Agenda item
I dderbyn y wybodaeth, ystyried
risgiau sy’n deillio o’r tafluniadau gwariant yn erbyn y gyllideb, a chraffu
penderfyniadau’r Cabinet yng nghyswllt rheoli cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau
Penderfyniad:
PENDERFYNIAD:
- Derbyn
yr adroddiad gan nodi’r sefyllfa a’r risgiau yng nghyswllt cyllidebau’r
Cyngor a’i adrannau
- Cytuno
gydag argymhelliad y Cabinet (24-01-23) i gymeradwyo:
·
Trosglwyddo £3.188 miliwn o danwariant ar gyllidebau
Corfforaethol i Gronfa Strategaeth Ariannol y Cyngor.
·
Pan yn amserol, ar ddiwedd
y flwyddyn ariannol, defnyddio
a)
Balansau
Ysgolion i gyllido costau ychwanegol chwyddiant cyflogau athrawon, cymhorthyddïon, staff gweinyddol a thrydan sydd uwchlaw
lefel y gyllideb yn yr ysgolion
b)
Cronfa Premiwm Treth Cyngor i gyllido’r
pwysau ychwanegol yn y maes Digartrefedd
c)
Cronfa Trefniadau adfer yn sgil Covid a sefydlwyd i gyllido heriau ariannol cysylltiedig
sy'n wynebu'r Cyngor.
Cofnod:
a)
Cyflwynwyd adroddiad gan Aelod Cabinet Cyllid yn gofyn i’r
pwyllgor graffu’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r
Cyngor a’i adrannau, ac ystyried penderfyniadau’r Cabinet 24-01-23.
Gosododd yr Aelod Cabinet y cyd-destun i’r adroddiad drwy
nodi:-
·
Er
nad yw effaith Covid mor sylweddol yn 2022/23 o’i
gymharu â’r ddwy flynedd flaenorol, bod costau ychwanegol, colledion incwm a
llithriad ar gynlluniau arbedion yn parhau mewn rhai meysydd.
·
Bod
rhagolygon presennol yn awgrymu y bydd yr Adrannau Oedolion, Iechyd a Llesiant,
Plant a Theuluoedd, Addysg, Economi a Chymuned, Priffyrdd a Bwrdeistrefol a
Thai ac Eiddo yn gorwario erbyn diwedd y flwyddyn.
·
Bod
oediad mewn gwireddu Arbedion yn ffactor
Ategodd mai adrodd
ar y sefyllfa oedd y swyddogion Cyllid ac mai’r Adrannau eu hunain oedd yn
gyfrifol am eu cyllidebau.
b)
Amlygodd
yr Pennaeth
Cyllid Cynorthwyol y canlynol:
·
Y
byddai’r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant gyda gorwariant o dros £2.2 miliwn
eleni, a hynny yn gyfuniad o nifer o ffactorau, gan gynnwys methiant i wireddu
gwerth £930k o arbedion.
·
Y
byddai’r Adran Addysg gyda gorwariant o £1.6m sydd yn ganlyniad i effaith cost
ychwanegol chwyddiant cyflogau athrawon, cymorthyddion
a staff gweinyddol (£1,031k uwchlaw‘r gyllideb
eleni); a chostau prisau trydan uwch. Ategwyd, o
ystyried fod yr ysgolion eisoes wedi elwa o bron i filiwn o arbedion ynni yn
deillio o Covid a'r cyfnodau clo cysylltiedig,
byddai’n briodol defnyddio balansau ysgolion i
gyllido'r pwysau ychwanegol eleni.
·
Byw’n Iach - bod sgil effaith Covid
yn parhau yn 2022/23 ac yn amharu ar allu’r cwmni i gynhyrchu incwm. O
ganlyniad, cadarnhawyd bod y Cyngor wedi cymeradwyo cefnogaeth ariannol
angenrheidiol i gynnal gwasanaethau drwy ymestyn y cyfnod o sicrwydd a roddwyd
i'r Cwmni hyd at ddiwedd 2022/23, sydd oddeutu £839k eleni. Nodwyd mai prisiau
trydan uwch sydd yn gyfrifol am weddill gorwariant Byw’n Iach.
·
Adran
Priffyrdd a Bwrdeistrefol – bod y tueddiad blynyddol o orwariant yn y maes
bwrdeistrefol yn parhau, gyda’r problemau amlycaf yn y maes casglu gwastraff ac
ailgylchu. Yr adran hefyd yn cael
trafferthion gwireddu arbedion gwerth £608k.
·
Tai
ac Eiddo – goblygiadau newid i ddeddfwriaeth yn ymwneud â Digartrefedd yn golygu
pwysau ariannol sylweddol. Er bod dyraniad o £1.5m o gronfa trefniadau yn sgil covid y Cyngor wedi ei roi i gynorthwyo’r sefyllfa,
rhagwelir gorwariant net o £2.7miliwn eleni.
·
Corfforaethol
- rhagdybiaethau darbodus wrth osod cyllideb 2022/23 a newid i ddeddfwriaeth yn
gyfrifol am gynnyrch treth ychwanegol, gyda thai yn trosglwyddo o drethi
annomestig i dreth cyngor ynghyd â lleihad yn y niferoedd sydd yn hawlio
gostyngiad treth cyngor o’i gymharu â blynyddoedd blaenorol. Y cynnydd diweddar
mewn cyfraddau llog yn golygu fod y rhagolygon derbyniad llog £1.3 miliwn yn
fwy ffafriol nag a gyllidebwyd amdano.
