er mor
bwysig yw dathlu sefyllfa’r Gymraeg yng Ngwynedd, sy’n hollol unigryw, wrth
gwrs, mae’r sefyllfa honno yn gallu llithro os nad ydym ni’n cadw llygaid barcud
ar bethau. Mae yna beth llithriad wedi
bod, fel mae’r cwestiwn yn nodi, ac nid yw hynny, wrth gwrs, yn adlewyrchu ein
dyhead ni ar gyfer plant a phobl ifanc Gwynedd.
Ond rydym ni mewn cyfnod newydd rŵan ac rydym i gyd yn edrych
ymlaen at y CSGA newydd yma, ac mae yna drefniadau mewn lle i sefydlu’r Fforwm
Iaith Addysg, er mwyn monitro’r cynnydd yn erbyn targedau CSGA. Bydd y swyddogion a’r aelodau etholedig, gan
gynnwys Cadeirydd y Pwyllgor Iaith yn rhan o’r Fforwm, a gellid enwebu
aelodau’r Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi hefyd i fod ar y fforwm, os ydi
pobl yn dymuno hynny, er mwyn adrodd yn ôl.
Bydd yna adroddiad o flaen y Pwyllgor Iaith yn flynyddol a bydd yr Adran
yn cydweithio hefo’r ysgolion er mwyn annog a
chefnogi cynnydd. Ond gwaith tîm ydi
hyn, wrth gwrs, ac rydw i’n mynd yn ôl at lywodraethwyr eto, achos rydym ni i
gyd yn y fan hyn hefo’n gilydd, ac mae rôl a
chyfrifoldeb o ran y ddarpariaeth sydd yn ein hysgolion unigol ni, a byddwn yn
annog pob aelod etholedig sydd ar fwrdd llywodraethol i weithio efo’r Adran a hefo’r Cyngor er mwyn cyrraedd at yr hyn y byddem i gyd yn
hoffi weld, sef bod plant Gwynedd yn cael yr holl elw posib o’r Gymraeg, a
gwaith tîm ydi hynny.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Menna Baines
“Gan ei bod yn
bwysig deall pam bod y llithriad wedi digwydd, oes 'na waith ymchwil am fod ar
hyn?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Addysg, y Cynghorydd Beca Brown
“Mae’r llithriad yn y cyfnod pontio cynradd / uwchradd yn batrwm
cenedlaethol, wrth gwrs, ac mae’n rhywbeth y dylai beri pryder i ni, ac mae’n
bwysig ein bod yn mynd i’r afael â pham bod hynny’n digwydd. Wrth gwrs, o ran dewis iaith, mae’r rhieni yn
dewis, ac mae yna waith i’w wneud i ennill calonau a
meddyliau drosodd i’r Gymraeg. Mae yna
waith yn cael ei wneud yn Ysgolion Friars ac Ein
Harglwyddes sy’n rhoi swyddogion datblygu i mewn i weithio o ran y Gymraeg yn y
fan honno, ac rwy’n credu bod y Cynllun Trochi am fod yn cyfrannu’n helaeth at
hyn. Rydym ni’n sôn am Fangor eto, gan
mai yno mae yna golli rhwng y cynradd a’r uwchradd, ac rwy’n meddwl bod y
cyfnod canol yna yn mynd i gael ei gyfarch i raddau helaeth efo’r Cynllun
Trochi newydd ym Mangor. Mae’n bwysig
iawn ein bod yn trio deall beth sy’n digwydd a pham bod rhieni yn dewis newid
cyfrwng addysg yn y cyfnod yma, a buaswn yn annog pawb i siarad hefo rhieni ac
i fod yn lladmeryddion dros y Gymraeg yn hynny o beth.”
(6) Cwestiwn gan y Cynghorydd Angela Russell
“Hoffwn ofyn cwestiwn am gyn wasanaeth bws a ddaeth i ben yn ystod y pandemig Cofid. Y
gwasanaethau bws o dan sylw ydi’r rhai a fyddai’n gadael Pwllheli am 10 o’r
gloch ar nos Sadwrn, ac yn teithio trwy nifer o bentrefi, yn cynnwys
Llanbedrog, ar draws Pen Llŷn.
Hefyd y gwasanaeth i Edern trwy Nefyn a Boduan.
Roedd y gwasanaethau
hyn yn bwysig
a phrysur dros ben gan fod nifer
o bobl yn dibynnu ar y gwasanaethau
yma i’w galluogi
i gymdeithasu mewn nifer ffordd,
hynny yw, ymweld â ffrindiau a theulu, mynychu llefydd bwyta a thai tafarn a nifer
o ddigwyddiad eraill yn yr ardaloedd. Gwyddwn i gyd yma
heddiw pa mor bwysig yw cymdeithasu
yn ein bywydau
ni, lleihau unigrwydd, codi calon a helpu gydag
iechyd meddwl.
