skip to main content

Agenda item

Yn unol â’r Rhybudd o Gynnig a dderbyniwyd oddi wrtho o dan Adran 4.20 o’r Cyfansoddiad, bydd y Cynghorydd Alwyn Gruffydd yn cynnig fel a ganlyn:-

 

Gan gydnabod mai mater i’r Cabinet yw unrhyw benderfyniad ar y mater, bod y Cyngor hwn yn gwrthwynebu’n gryf unrhyw gynllun neu fwriad i newid cyfansoddiad, trefniadaeth na staffio Canolfannau Iaith Gwynedd, yn wyneb eu llwyddiant digamsyniol i ddysgu’r Gymraeg mewn cyfnod byr i fewnfudwyr fel y bo iddynt gymathu’n hwylus i ethos Gymraeg ein hysgolion.

 

Cofnod:

(2)     Cyflwynwyd y rhybudd o gynnig a ganlyn gan y Cynghorydd Alwyn Gruffydd o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, ac fe’i eiliwyd:-

 

“Gan gydnabod mai mater i’r Cabinet yw unrhyw benderfyniad ar y mater, bod y Cyngor hwn yn gwrthwynebu’n gryf unrhyw gynllun neu fwriad i newid cyfansoddiad, trefniadaeth na staffio Canolfannau Iaith Gwynedd, yn wyneb eu llwyddiant digamsyniol i ddysgu’r Gymraeg mewn cyfnod byr i fewnfudwyr fel y bo iddynt gymathu’n hwylus i ethos Gymraeg ein hysgolion.”

 

Cynigiwyd ac eiliwyd gwelliant i’r cynnig, sef:-

 

“Gan gydnabod a chondemnio yn llwyr y toriadau ariannol erchyll mae Llywodraeth Cymru wedi orfodi ar gynghorau lleol, yn benodol y toriad i’r grant gwella addysg i Wynedd, ac mai mater i’r Cabinet yw unrhyw benderfyniad ar y mater, bod y Cyngor hwn yn gwrthwynebu’n gryf unrhyw gynllun neu fwriad i newid cyfansoddiad, trefniadaeth na staffio Canolfannau Iaith Gwynedd fyddai’n cael effaith andwyol ar eu gallu digamsyniol i ddysgu’r Gymraeg mewn cyfnod byr i fewnfudwyr ac i gymathu’n hwylus i ethos Gymraeg ein hysgolion.  Mae’r Cyngor hefyd yn galw ar y Cabinet i sefydlu trefn fonitro gref – boed newid neu beidio – er sicrhau’r canlyniadau gorau bosib’ i’r dysgwyr.”

 

Esboniodd cynigydd y gwelliant ei fod yn croesawu sylwadau cadarnhaol cynigydd y cynnig gwreiddiol, ond ei fod o’r farn bod y cynnig hwnnw yn ymrwymo’r Cyngor i beidio gwneud unrhyw newid byth i gyfansoddiad, trefniadaeth na staffio’r canolfannau iaith.  O bosib’ y byddai angen ehangu’r gwasanaeth yn y dyfodol petai yna fwy o fewnfudwyr, neu gellid bod yna lai o alw am y gwasanaeth, ac ‘roedd y methodoleg o ddysgu ieithoedd yn datblygu hefyd ac yn sicr o ddatblygu ymhellach eto i’r dyfodol.  Hefyd, roedd angen amlygu’r ffaith mai Llywodraeth Cymru, ac nid y Cyngor hwn, sy’n torri’r grant.

 

Yn ystod y drafodaeth ar y gwelliant, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn gan aelodau unigol:-

 

·         Bod angen lobïo Llywodraeth Cymru am fwy o arian i’r cynghorau.

·         Bod yr alwad ar y Cabinet i sefydlu trefn fonitro gref yn cryfhau’r cynnig gwreiddiol.

·         Bod Llywodraeth San Steffan yn cynnig gwersi Saesneg am ddim i fewnfudwyr ac y dylid galw ar Lywodraeth Cymru i sicrhau’r un ddarpariaeth yng Nghymru o ran yr iaith Gymraeg, yn enwedig os am wireddu’r weledigaeth o sicrhau miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.  Hefyd, yn Ngwynedd, mae’n rhaid i blant sy’n mewnfudo i’r sir gael cwrs Cymraeg cyn gallu ymdopi â’r gwersi yn yr ysgolion.

·         Bod Canolfannau Iaith Gwynedd yn enghraifft lachar o ymarfer da, ac yn hytrach na chwtogi, dylai’r Cyngor hwn arddel a meithrin y gwasanaeth.

·         Dylai Cabinet y Cyngor ddiogelu’r gwasanaeth gwerthfawr hwn a galw ar y Llywodraeth i fuddsoddi ar gyfer dyfodol yr iaith.

·         Bod y Canolfannau Iaith yn tynnu pwysau oddi ar yr athrawon yn yr ysgolion i ddysgu Cymraeg i’r plant. 

·         Er bod y gwelliant i’w groesawu, nad oedd yn ddi-wall chwaith a bod y geiriau ‘a fyddai’n cael effaith niweidiol ar eu gallu ...’ yn agored i gael eu camddehongli oherwydd y gellid dadlau nad yw’r peth hwn neu’r peth arall yn mynd i gael effaith andwyol ar allu’r unedau i gyflawni eu gwaith.

·         Bod y canolfannau iaith yn un o’r pontydd sy’n uno ein cymunedau yng Ngwynedd, ac nid yn unig yn trochi ac yn cymhathu, ond hefyd yn meithrin ymdeimlad o berthyn i’r gymuned i’r plant yma.