Adroddwyd bwriad o ddefnyddio
cronfeydd wrth gefn y Cyngor a balansau’r Ysgolion i gyllido’r bwlch ariannol o
£7.4 miliwn a ragwelir am 2022/23. O ganlyniad, drwy ddefnyddio cronfeydd penodol, bod balansau cyffredinol wedi eu gwarchod ac ar gael i wynebu
heriau’r dyfodol.
c)
Diolchwyd am yr adroddiad
Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn
â Chronfa Adfer yn sgil Covid, ac os yw’n gronfa tu allan i falansau’r Cyngor,
cadarnhawyd bod y Gronfa yn un ychwanegol ac wedi ei chreu mewn ymateb i heriau
Covid. Ategwyd, gydag arian adfer y Llywodraeth wedi dod i ben, bod y Gronfa
wedi ei sefydlu mewn ymateb i hynny.
Mewn ymateb i sylw yn yr adroddiad
o ‘ddefnyddio balansau
ysgolion i gyllido'r pwysau ychwanegol eleni’, os oes effaith ‘mwy nag
un eleni yma’ a bod defnyddio balansau yn rhywbeth
blynyddol, nodwyd bod cyllidebau ysgolion wedi eu gosod ar gyfer 2023/34 a’r
cyflogau wedi eu gosod ar lefel ‘cynnydd’ 22/23. Gan fod y cynnydd wedi ei gyflwyno ym mis
Hydref ar lefel chwyddiant, gwelwyd bod y costau gwirioneddol yn fwy ac felly
yn creu costau ychwanegol uwchlaw lefel y gyllideb.
Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â diffiniad
“digartrefedd” ac os yw’r costau ychwanegol o ganlyniad i gynnydd real mewn
digartrefedd neu fod y term digartrefedd wedi ei ail ddiffinio mewn ymateb i’r
ddeddfwriaeth newydd, nodwyd bod cynnydd yn y nifer o unigolion digartref o dan
ddiffiniad y ddeddf. Canlyniad hyn yw
fod y Cyngor gorfod ymdrin â mwy o achosion, ac felly’n gorfod darganfod /
darparu llety ar eu cyfer. Ategwyd bod y sefyllfa fel effaith caseg eira - diffyg
llety ac o ganlyniad y digartref yn cael eu gosod mewn llety dros dro sy’n creu
effaith gynyddol ar yr Awdurdodau.
Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â bwriad y Prif
Weithredwr i gyfarfod gyda Phennaeth yr
Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol i drafod gorwariant maes ‘gwastraff’, adroddwyd
bod y cyfarfod, gyda gwahoddiad i Pennaeth yr Adran Amgylchedd wedi ei gynnal,
a bod adroddiad o ddeilliant y cyfarfod hwnnw i’w gyflwyno i’r Cabinet yn fuan.
Ategwyd bod bwriad ymgynghori gyda WRAP i ystyried y cylch casglu, trefniadau
casglu a chamau posib i reoli’r gwariant sydd yn bryder blynyddol. Mewn ymateb
i gwestiwn ategol ynglŷn â’r adroddiad, nodwyd y byddai’r adroddiad yn
cael ei gyflwyno i’r Pwyllgor Craffu Cymunedau fydd yn rhoi adborth o’r
sylwadau a'r camau gweithredu.
Mewn ymateb i
gwestiwn ynglŷn â defnyddio arian premiwm rhai dosbarthau o ail gartrefi
ac eiddo gwag hir dymor i gau’r bwlch ariannol ym maes digartrefedd yn hytrach
na defnyddio reserfau o ystyried mai bwriad arian y
premiwm oedd i weithredu Cynllun Tai'r Cyngor a chadw pobl leol yn eu
cymunedau, nodwyd mai UN waith y bydd arian y premiwm yn cael ei ddefnyddio ar
gyfer digartrefedd ac na fydd hyn yn cael effaith ar weithredu’r Cynllun Tai.
Ategwyd, yn sicr, na fydd arian y premiwm yn cael ei ddefnyddio ar gyfer unrhyw
faes arall ac na fydd defnydd cyffredinol iddo.
PENDERFYNWYD
1.
Derbyn
yr adroddiad gan nodi’r sefyllfa a’r risgiau yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor
a’i adrannau
2.
Cytuno
gydag argymhelliad y Cabinet (24-01-23) i gymeradwyo:
·
Trosglwyddo £3.188 miliwn o danwariant ar gyllidebau
Corfforaethol i Gronfa Strategaeth Ariannol y Cyngor.
·
Pan
yn amserol, ar ddiwedd y flwyddyn ariannol, defnyddio
a)
Balansau
Ysgolion i gyllido costau ychwanegol chwyddiant cyflogau athrawon, cymhorthyddïon, staff gweinyddol a thrydan sydd uwchlaw
lefel y gyllideb yn yr ysgolion
b)
Cronfa Premiwm Treth Cyngor i gyllido’r
pwysau ychwanegol yn y maes Digartrefedd
c)
Cronfa Trefniadau adfer yn sgil Covid a sefydlwyd i gyllido heriau ariannol cysylltiedig
sy'n wynebu'r Cyngor.
Dogfennau ategol:
- Cyllideb Refeniw 2022-23 - Adolygiad Diwedd Tachwedd 2022, eitem 6. PDF 181 KB
- Adroddiad Cyllideb Refeniw 2022.23 - Adolygiad Diwedd Tachwedd 2022, eitem 6. PDF 146 KB
- Atodiad 1, eitem 6. PDF 298 KB
- Atodiad 2, eitem 6. PDF 313 KB