Agenda item

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Cyllid.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Uwch Reolwr Cyllid, gosododd y cyd-destun ac ymhelaethodd ar gynnwys yr adroddiad a gyflwynwyd i’r Cabinet ar 16 Hydref 2018. Nododd bod adolygiad ddiwedd Awst o’r cyllidebau yn dangos darlun cymysg, ond fod angen camau gweithredu pendant i’r Adran Addysg, Adran Plant a Theuluoedd ynghyd a’r Adran Priffyrdd a Bwrdeistrefol, i sicrhau rheolaeth o’u cyllidebau erbyn 31 Mawrth 2019.

Tynnodd sylw at benderfyniad y Cabinet:

“Derbyn yr adroddiad ar adolygiad diwedd Awst 2018 o’r Gyllideb Refeniw, ac ystyried y sefyllfa ariannol ddiweddaraf parthed cyllidebau pob adran / gwasanaeth.

·           Gofyn i’r Aelodau Cabinet ar gyfer gwasanaethau Plant, Addysg a Phriffyrdd a Bwrdeistrefol sicrhau fod yna gynllun gweithredu clir gan yr adrannau i gymryd camau i leihau’r diffyg ariannol ac i drafod y cynlluniau hynny gyda mi er mwyn cael hyder eu bod yn rhesymol.

·           Digolledu’r Adran Economi a Chymuned £40k sef y golled incwm yn dilyn cau pwll nofio Arfon dros yr haf.

·           Cynaeafu (£1,904) o’r tanwariant net ar gyllidebau Corfforaethol, gyda (£40k) i’w defnyddio i ddigolledu’r Adran Economi a Chymuned am y golled incwm tra bu Pwll Nofio Arfon ar gau. Gyda’r gweddill sef (£1,864) i’w drosglwyddo i Gronfa Cynorthwyo’r Strategaeth Ariannol i gynorthwyo gyda phwysau anochel un tro ar gyllidebau’r Cyngor.”

Yn ystod y drafodaeth ddilynol ymatebodd y swyddogion a’r Aelod Cabinet Cyllid i

ymholiadau’r aelodau fel a ganlyn:

·        Bod pwll nofio Arfon wedi cau am ddeg wythnos dros yr haf er mwyn galluogi gwaith addasu. Er tegwch i gwmni Byw’n Iach Cyf, a fyddai’n gyfrifol am y canolfannau byw’n iach o Ebrill 2019 ymlaen, fe ddigolledir yr Adran Economi a Chymuned am y golled incwm;

·        Cytuno efo sylwadau aelodau, nid oedd y sefyllfa gorwariant o ran cludiant yn yr Adran Addysg yn dderbyniol. Cynhaliwyd cyfarfod efo’r swyddogion perthnasol ynghyd â’r Prif Weithredwr i drafod y mater ac fe dderbyniodd sylw yng nghyfarfod y Cabinet ar 16 Hydref 2018. Y gorwariant yn yr adrannau yng nghysylltiedig â gwasanaethau ynghlwm â’r bobl fwyaf bregus ac yn yr achos yma roedd y gorwariant o ran cludo disgyblion i Ysgol Hafod Lôn. Gofynnwyd i’r adran ystyried ffyrdd amgen o gludo disgyblion drwy efallai dalu i rieni yn hytrach na defnyddio tacsi gyda’r gofyniad bod hebryngwr yn bresennol;

·        Bod y Cabinet yn ystyried y gorwariant o ran cludiant yn yr Adran Addysg ac yn herio’r Aelod Cabinet Addysg a swyddogion. Roedd angen newid y drefn gan y byddai’n anodd iawn i ddatrys y gorwariant o gynnal y drefn bresennol;

·        Annog yr aelodau i fynychu un o’r pedwar gweithdy a gynhelir yn dechrau Mis Rhagfyr o ran arbedion a’r sefyllfa gyllidebol;

·        Amcangyfrifir y byddai £2.9 miliwn o incwm o ran Cynllun Premiwm Treth y Cyngor ar ddiwedd y flwyddyn ariannol, roedd £200,000 wedi ei ymrwymo yn y gyllideb ar gyfer gorfodi’r drefn. Gyda chanran o weddill yr arian wedi ei ymrwymo ar gyfer gwella’r sefyllfa o ran tai ar gyfer pobl ifanc. Roedd y nifer o geisiadau gan berchnogion tai i gofrestru eu tai fel busnes yn parhau i gynyddu. Nid oedd gan Swyddfa’r Prisiwr adnodd digonol i herio’r ceisiadau yn briodol. Parheir i lobio Llywodraeth Cymru i newid y drefn ac annog cynghorau eraill i lobio ar y mater, gyda Chyngor Sir Benfro yn lobio, ynghyd â Chyngor Ynys Môn wedi ysgrifennu at Mark Drakeford AC, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid yn gofyn iddo drafod y mater efo Cyllid a Thollau ei Mawrhydi;

·        Bod y Cyngor yn lobio Llywodraeth Cymru yng nghyswllt yr angen i newid y drefn gan gyflwyno gofyniad i dderbyn caniatâd trwy’r drefn gynllunio er mwyn newid tŷ i fusnes, ond nid oedd y Llywodraeth yn gefnogol i hyn;

·        Sicrhau’r aelodau bod y Cabinet yn rhoi pobl Gwynedd yn ganolog ac fe wneir newidiadau i’r ffyrdd a ddarperir gwasanaethau yn wyneb yr her ariannol gan geisio sicrhau nad oedd neb yn dioddef. Rhoddir pwysau ar Gaerdydd o ran ariannu cynghorau gydag Arweinwyr Cynghorau Gogledd Cymru wedi cyfarfod efo Mark Drakeford AC i drafod y mater yn ddiweddar;

·        O ran pryder aelod bod lleihad yn nifer pecynnau gofal cartref yn yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant,  ystyrir pob achos yn unigol ac edrychir ar y ffordd y darperir gwasanaethau;

·        Bod y Cyngor yn darparu pecynnau gofal cartref a phreswyl yn fewnol ar gyfran uwch na chynghorau eraill yng ngogledd Cymru. Roedd darpariaeth fewnol yn angenrheidiol mewn ardaloedd gwledig lle nad oedd darpariaeth breifat. Ystyriwyd fel rhan o’r arbedion i allanoli’r ddarpariaeth ond wrth gymharu’r costau darganfuwyd na fyddai gwahaniaeth o ran costau;

·        Yng nghyswllt y lleihad yn y nifer o geisiadau fel rhan o gynllun Gostyngiad Treth y Cyngor, nid oedd eglurhad cadarn ond bod y tueddiad yn awgrymu bod yr economi yn gwella ac efallai bod swyddi tymhorol yn golygu bod unigolion uwchben y trothwy o ran derbyn budd-daliadau;

·        Bod y Cyngor yn anfon pecyn gwybodaeth o ran cynllun Gostyngiad Treth y Cyngor i unigolion a’i fod wedi ei ariannu gan Lywodraeth Cymru.  

PENDERFYNWYD:

(i)     nodi’r sefyllfa a’r risgiau perthnasol yng nghyswllt cyllidebau’r Cyngor a’i adrannau;

(ii)    gofyn i’r Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi ystyried craffu gorwariant yr Adran Addysg ar gludiant disgyblion.