Agenda item

Yn unol â’r Rhybudd o Gynnig a dderbyniwyd oddi wrtho o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, bydd y Cynghorydd Alwyn Gruffydd yn cynnig fel a ganlyn:-

 

“Bod y Cyngor hwn yn gofyn i Gabinet y Cyngor ail-ystyried dyfodol Gwasanaeth Ieuenctid y Sir gan ragdybio o blaid cynnal clybiau ieuenctid a pharhau gyda’r cymorth ariannol traddodiadol i fudiadau gwirfoddol megis yr Urdd a Mudiad y Ffermwyr Ifanc.”

(B)          Cyn cychwyn trafod yr eitem hon, cyflwynodd y Cynghorydd Jason Parry ddeiseb i’r Cadeirydd.  Diolchodd y Cadeirydd i’r aelod am y ddeiseb gan nodi y byddai’n ei throsglwyddo i’r adran berthnasol.

 

Cyflwynwyd y rhybudd o gynnig a ganlyn gan y Cynghorydd Alwyn Gruffydd o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, ac fe’i eiliwyd:-

 

“Bod y Cyngor hwn yn gofyn i Gabinet y Cyngor ail-ystyried dyfodol Gwasanaeth Ieuenctid y Sir gan ragdybio o blaid cynnal clybiau ieuenctid a pharhau gyda’r cymorth ariannol traddodiadol i fudiadau gwirfoddol megis yr Urdd a Mudiad y Ffermwyr Ifanc.”

 

Nododd cynigydd y rhybudd o gynnig ymhellach:-

 

·         Ei fod yn cyflwyno’r cynnig yn sgil penderfyniad y Cabinet i gau holl glybiau ieuenctid Gwynedd a gosod trefn sirol newydd yn ei le, nad sydd wedi ei brofi’n hyfyw nac o unrhyw werth.

·         Y byddai’r clwb sirol yn golygu colli arbenigedd gweithwyr ieuenctid profiadol a chynyddu’r swyddogion llawn amser canolog o’r 5 presennol i bron i 20.

·         Ei bod yn ymddangos bod yr ymgynghoriad gyda’r bobl ifanc yn annilys, ac o bosib’ yn anghyfreithlon gan na soniwyd ynddo am y posibilrwydd o gau’r clybiau presennol.

·         Bod yr ymgynghoriad gyda’r cynghorau cymuned wedi bod yn annigonol, gyda rhai yn cael eu hamddifadu o unrhyw ohebiaeth ar y mater o gwbl.

·         Os bu angen dychwelyd ac ail-ystyried unrhyw bolisi erioed, mai hwn ydoedd.

·         Bod y Cyngor yn fodlon cadw clybiau yn agored ar yr amod bod cyfraniad yn cael ei wneud tuag at hynny gan y cynghorau cymuned, ond na welai bod gan y gwasanaeth sirol newydd unrhyw ffydd bod hynny am lwyddo.

·         Nad oedd yna gofnod o drafodaethau anffurfiol gyda’r heddlu ac asiantaethau sy’n ymwneud â thor-cyfraith wrth lunio’r model sirol newydd.

·         Ei fod yn pryderu bod y drefn newydd yn gwahaniaethu ac yn creu system elitaidd ac yn mynd yn erbyn delfrydau sylfaenwyr y gwasanaeth.

·         Bod y Cyngor yn ymhyfrydu yn llwyddiannau pobl ifanc y sir yn Eisteddfodau’r Urdd ac Eisteddfod y Ffermwyr Ifanc, felly beth oedd y cyfiawnhad dros arbed ychydig arian rhag mynd i’r mudiadau hynny?

·         Bod cyfraniad y mudiadau hyn i hyfywdra’r Gymraeg yn ein cymunedau ac i sefydliad y Siarter Iaith wedi bod yn allweddol, ac y byddai’n flaengar ymestyn y Siarter i’r clybiau ieuenctid hefyd.

·         Bod y ddeiseb a dderbyniwyd yn dangos bod dros 6000 o bobl yn anfodlon gyda’r newidiadau i’r gwasanaeth.

