Agenda item

1.       Yn unol ag adran 4.12.1 (d) o’r Cyfansoddiad, y derbyniwyd cais i’r Cadeirydd gan y pum aelod a nodir, yn galw am gyfarfod o’r Cyngor i ystyried y mater oedd wedi ei gynnwys yn y cais.

 

2.    Pecyn Gwybodaeth

a)    1. Cais am Gyfarfod Arbennig

2. Atodiad i’w cais – copi Gorchymyn Uchel Lys

 

b)    1. Adroddiad yr Adran Addysg

2. Atodiad - Y Cwricwlwm i Gymru – Y Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb

 

 

 

 

 

PENDERFYNIAD

 

Gwrthod y cynnig i gyfeirio'r materion, fel a nodwyd yn y cais am Gyfarfod Arbennig o’r Cyngor Llawn, ar gyfer ystyriaeth frys gan y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi gyda'r hawl i alw arbenigwyr allanol i mewn i’r Pwyllgor hwnnw

 

Ar gais y Cadeirydd, derbyniwyd ac eiliwyd cynnig gan y Cynghorydd Louise Hughes i gyfeirio'r materion sydd yn ymwneud a chyflwyno’r Cwricwlwm Addysg Cydberthynas  a  Rhywioldeb yng Nghymru o fis Medi 2022, ar gyfer ystyriaeth frys gan y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi gyda'r hawl i alw arbenigwyr allanol i mewn i’r Pwyllgor hwnnw.

 

Gwahoddwyd y Cyng. Louise Hughes i ymhelaethu ar y cynnig. Nododd y sylwadau canlynol:

·         Diolch am dderbyn cais cyfarfod arbennig ac i bawb am fynychu.

·         Ei bod wedi galw cyfarfod oherwydd bod effaith cyflwyno Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn amlygu pryder a phoen meddwl iddi ynghyd ac anwybodaeth lawn o’r pwnc. Pwysig felly rhannu gwybodaeth a chynnal trafodaeth agored (gan dderbyn bydd gwahaniaeth barn)

·         Bod cyflwyno Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn statudol ac eisoes wedi ei gyflwyno yn Yr Alban a Lloegr – i’w gyflwyno yng Nghymru 01/09/22

·         Bydd yr addysg yn cael ei gynnwys ar draws y cwricwlwm ac nid fel pwnc unigol – hyn yn peri pryder

·         Bod achos Adolygiad Barnwrol ynglŷn â chyflwyniad y pwnc wedi ei dderbyn gan yr Uchel Lys

·         A yw cyflwyno Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn diogelu ein plant? Yn eu gwarchod rhag pwy ac o beth?

·         Bod cynnwys y cwricwlwm wedi ei selio ar waith Alfred Kinsey sydd yn dyddio’n ôl i’r 1940au - ymddygiad gwahanol yn y cyfnod yma

·         Ei bod yn annog cyd Aelodau i ddarllen dogfennaeth Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) 

·         Bod yr addysg yn yr Alban eisoes yn cynnig cyfarwyddiadau eglur i blant 9-12 oed ar sut i gael rhyw

·         Bod gemau adnabod a sut i enwi  rhannau o’r corff yn Loegr ac yn yr Alban ar gyfer plant 7-9 oed yn cael eu cynnwys yn y cyfarwyddiadau a bod yr addysg i ddechrau gyda phlant 3 oed.

·         Yn ôl ymchwil, ni ddylai plant gael cynnig unrhywbeth nad ydynt yn gallu ei brosesu - rhaid ystyried bod aeddfedrwydd yn sail i wneud  penderfyniadau

·         Fel Cynghorwyr, rheini a llywodraethwyr dylai’r mater gael ei graffu – yn croesawu trafodaeth

 

Gwahoddwyd eilydd i’r cynnig, y Cyng. Gruffydd Williams i gyflwyno sylwadau

·         Nad oedd yn ymwybodol bod ymgynghoriad cyhoeddus wedi ei gynnal

·         Bod angen sicrhau tryloywder. Angen rhannu gwybodaeth am derminoleg a themâu'r cwricwlwm

·         A fydd deunyddiau, hyfforddiant, adnoddau ar gael?