Mewn ardaloedd gwledig mae trigolion
ac ymwelwyr yn dibynnu ar fysiau
lleol – nid oes gan bawb
gar. Yn ogystal â hyn, bydd nifer o bobl
yn awyddus i fynd allan
gyda’r nos i rywle cynnes,
tŷ ffrind, teulu, ac ati, yn lle aros
gartref a methu rhoi'r gwres ymlaen
oherwydd y costau difrifol heddiw. Mae yna lawer o dlodi mewn
ardaloedd gwledig fel y gwyddwn. Felly hoffwn gael gwybod beth
yw’r bwriad ar gyfer ail sefydlu'r
gwasanaethau bws yma?
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Amgylchedd, y Cynghorydd Dafydd Meurig
“Cwestiwn amserol
iawn, ac rwy’n cydymdeimlo’n fawr â’r rhai sy’n methu cael gwasanaeth bws, ac
mae’n hynod o bwysig bod 'na gludiant cyhoeddus ar gyfer pobl sydd heb geir, yn
enwedig pan rydym yn trio delio hefo effeithiau ar yr amgylchedd. Er ei fod yn gwestiwn sy’n benodol ar gyfer
un ardal ac un daith bws, mae hon yn broblem sy’n effeithio arnom i gyd - mae’n
effeithio yn sicr ar yr ardal rydw i’n byw ynddi. Mae yna broblemau rhwng Dyffryn Ogwen a
Bangor wedi bod yn ddiweddar, ac rwy’n siŵr bod hyn yn rhywbeth sydd wedi
bod yn effeithio ar y rhan fwyaf ohonom fel aelodau. Fel mae’n sôn yn yr ateb, y broblem yn fan
hyn, fel mewn llawer ardal, ydi prinder gyrwyr bws, ac o’r herwydd bod cwmnïau
bysiau yn methu tendro am y teithiau yma.
Roeddwn yn clywed yn ddiweddar am gwmni bws lleol sydd 6-7 o yrrwr yn
brin ac yn methu tendro. Mae hyn yn
broblem, ac rwy’n credu bod y daith rydym yn sôn amdani yn daith nos, ac mae
gwaith nos yn waith lle mae hyd yn oed yn fwy anodd cael gafael ar yrwyr. Felly dyna lle rydym ni. Mae’r Uned Cludiant yn cynnal adolygiadau
mewn gwahanol ardaloedd o’r sir drwy gydweithrediad gyda Thrafnidiaeth i Gymru,
felly rydw i’n gobeithio’n fawr y byddwn yn gallu datrys llawer o’r problemau
yn y misoedd nesaf drwodd i 2023.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Angela Russell
“Beth ydi’r newidiadau sylweddol sydd ar y gweill achos mae’r bws yma yn
bwysig dros ben i bobl yn ardal Pen Llŷn?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Amgylchedd, y Cynghorydd Dafydd Meurig
“Dyna yr union waith sy’n mynd ymlaen.
Wn i ddim os ydi’r aelod yn ymwybodol am y gwaith sy’n digwydd yn ardal
Llanberis lle mae Sherpa’r Wyddfa wedi ei ail lunio
yn benodol ar gyfer cyfarch anghenion lleol yn ogystal ag anghenion
twristiaid? Felly, mae’n rhaid i ni
feddwl ychydig bach yn wahanol gan feddwl pa fysus ydi’r rhai pwysig a sut
rydym yn darparu, ac efallai nad bws ydi’r ateb, ond rhyw fath gwahanol o drafnidiaeth,
a bod ni’n trafod gyda chymunedau lleol a chwmnïau tacsis. Hynny ydi, nid bws 50 sedd yn mynd i bob man
ydi’r ateb bellach, ond mae angen meddwl am yr atebion creadigol yma. Mae hynny’n digwydd, ond mi fydd yn cymryd
amser i fynd drwy’r sir yn adolygu pob ardal.”
(7) Cwestiwn gan y Cynghorydd Elwyn Edwards
“Hoffwn ddiolch i’r Cabinet am gytuno i gyllido gwyliau Gŵyl Ddewi
i weithlu’r Cyngor y llynedd.
Tra’n hynod siomedig ag ymateb sarhaus, ond nid annisgwyl, Llywodraeth
Llundain, bu’r ymateb ar draws Cymru yn gadarnhaol iawn. Gwnaed datganiad o gefnogaeth gan Lywodraeth
Cymru a chan gynghorau sir sy’n amlygu’r dyhead i’n cenedl gael ei thrin â
pharch drwy ddathlu’n nawddsant mewn modd haeddiannol.
A wnaiff yr Arweinydd roi diweddariad o’r sefyllfa eleni, ac ar unrhyw
gamau i wireddu’n dyhead fel cenedl?”