·         Ei bod yn ymddangos mai hanfod y cynllun yw di-swyddo athrawon arbenigol a phrofiadol a phenodi cymorthyddion yn y gobaith y byddent yn gallu cyflawni’r un gwaith i’r un safon.  Rhoi cymorth i athrawon yw gwaith cymhorthydd, nid i gymryd eu lle, ac mae’n bwysig, nid yn unig peidio tanseilio’r gwaith sy’n cael ei wneud ar hyn o bryd, ond rhoi’r gwaith hwnnw ar seiliau cadarn i’r dyfodol. 

·         Y dylid anfon neges glir iawn bod rhaid amddiffyn y gwasanaeth hollbwysig hwn, ac amddiffyn ei ansawdd hefyd.

·         Bod pawb yn gytûn bod yr iaith Gymraeg yn greiddiol i holl waith y Cyngor a bod ymrwymiad y Cyngor i’r Gymraeg yn ddigamsyniol. 

·         Y dymunid gweld y canolfannau iaith yn gwella ac yn cryfhau i’r dyfodol, a bod y gwelliant yn mynd i gryfhau’r ddarpariaeth.

 

Nododd yr Aelod Cabinet Addysg:-

·         Y gwerthfawrogir y gwaith arbennig sy’n mynd ymlaen yn y canolfannau iaith ond bod yna waith arbennig yn mynd ymlaen yn yr ysgolion cynradd hefyd, yn benodol yn y cyfnod sylfaen gyda phlant yn cychwyn heb air o Gymraeg ac yn diweddu’r cyfnod sylfaen yn gwbl rhugl.

·         Bod y Llywodraeth wedi bod yn torri grantiau, ac yn benodol grantiau addysg, ers tua 4 blynedd neu ragor.  Gwelwyd gostyngiad o 34% yn y Grant Gwella Addysg mewn 4 blynedd, a thros yr un cyfnod ‘roedd y cyfnod sylfaen wedi cael toriad o £1.2m a 70 cymhorthydd wedi colli eu swyddi. 

·         Bod y toriadau drws cefn yma’n warthus o ran Llywodraeth Cymru, sy’n rhoi gydag un law ac yn cymryd yn ôl gyda’r llall, ac ynghyd ag Arweinydd y Cyngor, roedd wedi bod yn lobïo’n gryf ac yn barhaus yn erbyn y toriadau hyn.

 

Pleidleisiwyd ar y gwelliant ac fe gariodd.

 

Cynigiwyd ac eiliwyd gwelliant ychwanegol i’r gwelliant a gafodd ei gario, sef i ychwanegu’r geiriad a ganlyn ar ddiwedd y gwelliant:-

 

“Yr ydym, fodd bynnag, yn datgan y byddai israddio swyddi athrawon a’u troi yn swyddi cymorthyddion yn niweidiol ac felly yn andwyo ar allu’r unedau i ddysgu’r Gymraeg yn effeithiol, ac felly, ein bod yn gofyn i’r Cabinet sicrhau bod yr adnoddau angenrheidiol ar gael er mwyn sicrhau nad yw hynny’n digwydd.”

 

Nodwyd ei bod yn amhosib’ i’r Cyngor gynllunio ei waith tra bo’r system grantiau mewn bodolaeth, a phwysleisiwyd y dylai cynghorwyr, penaethiaid a llywodraethwyr ysgrifennu at yr Aelodau Cynulliad a’r Aelodau Seneddol yn condemnio’r toriadau difrifol i’r grantiau addysg. 

 

Pleidleisiwyd ar y gwelliant ychwanegol ac fe gariodd.

 

Gan i’r gwelliant ychwanegol gael ei dderbyn, eglurodd y Swyddog Monitro fod y cynnig gwreiddiol wedi’i addasu a bod angen pleidlais bellach gyda geiriad y gwelliant ychwanegol yn hytrach na’r geiriad gwreiddiol.  Pleidleisiodd mwyafrif o blaid y cynnig. 

 

PENDERFYNWYD, gan gydnabod a chondemnio yn llwyr y toriadau ariannol erchyll mae Llywodraeth Cymru wedi orfodi ar gynghorau lleol, yn benodol y toriad i’r grant gwella addysg i Wynedd, ac mai mater i’r Cabinet yw unrhyw benderfyniad ar y mater, bod y Cyngor hwn yn gwrthwynebu’n gryf unrhyw gynllun neu fwriad i newid cyfansoddiad, trefniadaeth na staffio Canolfannau Iaith Gwynedd fyddai’n cael effaith andwyol ar eu gallu digamsyniol i ddysgu’r Gymraeg mewn cyfnod byr i fewnfudwyr ac i gymathu’n hwylus i ethos Gymraeg ein hysgolion.  Mae’r Cyngor hefyd yn galw ar y Cabinet i sefydlu trefn fonitro gref - boed newid neu beidio - er sicrhau’r canlyniadau gorau bosib’ i’r dysgwyr.  Yr ydym, fodd bynnag, yn datgan y byddai israddio swyddi athrawon a’u troi yn swyddi cymorthyddion yn niweidiol ac felly yn andwyo ar allu’r unedau i ddysgu’r Gymraeg yn effeithiol, ac felly, ein bod yn gofyn i’r Cabinet sicrhau bod yr adnoddau angenrheidiol ar gael er mwyn sicrhau nad yw hynny’n digwydd.