 

Yn ystod y drafodaeth, nodwyd:-

·         Ei bod yn hanfodol bod y Cabinet yn ail-ystyried gan fod y plant a’r bobl ifanc yn magu hyder o fewn y mudiadau hyn.

·         Bod y gwasanaeth yn cyflawni swyddogaeth hanfodol a bod cau’r clybiau ieuenctid yn ymosodiad ar genedlaethau’r dyfodol.

·         Nad oedd yn briodol cael y clybiau hyn yn yr ysgolion a bod angen adeiladau ar eu cyfer.

·         Oni allai’r 11,000 o fyfyrwyr ym Mangor, sy’n cyfrannu dim i goffrau’r Cyngor, gyfrannu mewn rhyw ffordd, e.e. drwy gynnydd yn eu rhenti?

·         Bod pawb eisiau sicrhau’r gwasanaeth gorau bosib’ o fewn yr hinsawdd anodd.

·         Bod angen teilwrio’r model newydd i ateb gofynion pobl ifanc Gwynedd a chymunedau amrywiol iawn Gwynedd.  Hefyd, gan fod yna ddwy adain o waith dan sylw, ‘roedd angen model sy’n cadw lle i’r traddodiadol yn y model newydd ac yn sicrhau bod yr holl bwyslais yn gywir.  Gan gydnabod y pryderon, cynigiwyd ac eiliwyd gwelliant i’r cynnig oedd yn mynd i fwy o fanylder na’r cynnig gwreiddiol, ond ei fod yn yr un ysbryd, sef:-

 

“Bod y Cyngor hwn hefyd yn gofyn i Gabinet y Cyngor ail-ystyried elfennau penodol o’r model newydd ar gyfer Gwasanaeth Ieuenctid y Sir a hynny oherwydd ein pryderon ar 3 chyfrif:-

 

1)           y newid pwyslais o’r cymunedol i les unigolion

2)           yr effaith ar ardaloedd mwyaf difreintiedig y sir

3)           yr effaith ar yr iaith Gymraeg

 

Gofynnwn felly i’r Cabinet gynnal trafodaethau brys, hynny erbyn diwedd y mis hwn, os yn bosib’, gyda phob un o’r cynghorau tref, cymuned a dinas ynghyd ag asiantaethau perthnasol eraill.  Diben hynny fyddai edrych ar ffyrdd o gydweithredu er mwyn ariannu parhad cynifer â phosib’ o glybiau ieuenctid y sir, lle dymunir hynny, tros y cyfnod traws-ffurfiannol ac er mwyn rhoi cymorth priodol i’r mudiadau ieuenctid gwirfoddol a fu’n derbyn nawdd tan yn ddiweddar.

 

Gofynnwn hefyd i’r Cabinet gynnal asesiad ieithyddol o effaith yr ad-drefnu ac asesiad o’i effaith gymunedol ar ardaloedd mwyaf difreintiedig y sir.”

 

Yn ystod y drafodaeth ar y gwelliant, nodwyd:-

 

·         Y pryderid bod y gwelliant yn ymgais i lastwreiddio’r cynnig a gwthio’r mater i un ochr yn y gobaith y byddai’n cael ei anghofio amdano. 

·         Dylid cael gwasanaeth sy’n briodol ar gyfer anghenion y bobl ifanc a bod y clybiau ieuenctid yn rhoi’r cyfle i bobl ifanc ddod ynghyd i gymdeithasu ac adeiladu cysylltiadau gydag ystod eang o bobl ifanc ar draws y gymdeithas ac yn gyfle hefyd i warchod iaith a diwylliant y gymuned.

·         Bod y penderfyniad i ddifa’r gwasanaeth wedi’i sleifio i mewn drwy’r drws cefn.

·         Y gofynnwyd i’r cynghorau cymuned a thref am gyfraniadau wedi iddynt osod eu praeseptau ar gyfer 2018/19 ac ar adeg pan mae eu cyllidebau hwythau’n dynn.

·         Mai’r clybiau ieuenctid yw calon y Gwasanaeth Ieuenctid yng Ngwynedd.

·         Bod gan yr aelodau rôl i gynrychioli pobl yn eu cymunedau, ac o sgwrsio gyda phobl yn lleol, ei bod yn amlwg nad oedd yna ddymuniad am glwb ar ôl ysgol.

