Agenda item

I ystyried cynnwys yr adroddiad cynnydd a chynnig sylwadau

Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi y bydd y Pennaeth Adran Addysg yn mynd drwy saith deilliant sydd yn rhan o’r Cynllun Strategol er mwyn cael trafodaeth ar y meysydd.

Deilliant 1 - Mwy o blant 7 oed yn cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg. Mynegodd y Pennaeth Addysg fod y targed o 99.1% yn darged cwbl uchelgeisiol ac y gwir ganran yw 97.9%. Nodwyd mai hwyr ddyfodiad gan blant heb ddim Cymraeg yw un o’r rhesymau dros beidio cyrraedd y targed. Ychwanegwyd fod un ysgol o fewn dalgylch Bangor o ganlyniad i fod yn ysgol grefyddol a mwy o annibyniaeth ieithyddol. Mynegwyd yn dilyn penodiadau newydd i’r ysgol fod newidiadau wedi bod i agwedd yr ysgol at yr iaith.

Deilliant 2 - Mwy o ddisgyblion yn parhau i wella eu sgiliau Cymraeg wrth drosglwyddo o’r Ysgol Gynradd i’r Uwchradd. Nodwyd fod y canran yn is ac yn 83.4% o’i gymharu â’r taged o 84.7%. Mynegwyd fod hyn o ganlyniad i un ysgol uwchradd ym Mangor. Mynegwyd fod gwaith yn cael ei wneud gyda’r ysgol a bod gwelliant sylweddol wedi digwydd gyda chynnydd yn y nifer sydd yn defnyddio’r Gymraeg fel iaith gyntaf.

Deilliant 3 a 4 - Mwy o fyfyrwyr 14-16 yn astudio at gyfer cymwysterau drwy gyfrwng y Gymraeg a Mwy o fyfyrwyr 14-19 oed yn astudio pynciau drwy gyfrwng y Gymraeg mewn Ysgolion, Colegau a Dysgu Seiliedig ar Waith. Nodwyd fod data calonogol ar gyfer llwybr 14-19oed. Nodwyd ei bod yn anodd mesur faint yn union sydd yn gwneud eu harholiadau drwy gyfrwng y Gymraeg. Nodwyd yn 2016-17 fod 79% wedi cofrestru i wneud TGAU Cymraeg iaith Gyntaf. Nodwyd fod yr adran yn parhau i weithio gyda'r ysgolion i sicrhau cyrsiau amodol drwy gyfrwng y Gymraeg.

Deilliant 5 - Mwy o fyfyrwyr a sgiliau uwch yn y Gymraeg. Nodwyd fod y targed cyntaf - sef fod 77.2% o ddisgyblion ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 4 a Graddau A* i mewn TGAU yn darged heriol. Mynegwyd fod canran Gwynedd yn uwch ‘na chanran llawer o siroedd. Mynegwyd fod cwymp yn y canrannau eleni yn cyd-fynd a’r cwymp cenedlaethol mewn canlyniadau. Mynegwyd fod y canlyniadau'r deilliant yma yn cyd-fynd a buddsoddiad y sir mewn trochi pobl ifanc yn yr iaith.  

Deilliant 6 - Darpariaeth Anghenion Dysgu Ychwanegol Cyfrwng Cymraeg. Nodwyd nad oes targedau ar gael ar gyfer darpariaeth anghenion Dysgu ychwanegol a bod hyn o ganlyniad i ddarpariaeth ar gael yn ddwyieithog i’r holl ddisgyblion.

Deilliant 7 - Cynllunio’r Gweithlu a Datblygiad Proffesiynol Parhaus. Nodwyd fod y mater yma yn fater sydd wedi codi yn benodol yn rhanbarthol. Gan fod angen sicrhau gweithlu o safon uchel er mwyn cyrraedd y targed o filiwn o siaradwyr Cymraeg. Mynegwyd fod angen gwella sgiliau athrawon ac angen i ysgolion fod yn arwain ar godi’r defnydd o’r Gymraeg. Nodwyd pan drafodwyd y Siarter Iaith Uwchradd a’r ysgolion, fod Ysgol Friars a Tywyn wedi bod yn flaengar iawn ac yn cyfrannu llawer mwy at y drafodaeth. Mynegwyd yn Ysgol Tywyn fod gwaith arbennig o dda wedi ei wneud a bod y Gymraeg drwy’r cynllun wedi ei dreiddio i mewn i’r gymuned. 

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth

-        Holwyd am ddefnydd o’r iaith gyda rhieni sydd yn Dysgu eu plant o gartref. Nodwyd yn genedlaethol fod nifer y rhai sydd yn addysgu eu plant o’r cartref wedi codi ond eu bod yn parhau i fod yn ganran hynod o isel.

-        Trafodwyd dalgylch Bangor yn enwedig gan fod gwaith ail strwythuro ar droed, a holwyd os bydd yn gwneud gwahaniaeth o ran iaith i’r ysgol grefyddol. Mynegwyd yn rhan o’r ail strwythuro fod y plant yn dueddol o fynd i ddwy ysgol arall ym Mhenrhosgarnedd.

-        Trafodwyd lleihad mewn nifer o blant sydd yn cael eu hasesu drwy’r Gymraeg erbyn Cyfnod Allweddol 3 - nodwyd mai’r rheswm dros hyn oedd un Ysgol Uwchradd ym Mangor.

-        Nodwyd y byddai yn syniad da i gael aelodau o staff a disgyblion o Ysgol Tywyn i ddod draw i’r Pwyllgor Iaith i drafod sut mae’r Siarter Iaith Uwchradd wedi mynd ymhellach ac wedi gallu newid agweddau at yr iaith o fewn y gymuned. Mynegwyd fod angen nodi beth yw’r arferion da o fewn Ysgol Tywyn fel bod modd lledaenu i ysgolion eraill ar draws y sir.

-        Trafodwyd os oes modd rhwydweithio ac ysgolion ar draws Cymru ac nid Gwynedd yn unig, gan fod angen efallai rhannu arferion da'r sir ar draws Cymru. Mynegwyd fod arferion da yn cael ei rhannu yn rhanbarthol drwy GwE.

-        Nodwyd fod gwaith da yn cael ei wneud mewn ysgolion ac mae ystadegau arbennig o dda. Mynegwyd fod Ysgol Dolbadarn wedi derbyn rhagorol yn y 5 maes, ac yn un o ddwy ysgol drwy Gymru sydd wedi derbyn rhagorol yn y maes.

PENDERFYNIAD

Derbyniwyd yr adroddiad.