Agenda item

I dderbyn yr adroddiad a’r cynnydd a gofyn am adroddiad pellach i Bwyllgor Chwefror

PENDERFYNIAD:

1. Derbyn yr adroddiad
2. Derbyn cynnydd ar y rhaglen waith
3. Cais am ddiweddariad pellach i Bwyllgor mis Chwefror 2023

a)    Cyflwynwyd adroddiad gan Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol (Swyddog Monitro) yn nodi, yn dilyn Cydsyniad Brenhinol, bod darpariaethau’r Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiad (Cymru) 2021 bellach wedi dod i rym ac er bod rhai elfennau o’r Arweiniad Statudol i’w cyhoeddi ni fydd disgwyl i rain wyro yn arwyddocaol o’r drafftiau a ymgynghorwyd â hwy. Mewn ymateb i ofynion y Ddeddf, cyfeiriwyd at y rhaglen waith sydd eisoes wedi ei gosod o fewn Cofrestr Risg Corfforaethol y Cyngor gyda’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yn cadw trosolwg a sicrwydd ar y gweithredu sydd ei angen i weithredu’r darpariaethau.

Cyfeiriwyd at dri maes gwaith, Strategaeth Cyfranogiad y Cyhoedd, Cynllun Deisebau a Chanllawiau Cyfansoddiad, sydd angen eu symud ymlaen drwy gynnal proses ymgynghori.

Diolchwyd am yr adroddiad

b)    Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â hawl gan y Cyngor i ddewis trefn Pleidleisio Fwyafrifol neu Bleidlais Sengl Drosglwyddadwy (STV) ac o ystyried bod gan Wynedd, yn etholiad 2022 y nifer uchaf o Gynghorwyr wedi eu hethol heb unrhyw wrthwynebiad, nododd y Swyddog Monitro  mai cyfle oedd yma i Wynedd benderfynu ar sut i ymateb i’r dewis. Ategodd y byddai addasu’r broses gyfredol yn cynnwys adolygiad manwl o’r sefyllfa fyddai’n debygol o gynnwys adolygiad ffiniau, addasu cyfundrefn sylweddol ac  ymgynghori fel elfennau statudol. Y dewis sydd gerbron yw ystyried cychwyn y broses neu beidio - bydd rhaid dod i farn ar sut i ymdrin ar opsiwn.

Mewn ymateb i gwestiwn ategol, o ymateb Awdurdodau eraill i’r mater, mynegodd bod Awdurdodau eraill mewn sefyllfa debyg o ystyried agor trafodaethau.

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â phenodi Aelodau Lleyg, mynegwyd bod y broses bellach yn un barhaus. Derbyniwyd y farn bod dwy sedd wag ar y Pwyllgor ac mewn ymateb, nodwyd er yr ail-hysbysebu, na fu diddordeb. Ategwyd y bydd y swyddi yn parhau yn agored a’r dyddiad cau yn cael ei ymestyn ac annogwyd yr Aelodau, os yn adnabod rhywun sydd â diddordeb, i gyfeirio enw i’r Pennaeth Cyllid.

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â nodweddion y Strategaeth Gyfranogi, nodwyd bod dyletswydd statudol bellach i annog cyfranogiad at benderfyniadau sydd wedi eu gwneud a bod hyn yn cael ei weithredu drwy rannu gwybodaeth ar y wefan, megis hysbysiadau penderfyniad a blaen raglenni. Y bwriad yw creu trefn sydd yn cyfarch y dyletswydd heb fod yn gyfundrefn drwm.

Mewn ymateb i sylw am y drefn ymgynghori, a bod hyn i’w groesawu, amlygodd Aelod bod rhaid ceisio osgoi tanseilio trefn ddemocrataidd. Nododd bod Aelodau wedi eu hethol i gynrychioli’r boblogaeth a mynegodd bryder y gall trefniadau oddiweddu’r drefn democratiaeth.  Mewn ymateb i’r sylw, nododd y Swyddog Monitro y dylai’r drefn ymgynghori gefnogi’r drefn Democratiaeth - rôl Aelodau yw cymryd cyfrifoldeb am swyddogaethau ac felly dylai’r rôl ymgynghorol fod yn gefnogol i’r ystyriaethau hyn.

c)    Cynigwyd ac eiliwyd derbyn yr adroddiad

            PENDERFYNWYD:

            1.         Derbyn yr adroddiad

            2.         Derbyn cynnydd ar y rhaglen waith

            3.         Cais am ddiweddariad pellach i Bwyllgor mis Chwefror 2023