·         Angen sicrhau diogelwch plant drwy sicrhau bod mwy o gymorth ar gael cyn gweithredu. Cymryd mai athrawon a chymorthyddion yw’r ‘ymarferion’?

·         Angen canllawiau mwy penodol – a oes asesiad addasrwydd oed a datblygiad wedi ei gwblhau? A oes tystiolaeth wedi ei gyflwyno?

 

Gwahoddwyd y Cynghorydd Beca Brown i agor yr ymateb fel yr Aelod Cabinet sydd â chyfrifoldeb am faterion addysg. Nododd y sylwadau isod:

 

·         Bod y deunydd sydd yn cael ei rannu ar y cyfryngau cymdeithasol a trwy ddrysau pobol yn ddiweddar, gan griw sy’n lobïo yn erbyn y Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn ddeunydd cwbl anghywir a gwallus

·         Nad oedd eisiau enwi’r grŵp lobïo na rhoi platfform na chyhoeddusrwydd i bobl sy’n gweithredu mewn ffordd anghyfrifol, ac sydd mewn peryg o danseilio lles a diogelwch plant a phobl ifanc y wlad

·         Ei bod yn gwbl gefnogol i’r Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb a'i bod yn rhoi blaenoriaeth i les, diogelwch, iechyd a hapusrwydd plant a phobol ifanc Gwynedd.

·         Yn dyheu i weld plant y Sir yn hyderus wrth greu perthnasau iach; yn hyderus wrth osod ffiniau o gwmpas eu cyrff eu hunain; yn hyderus i ddeud na; yn hapus yn eu croen eu hunain, i barchu croen y rhai sy o’u cwmpas nhw, ac i dyfu fyny i fod yn bobl empathi sydd yn deall ac yn parchu gwahaniaeth; yn deall ac yn parchu cydsynio ac yn byw eu bywyd gyda chyfartaledd, tegwch a charedigrwydd wrth wraidd bob dim maen nhw’n wneud.

·         Bod y Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn ganllaw i blant ddeall mwy amdanynt eu hunain a phobl eraill wrth iddynt dyfu i fyny ac yn cyflwyno addysg sydd wir ei angen bydd yn ymateb i’r holl son am fwlio ar sail rhywedd, rhywioldeb, hunaniaith, hil, crefydd neu gefndir.

·         Bod yr addysg yma wedi cael ei ddatblygu gan arbenigwyr - yn athrawon, yn weithwyr ieuenctid ac yn arweinwyr yn y maes. Arbenigwyr plant, sef ein hathrawon, fydd yn trosglwyddo’r addysg yn arbenigwyr sydd wedi rhoi oes o waith i wella byd plant a dim criw bach sy’n ceisio codi ofn a rhoi camargraff.

·         Y Cod wedi cael ei gymeradwyo gan Senedd Cymru. Y Comisiynydd Plant a’r NSPCC yn llwyr gefnogol iddo.

·         Bod pob dim sy’n cael ei ddysgu yn addas i oed ac i ddatblygiad y plant mewn dull addysg luosog - yn cyflwyno sawl safbwynt i’r plant heb wthio un yn fwy na’r llall.

·         Bod y deunydd sy’n cael ei rannu gan y lobïwyr sydd yn erbyn yr addysg yma yn codi braw ac nid oherwydd pryder am yr hyn fydd yn cael ei ddysgu o dan y côd ond oherwydd bod gwybodaeth a newyddion ffug yn cael ei ledaenu am bwnc sydd yn ofnadwy o bwysig, lles plant.

·         Plant Gwynedd yn haeddu'r addysg yma. Maent yn haeddu bod yn saff ac yn sicr wrth fynd drwy eu bywyd. Ein lle ni yw gwneud safiad dros eu hawliau a sicrhau eu bod yn cael yr hyn maent eu hangen, a’r hyn maent yn ei haeddu.

