Agenda item

Cyflwyno adroddiad yr Arweinydd  (ynghlwm).

Cyflwynodd yr Arweinydd adroddiad yn gwahodd y Cyngor i fabwysiadu Cynllun y Cyngor 2018-23 (Adolygiad 2019/20).

Yn ystod y drafodaeth, codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Croesawyd y cynllun a nodwyd ei fod yn dangos bod y Cyngor yn ceisio cyflawni i bobl Gwynedd, a hynny mewn cyfnod o gynni ariannol.

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â gosod cyfeiriad newydd i’r maes trechu tlodi, eglurodd yr Arweinydd y bwriedid creu Bwrdd Llesiant Pobl, yn cynnwys cynrychiolaeth o’r gwasanaethau plant, ieuenctid, ayb, i edrych ar y maes tlodi a chefnogaeth teuluoedd ar draws holl waith y Cyngor.  Gobeithid y byddai hynny’n rhoi cyfeiriad a phwyslais newydd i’r Cyngor yn y maes pwysig yma, yn arbennig mewn ardal sy’n dioddef o dlodi nad sy’n cael ei gydnabod yn genedlaethol.

·         Nodwyd bod tua 38% o arian y Cyngor yn cael ei wario y tu allan i’r sir, a holwyd pa waith sydd ar droed i geisio uchafu’r ganran sy’n cael ei wario’n lleol. Mewn ymateb, nododd yr Arweinydd fod hyn yn un o brif flaenoriaethau’r Cyngor ac y credai bod Gwynedd ar flaen y gad o safbwynt caffael yn lleol.

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â gweledigaeth yr Arweinydd ar gyfer addysg ôl-16, manylwyd ar y cydweithio rhwng y Cyngor hwn, Cyngor Ynys Môn a Grŵp Llandrillo Menai gyda’r nod o ddod â gwahanol opsiynau gerbron maes o law.

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â sut y gellir denu mwy o ferched i ddod ar y Cyngor, nododd yr Arweinydd ei fod yn llwyr ymwybodol o’r broblem, a hefyd y broblem o ddenu pobl ifanc, pobl mewn swyddi, pobl o leiafrifoedd ethnig a phobl o gefndiroedd eraill ar y Cyngor.  Roedd wedi lleisio ei farn i Banel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol, oedd hefyd yn ymwybodol iawn o’r broblem.  Ychwanegodd fod llwyth gwaith cynghorwyr, yn enwedig Aelodau Cabinet a chadeiryddion craffu, wedi cynyddu’n sylweddol dros y blynyddoedd, fel ei fod fwy neu lai yn waith llawn amser erbyn hyn, ac roedd yn anodd iawn i aelodau gynnal gyrfa a chyflawni swydd cynghorydd ar yr un pryd.  Credai fod yr ateb yn ymwneud yn rhannol â thelerau’r swydd, ond ni ragwelai unrhyw newid mawr yn y cyfeiriad, heb uno’r cynghorau a lleihau niferoedd cynghorwyr yn sylweddol.  Pwysleisiodd ei bod yn bwysig bod aelodau â chyfrifoldebau gofalu yn manteisio ar y gefnogaeth sydd ar gael iddynt, er mwyn cryfhau’r gynrychiolaeth ddemocrataidd.  Nododd hefyd y byddai yna ymgyrch ar adeg pob etholiad i geisio denu pobl o bob cefndir i sefyll etholiad.

·         Mewn ymateb i gwestiwn, cadarnhaodd yr Arweinydd fod y Cyngor wedi ymrwymo i’r cynllun prentisiaethau a bod yna gyfleoedd da iawn ymhob gwasanaeth.  Er bod y Cyngor wedi colli £70m (25%) o’i gyllideb dros y 10 mlynedd ddiwethaf, roedd yna enghreifftiau gwych o bobl ifanc yn cychwyn gyrfa gyda’r Cyngor fel prentisiaid ac yn symud ymlaen i swyddi o safon uchel.

·         Mewn ymateb i sylw ynglŷn â siopau gweigion a busnesau’n cau yn y trefi, nododd yr Arweinydd ei fod yn ymwybodol iawn o’r pwysau ar yr economi wledig a’r pwysau fydd yn ein wynebu yn y dyfodol agos os bydd y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd.  Pwysleisiodd fod yr economi yn flaenoriaeth uchel iddo ef yn bersonol a’i fod yn cyd-weithio gydag arweinwyr siroedd eraill y Gogledd ar Fwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru.  Roedd hefyd yn gyd-gadeirydd Fforwm Wledig Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, sy’n pwyso ar Lywodraeth Cymru i gymryd sylw o broblemau neilltuol ardaloedd gwledig wrth ddatblygu’r economi.  Cadarnhaodd y byddai’n brwydro’n galed i gael gwaith o safon uchel i bobl yng nghefn gwlad Gwynedd.

·         Croesawyd yr ariannu ym Mangor gan edrych ymlaen at gael canolfan ranbarthol wych yn y ddinas.

·         Nodwyd nad oedd cyfeiriad yn y cynllun at boblogaeth Gwynedd sydd ag awtistiaeth a holwyd pa ddarpariaeth sydd gan y Cyngor ar gyfer pobl ag awtistiaeth.  Mewn ymateb, nododd yr Arweinydd y dylai hyn fod yn rhan o waith dydd i ddydd y Cyngor, ond petai yna brosiectau o ran y maes awtistiaeth y dylid eu huchafu, gellid edrych ar hynny ar gyfer yr adolygiad nesaf o’r cynllun.

·         Holwyd beth oedd diben y cynllun, os nad oedd yr arian ar gael i wireddu’r amcanion.  Er enghraifft, o dan Strategaeth Cartrefi Pobl Gwynedd, oni fyddai’n fwy realistig dweud bod y Cyngor yn ‘dymuno’, neu’n ‘chwilio am ffyrdd’ o ganfod cartrefi addas i bobl Gwynedd, yn hytrach na dweud ei fod am ‘sicrhau’ hynny.  Mewn ymateb, nododd yr Arweinydd fod yr adroddiad yn adnabod y maes tai fel un sydd angen sylw.  Bwriedid cyflwyno’r Strategaeth Dai i’r Cabinet yn fuan ac roedd y Cyngor mewn trafodaethau gyda’r cymdeithasau tai ynglŷn â sut orau i gyfarch yr angen sy’n bodoli.  Ychwanegodd, er gwaethaf y cyfyngiadau, ei bod yn bwysig rhoi blaenoriaeth i’r materion hyn gan ddefnyddio hynny o arian sydd ar gael i’w lawn botensial i gyflawni peth o’r angen.

PENDERFYNWYD mabwysiadu Cynllun y Cyngor 2019-23 (Adolygiad 2019/20).