·         Yn sgil y penderfyniad anodd yn 2016 bod angen torri £270,000 oddi ar y gwasanaeth, mai’r dewis oedd ail-fodelu neu gau’r mwyafrif o’r clybiau. 

·         Bod yr adran wedi ymgynghori’n eang ar y cynigion, gan ofyn i’r bobl ifanc beth sy’n bwysig iddynt, ac wedi ymateb i hynny drwy gynnig rhaglen o weithgareddau.

·         Y byddai’r trefniadau newydd ar gael i’r bobl ifanc drwy gydol y flwyddyn ymhob cwr o’r sir ac felly’n rhagori ar y ddarpariaeth bresennol, lle nad oedd gan fwyafrif y bobl ifanc fynediad i glybiau ieuenctid yn eu pentrefi.

·         Bod nifer o gynghorau cymuned eisoes wedi penderfynu, neu’n ystyried, cynnal clybiau’n lleol.

·         Y credid bod y gwelliant yn gyfaddawd rhesymol sy’n cryfhau, yn hytrach nag yn glastwreiddio, y cynnig gwreiddiol.

·         Y cydnabyddir bod y Cyngor yn y sefyllfa sydd ohoni oherwydd methiant Llywodraethau San Steffan a Chymru i drosglwyddo’r cynnydd yn y grant i’r cynghorau.

·         Y byddai’r trefniadau newydd yn golygu y byddai yna glybiau traddodiadol yn rhedeg ochr yn ochr â’r model newydd ac yn rhoi cyfle i gynghorau cymuned gymryd cyfrifoldeb dros yr hyn sy’n digwydd yn eu cymunedau eu hunain.

·         Bod hyn yn gyfle i’r aelodau nad oeddent yn rhan o’r penderfyniad yn 2016 i gael rhoi eu barn.  Ni fu sôn am gau clybiau pan ‘roedd yr aelodau’n canfasio adeg etholiadau 2017 ac ‘roedd yn ymddangos hefyd nad oedd rhai o’r swyddogion ieuenctid eu hunain yn ymwybodol bod hyn yn yr arfaeth.  Ni chredid chwaith y bu sôn am gau’r clybiau ar yr adeg y rhoddwyd cyflwyniad ar y cynigion newydd i’r fforymau ardal ym mis Rhagfyr y llynedd.

·         Er y pryder y byddai llawer o’r bobl ifanc sy’n mynychu’r clybiau ieuenctid yn yr ardaloedd difreintiedig ar hyn o bryd yn debygol o ddatgysylltu â chymdeithas yn gyffredinol gan fod y clwb yn cynnig lloches iddynt oddi wrth alcohol, cyffuriau, ac mewn rhai achosion, trais yn y cartref, y croesawir y trafodaethau sy’n mynd rhagddynt gyda’r cynghorau cymuned i sicrhau gwasanaeth traddodiadol yn ychwanegol i egwyddorion eraill y model.

·         Rhaid cydnabod nad yw’r gwasanaeth presennol am fod yn gynaliadwy i’r dyfodol oherwydd y sefyllfa ariannol sy’n ein hwynebu a’i fod yn anaddas i gyfarch anghenion pobl ifanc ym mhob cymuned o’r sir a phobl ifanc o bob oedran rhwng 11 a 25.

·         Mai 14% yn unig o bobl ifanc y sir sy’n defnyddio’r gwasanaeth ar hyn o bryd.  Wedi siarad â’r bobl ifanc, ‘roedd yn amlwg nad oedd y gwasanaeth presennol yn apelio atynt, yn enwedig y bobl ifanc hŷn yn yr ystod oedran 16-25, a’u bod yn awyddus i gael mynediad at weithwyr ieuenctid drwy gydol yr wythnos, drwy’r ysgol ac yn eu cymunedau ar benwythnosau ac yn y gwyliau ysgol.

·         Mai’r bobl ifanc yw calon y gwasanaeth ieuenctid, ac nid adeiladau.

·         Nad oedd yn deg dweud y byddai’r model newydd yn difa’r gwasanaeth.