 

Gwahoddwyd y Swyddog Monitro i roi eglurhad cryno o ystyr adolygiad barnwrol. Nododd bod adolygiad barnwrol yn caniatáu i'r llys weithredu mewn modd goruchwyliol i adolygu cyfreithlondeb penderfyniad a wnaed gan gyrff cyhoeddus wrth iddynt weithredu swyddogaethau cyhoeddus. Ategwyd nad oedd Cyngor Gwynedd yn rhan o achos adolygiad barnwrol sydd wedi ei wneud gan grŵp o rieni yn erbyn Llywodraeth Cymru ac mai caniatâd i’r rhieni wneud  y cais yn unig sydd wedi ei dderbyn gan y Llys ac nad oedd dyfarniad wedi ei wneud ar rinweddau y cais . Ategodd ei fod yn derbyn bod y sefyllfa yn creu ansefydlogrwydd ond bod y gofyn statudol ar ysgolion i weithredu yn parhau mewn grym yn unol â gofynion Deddf Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021

 

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Bod angen amddiffyn plant gan sicrhau eu bod yn ddiogel, cael eu hatal rhag niwed

·         Bod dyletswydd ar Gynghorwyr y Sir i amddiffyn plant dan eu gofal a sicrhau addysg lawn i blant (ar draws y Cwricwlwm)

·         Bod gofyn statudol yma i addysgu plant – yn croesawu’r ddeddfwriaeth newydd

·         Bod angen hawl ar blant i dderbyn y gwersi heb ddewis gan y rhiant i’w heithrio

·         Bod Comisiynydd Plant yn cefnogi’r cynnwys

·         Bod Llywodraeth Cymru wedi ymgynghori gyda phlant ac ymchwil yn amlygu’n glir y byddai plant yn ymateb yn well i wybodaeth gywir

·         Bod addysg yn cryfhau diogelwch plant, yn fodd o wneud i blant sylweddoli beth sydd yn iawn a beth sydd ddim

·         Bod llenyddiaeth gamarweiniol iawn yn cael ei ddosbarthu ymysg y cyhoedd

 

·         Bod angen rhannu gwybodaeth gywir

·         Bod angen parchu penderfyniadau a dewisiadau rhieni

·         Bod gweithredu’r cod yn rhoi pwysau ychwanegol ar athrawon

·         Mai’r Ysgol Uwchradd fyddai’r lle gorau i ddechrau dysgu addysg rhyw

·         Hawdd gosod canllawiau ar bapur ond anodd fydd gweithredu

·         Bod achos llys i ddod – a yw hyn yn gwarantu saib cyn gweithredu?

·         Dyma’r unig bwnc na fydd gan rieni hawl ei newid.

·         A ddylid craffu problemau a wynebwyd gan Yr Alban a Lloegr wedi cyflwyno’r addysg yma cyn dechrau gweithredu yng Ngwynedd?

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â barn athrawon, nododd y Prif Weithredwr bod athrawon ac undebau’r athrawon wedi bod yn rhan o’r ymgynghoriad a bod ganddo ffydd yn yr athrawon i addasu’r addysg yn briodol.

 

Yn ystod y drafodaeth bu i aelod o’r cyhoedd dorri ar draws y drafodaeth. Er derbyn rhybudd gan y Cadeirydd i dawelu, roedd yr  unigolyn yn parhau i dorri ar draws. Gorchmynnwyd iddo adael y Siambr. O ganlyniad, bu i amryw o’r cyhoedd ymateb ac aflonyddu ymhellach ar y cyfarfod. Penderfynwyd gohirio’r cyfarfod i geisio trefn.

 

Wrth ail agor y cyfarfod, gyda phresenoldeb yr Heddlu, nododd y Prif Weithredwr ei fod yn dymuno trafodaeth agored ac aeddfed a’i fod yn ymwybodol bod y pwnc yn un emosiynol. Gofynnodd i bawb barchu barn eraill ac ategodd y byddai’r Heddlu yn gwagu’r oriel gyhoeddus petai aflonyddwch pellach.