Ateb gan yr Arweinydd, y
Cynghorydd Dyfrig Siencyn
“Diolch i’r aelod am y cwestiwn, ac yn arbennig am y cynnig a roddodd o
flaen y Cyngor yma, ac a basiwyd yn unfrydol bron i flwyddyn yn ôl
bellach. Do, mi gawsom ni ymateb sarhaus
gan ryw Is-weinidog sydd bellach, mae’n siŵr, wedi diflannu dros y gorwel
gwleidyddol, fel y gwnawn nhw i gyd cyn bo hir gobeithio. Ond mae pethau wedi symud ymlaen.
Mae cynrychiolwyr cyflogwyr llywodraeth leol yng Nghymru, Lloegr a
Gogledd Iwerddon wedi cynnig codiad cyflog terfynol i weithwyr llywodraeth leol
ar gyfer 2022/23, sy’n cynnwys ychwanegu un diwrnod i flwyddyn gwyliau pob
gweithiwr oddi ar y 1af o Ebrill, 2023.
Mae’r cynnig yma yn derbyn sylw gan y tri undeb yn bresennol gyda
rhagolygon y byddant yn ymateb yn ffurfiol iddo tua canol y mis hwn ar ôl
ymgynghori gyda’u haelodau.
Yn y cyfamser, mae trafodaeth wedi’i chynnal gyda chynrychiolwyr yr
undebau yn lleol ac mae lle i gredu y byddai cefnogaeth ganddynt i’r diwrnod
ychwanegol o wyliau yma gael ei glustnodi ar gyfer dathlu Dydd Gŵyl Dewi
i’r dyfodol.
Pe byddai’n bosibl gwireddu’r cytundeb yma, ni fyddai cost ychwanegol
i’r Cyngor, uwchben yr hyn y byddai’n rhaid darparu ar ei gyfer fel rhan o’r
cytundeb cenedlaethol arfaethedig.
Byddai modd i ni symud y drafodaeth honno yn ei blaen efo’r undebau yng
Ngwynedd yn unig ond rwy’n agor trafodaeth gyda rhai o’m cyd-arweinyddion ar
draws awdurdodau eraill yng Nghymru yn cynnig bod yna gyfle yma i ni weithredu
ar lefel genedlaethol h.y. bod pob sir yn dynodi’r diwrnod ychwanegol yma yn
wyliau ar gyfer Dydd Gŵyl Dewi.
Byddai’n ofynnol sicrhau cydsyniad yr undebau llafur, wrth gwrs, cyn
trosglwyddo’r mater i’r awdurdodau unigol i weithredu’n lleol.
Os na cheir y consensws hwnnw, y bwriad fyddai symud ymlaen i geisio
sicrhau cytundeb ffurfiol yn lleol a thrwy hynny glustnodi’r 1af o Fawrth
(neu’r diwrnod gwaith agosaf i’r dyddiad hwnnw) ar gyfer dathlu Dydd Gŵyl
Dewi o fewn Cyngor Gwynedd i’r dyfodol.
Fe gafwyd ymateb syfrdanol i’r ffaith bod y Cyngor yma wedi dynodi
diwrnod o wyliau ar Ddydd Gŵyl Dewi, a chafwyd cefnogaeth ryfeddol ar
draws y pleidiau eraill, heblaw am un blaid, ac yn wir roedd yna ddatganiadau
cefnogol ymhob man. Fe wnaed datganiad
gan Arweinydd Plaid Geidwadol Lloegr yng Ngymru yn eu
cynhadledd yn dweud eu bod hwy bellach yn cefnogi cael diwrnod gŵyl banc
ar Ŵyl Dewi ac rydw i am ysgrifennu at yr Arweinydd hwnnw yn gofyn iddo
basio’r neges ymlaen i ba bynnag weinidog sydd ganddynt bellach yn San Steffan
yn ei atgoffa ein bod ni yma yng Nghymru yn haeddu ein cydnabod fel cenedl, a’n
bod ni yn haeddu cael diwrnod i ddathlu ein Nawddsant a’n hunaniaeth, ac mi
wnâi hynny yn ystod yr wythnos nesaf”.
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Elwyn Edwards
“Be ydi’r amserlen o ran trafod hefo’r
undebau?”
Ateb gan yr Arweinydd, y
Cynghorydd Dyfrig Siencyn
“Mi wnes i
gyfeirio at yr amserlen. Pe bai’r
undebau yn cytuno i’r amodau newydd, yna mi fydd y rheini yn dod i rym yn
Ebrill 2023. Mae gennym felly'r 6 mis
nesaf i agor y drafodaeth gyda’n cyd-arweinyddion ar draws Cymru. O ran ysgrifennu at arweinyddion y Blaid
Geidwadol Seisnig yng Nghymru, mi wnâi hynny yn ystod yr wythnos nesaf.”