·         Byddai aros gyda’r drefn bresennol yn golygu y byddai’n rhaid cau rhai clybiau’n gyfan gwbl tra byddai’r model newydd yn arwain at gynnal gweithgareddau ymhob cymuned.

·         Y dymunid diolch i’r mudiadau trydydd sector am gynnal trafodaethau gyda’r Cyngor ac i’r Gwasanaeth Adfywio am eu cymorth i’r mudiadau hefyd.

·         Y golygai’r gwelliant wneud asesiad teg o effaith y model newydd ar yr iaith Gymraeg, a thrwy gyflogi mwy o weithwyr llawn amser, byddai gan y Cyngor fwy o reolaeth ar y gweithgareddau, a mawr hyderid y byddai’r Gymraeg yn gryfach o fewn yr hyn y bydd y gwasanaeth yn ei gynnig.

·         Bod y gwasanaeth presennol yn cyrraedd llai na 25% o’r bobl ifanc a bod y gwrthwynebwyr yn ceisio amddiffyn y lleiafrif.  I’r gwrthwyneb, ‘roedd y gwelliant yn cynnig cynllun newydd fydd yn cyrraedd llawer mwy na 25% o’r bobl ifanc.

·         Mai mater i’r aelodau oedd cadw’r clybiau yn agored yn eu wardiau eu hunain.

·         Y credid y byddai’r gwelliant yn gwneud cyfiawnder â’r Urdd a Mudiad y Ffermwyr Ifanc.

·         Y pryderid y byddai cau’r clybiau yn arwain at blant a phobl ifanc heb ddim i’w wneud yn cicio sodlau ar gorneli strydoedd ac yn cyflawni mân droseddau.

·         Y pryderid bod y Cyngor wedi methu cysylltu’n gywir ac yn amserol gyda’r cynghorau cymuned i esbonio beth oedd ar fin digwydd, ond bod y gwelliant yn cynnig ffordd i fynd yn ôl at y cynghorau cymuned i drafod ymhellach.

·         Bod pobl ifanc yn cael cymorth gyda phroblemau personol yn y clybiau.

·         Bod angen llawer o arbenigedd y dyddiau hyn i weithio gyda phobl ifanc sydd â phroblemau iechyd meddwl, ac oherwydd hynny, bod angen hyfforddiant, swyddi proffesiynol a chefnogaeth, ac ati.  Mae’r bobl ifanc angen bob cymorth y gellir ei roi iddynt ac mae’r model newydd yn gyfle i wneud hynny.

·         Hyd yn oed pe na fyddai yna angen am doriad ariannol, byddai’r Cyngor wedi gorfod edrych ar y maes hwn a bu sôn yn ôl yn 2007 bod angen trawsnewid y gwasanaeth i gwrdd â gofynion pobl ifanc yn yr unfed ganrif ar hugain.

·         Y credir bod yna glybiau ieuenctid presennol sy’n tanseilio polisi iaith y Cyngor a bod y drefn newydd yn mynd i atgyfnerthu’r polisi iaith.

·         Y dylid, o gael y drefn newydd, fod yn adolygu’r sefyllfa yn rheolaidd ac yn cymryd sylw o unrhyw bryderon gan edrych oes sail i’r pryderon hynny.

·         Na ddymunir cael sefyllfa o ddryswch ac oedi a bod y gwelliant yn cyfeirio at drafodaethau brys er mwyn cyrraedd y lle gorau ar gyfer plant a phobl ifanc.

·         Bod y gwasanaeth yn gweithio i ddiogelu dyfodol y clybiau mae pobl yn dymuno eu cadw’n agored.

·         Bod y model newydd positif ac arloesol wedi’i lunio gan swyddogion sydd â phrofiad blynyddoedd o weithio yn y maes.

 

Galwyd am bleidlais gofrestredig ar y gwelliant a phleidleisiodd mwy na chwarter yr aelodau oedd yn bresennol o blaid hynny.