 

Rhoddwyd cyfle i aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau:

·         Yn parchu gwahaniaeth barn ond rhaid rhoi diogelwch plant yn ganolog i bopeth

·         Derbyn bod y pwnc yn un emosiynol ac nad oedd arbenigwyr Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn bresennol yn y cyfarfod

·         Bod angen grymuso plant - addysg a gwybodaeth yn gwneud hyn:

·         Er nad oes dewis ond gweithredu o’r 1af o Fedi 2022, angen monitro'r sefyllfa a chraffu’r cyflwyniad gan sicrhau hyfforddiant priodol i weithredu yn gywir.

·         Bod angen adnabod aeddfedrwydd disgybl

·         Rhaid diogelu plant ond sicrhau hefyd bod mesurau diogelu yn eu lle

 

·         Nad oedd y cod yn cynnig newid mawr i’r addysg rhyw sydd eisoes yn cael ei gyflwyno ar wahân i’w integreiddio ar draws y cwricwlwm

·         Y ddarpariaeth yn bwysig ac ar gael i bob plentyn

·         Rhaid symud ymlaen gyda threfn ac nid dysgu ar fympwy

·         Bod rhaid sicrhau gwybodaeth gywir i Gynghorwyr ymateb i gwestiynau rhieni

·         Nad yw’r canllawiau yn pwysleisio mai 16 yw oedran cydsynio rhywiol

·         Angen sicrhau bod athrawon yn cael eu gwarchod – eu diogelu rhag adlach

·         Bod Cwricwlwm Cymru ar gyfer Cymru ac nid i’w gymharu gyda’r Alban a Lloegr

·         Bydd athrawon yn trafod sut i addysgu yn ôl oed ac aeddfedrwydd

·         Croesawu bod fframwaith pendant ac iach yn ei lle ac yn cefnogi arweiniad pendant Llywodraeth Cymru

·         Nad oedd yr Adolygiad Barnwrol yn rheswm i newid penderfyniad.

 

Mewn ymateb i sylw bod y mater, ar gais Cadeirydd y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi, mewn cyfarfod diweddar o’r’ Fforwm Craffu angen sylw’r pwyllgor cyn cyfarfod mis Hydref 2022 a beth fyddai’n digwydd petai’r cynnig yn cael ei golli ar bleidlais, nododd y Prif Weithredwr mai ymateb a thrafod cynnwys y polisi oedd bwriad y Pwyllgor Craffu yng nghyfarfod 20 Hydref 2022.

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â’r Adran Addysg yn rhagweld problemau o ystyried bod rhai athrawon yn cael eu disgyblu yn Yr Alban a Lloegr, nododd y Swyddog Monitro nad oedd manylion yr achos wedi eu amlygu ond nid oedd yn gweld fod  sail i bryderu os bydd athrawon yn cydymffurfio gyda gofynion y cwricwlwm a’r gyfraith.

 

Yn manteisio ar y cyfle i gloi’r drafodaeth, nododd y cynigydd, y Cyng. Louise Hughes, y pwyntiau canlynol:

·         Ei bod yn croesawu’r drafodaeth ac yn diolch i bawb am eu cyfraniad

·         Bod y pwnc yn faes cymhleth ac emosiynol

·         Nad  yw gwahaniaeth barn yn golygu bod yn anghywir

·         Cyngor Gwynedd yr unig Gyngor yn Gymru i drafod y pwnc

·         Dim gwrthwynebiad i addysg rhyw, ond angen gwarchod plant ifanc

·         Bod gan rieni gyfrifoldebau a hawliau dros addysg eu plant

·         Angen bod yn dryloyw, cymryd camau gofalus, dysgu o gamgymeriadau a chydweithio - dim rheswm dros bleidleisio yn erbyn craffu’r mater

 

Pleidleisiwyd ar y cynnig

 

PENDERFYNWYD gwrthod cyfeirio'r materion sydd yn ymwneud a chyflwyno’r Cwricwlwm Addysg Cydberthynas  a  Rhywioldeb  yng Nghymru o fis Medi 2022 ar gyfer ystyriaeth frys gan y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi gyda hawl i alw arbenigwyr allanol i mewn i’r Pwyllgor hwnnw.