 

Yn unol â’r Rheolau Gweithdrefn, cofnodwyd y bleidlais ganlynol ar y gwelliant:-

 

O blaid (39)

Y Cynghorwyr Craig ab Iago, Menna Baines, Dylan Bullard, Steve Collings, Elwyn Edwards, Alan Jones Evans, Aled Evans, Simon Glyn, Gareth Griffith, Selwyn Griffiths, Annwen Hughes, Sian Wyn Hughes, Judith Humphreys, Nia Jeffreys, Peredur Jenkins, Aled Wyn Jones, Berwyn Parry Jones, Charles W.Jones. Elin Walker Jones, Huw Wyn Jones, Linda A.W.Jones, Cai Larsen, Beth Lawton, Dafydd Meurig, Linda Morgan, Dafydd Owen, Edgar Wyn Owen, Rheinallt Puw, Gareth A.Roberts, Mair Rowlands, Paul Rowlinson, Dyfrig Siencyn, Gareth Thomas, Ioan Thomas, Catrin Wager, Cemlyn Williams, Elfed Williams, Gethin Glyn Williams a Gruffydd Williams.

 

Yn erbyn (30)

 

Y Cynghorwyr Freya Bentham, Stephen Churchman, R.Glyn Daniels, Anwen Davies, Dylan Fernley, Peter Garlick, Alwyn Gruffydd, John Brynmor Hughes, Louise Hughes, R.Medwyn Hughes, Aeron M.Jones, Anne Lloyd Jones, Elwyn Jones, Keith Jones, Kevin Morris Jones, Sion Wyn Jones, Eryl Jones-Williams, Dilwyn Lloyd, Dewi Owen, W.Roy Owen, Jason Parry, Dewi Roberts, Elfed Roberts, John Pughe Roberts, Angela Russell, Mike Stevens, Hefin Underwood, Eirwyn Williams, Gareth Williams ac Owain Williams.

 

Atal (1)

 

Y Cynghorydd Annwen Daniels

 

Gan i’r gwelliant gael ei dderbyn, eglurodd y Swyddog Monitro fod y cynnig wedi newid a bod angen pleidlais bellach gyda geiriad y gwelliant yn hytrach na’r geiriad gwreiddiol.  Pleidleisiodd mwyafrif o blaid y cynnig.

 

PENDERFYNWYD bod y Cyngor hwn hefyd yn gofyn i Gabinet y Cyngor ail-ystyried elfennau penodol o’r model newydd ar gyfer Gwasanaeth Ieuenctid y Sir a hynny oherwydd ein pryderon ar 3 chyfrif:-

 

1)           y newid pwyslais o’r cymunedol i les unigolion

2)           yr effaith ar ardaloedd mwyaf difreintiedig y sir

3)           yr effaith ar yr iaith Gymraeg

 

Gofynnwn felly i’r Cabinet gynnal trafodaethau brys, hynny erbyn diwedd y mis hwn, os yn bosib’, gyda phob un o’r cynghorau tref, cymuned a dinas ynghyd ag asiantaethau perthnasol eraill.  Diben hynny fyddai edrych ar ffyrdd o gydweithredu er mwyn ariannu parhad cynifer â phosib’ o glybiau ieuenctid y sir, lle dymunir hynny, tros y cyfnod traws-ffurfiannol ac er mwyn rhoi cymorth priodol i’r mudiadau ieuenctid gwirfoddol a fu’n derbyn nawdd tan yn ddiweddar.

 

Gofynnwn hefyd i’r Cabinet gynnal asesiad ieithyddol o effaith yr ad-drefnu ac asesiad o’i effaith gymunedol ar ardaloedd mwyaf difreintiedig y sir.”

 

Nododd cynigydd y cynnig gwreiddiol fod ei gynnig yn gofyn yn syml i’r Cabinet ail-ystyried eu penderfyniad a dyna’n fras oedd yn y gwelliant hefyd.  Yn hynny o beth, nid oedd ganddo wrthwynebiad i’r gwelliant gan ei fod yn cael ei gwmpasu o fewn ei gynnig.  Rhybuddiodd, fodd bynnag, y byddai’n cadw llygaid barcud ar y sefyllfa ac yn dod â’r mater yn ôl gerbron y Cyngor pe na fyddai’r Cabinet yn rhoi ystyriaeth ddwys i hyn, gan ragfarnu yn erbyn cau clybiau ieuenctid a rhagfarnu hefyd yn erbyn peidio rhoi arian tuag at y mudiadau gwirfoddol.