Agenda item

Cyflwniad gan Debbie A W Jones (Swyddog Gwasanaethau Corfforaethol Addysg).

Adroddiad ar ran y Cynghorydd Cemlyn Rees Williams (Aelod Cabinet)

Ymgynghoriad – Rheoliadau Cynlluniau Strategol Cymraeg mewn Addysg (Cymru) 2019 a Chanllawiau – Drafft.

Pwrpas – i rannu gwybodaeth ac ystyried sylwadau’r aelodau fel rhan o’r broses o lunio ymateb ffurfiol i’r ymgynghoriad.

*10:10 – 10:50

(amcangyfrif amseru)

Derbyniwyd cyflwyniad gan y Swyddog Gwasanaethau Corfforaethol Addysg ar yr Ymgynghoriad Rheoliadau Cynlluniau Strategol Cymraeg mewn Addysg (Cymru) 2019 a chanllawiau drafft (CSGA).

Gofynnwyd i’r aelodau gyflwyno unrhyw sylwadau i’w cynnwys fel rhan o ymateb ffurfiol Gwynedd i’r ymgynghoriad.  Nodwyd fod angen ymateb i’r ymgynghoriad erbyn dechrau Medi 2019.

Sylwadau gan Aelodau:

·         Cyflwyniad diddorol.

·         Nodwyd pryder pam nad ydym yn datblygu addysg Gymraeg yn barod?

·         Croesawu bod y ffactor dileu mesur a galw yn cael ei gyflwyno.

·         Cwestiynwyd lle mae’r Canolfannau Iaith â’r Siarter Iaith yn yr ymgynghoriad?

·         Cwestiynwyd a yw’r ymgynghoriad hyn yn cyfeirio at Addysg Gymraeg ynteu addysg ddwyieithog?

·         Cwestiynwyd beth mae “trochi'r Gymraeg” yn ei olygu?

·         Nodwyd siom nad oes sôn am adnoddau ychwanegol i gefnogi'r ymgynghoriad hwn.

·         Nodwyd bod angen i’r ymgynghoriad ymdrin â’r iaith chwarae yn yr ysgol a gweithgareddau ar ôl ysgol.  Mae lle hefyd i sicrhau rôl i lywodraethwyr, cyfeillion yr ysgol.

·         Awgrymwyd fod cyfle i sefydlu pencampwyr Cymraeg.

·         Nodwyd pryder am faint o siaradwyr Cymraeg sydd yng Ngwynedd, a phryder am gynnydd addysg drwy gyfrwng y Gymraeg yng Nghymru.

·         Yn ogystal, codwyd yr angen am weithlu ac athrawon Cymraeg gan addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg.

Manylodd y Swyddog Gwasanaethau Corfforaethol Addysg ar y sylwadau.  Cadarnhaodd mai drafft yw'r ymgynghoriad ar hyn o bryd ac mae croeso i unrhyw un roi eu hadborth ar yr ymgynghoriad erbyn dechrau Medi 2019.

Ymhelaethodd ar bwyntiau penodol.

·         Mae’r Canolfannau Iaith yn cael eu cyfarch dan y deilliannau a’r dilyniant a throchi. 

·         Nid yw’r CSGA a’r rheoliadau newydd yn newid Polisi Iaith Gwynedd

·         Nid oes diffiniad penodol ar drochi addysg, mae trochi yn digwydd mewn ffyrdd gwahanol yn siroedd Cymru.  Yng Ngwynedd rydym yn ystyried y cyfnod sylfaen, oherwydd mae yn trochi plant tair i saith oed trwy gyfrwng y Gymraeg; plant rhwng saith a 14 yn cael mynediad i ganolfannau iaith i gael eu trochi yn y Gymraeg er mwyn ymdopi mewn ysgolion prif ffrwd.

·         Mae CSGA yn eu cyfanrwydd a Llywodraeth Cymru yn gosod yr holl ddyletswydd statudol ar yr awdurdodau lleol yn ymwneud â’r maes yma.  Rhaid meddwl am bwy sydd yn recriwtio staff yn ysgolion Gwynedd, y Llywodraethwyr yw'r rhain, ac fell mae’r pwynt atebol yn cyflwyno bod gennym waith arfogi i’w wneud gyda’r Llywodraethwyr, fel codi ymwybyddiaeth o'r disgwyliadau.

·         Defnydd anffurfiol o ddefnyddio'r Gymraeg tu allan i oriau ysgol, mae posib llunio canllawiau ar sut fyddai rhywun yn annog defnydd partneriaeth iaith, mae yn rhan newydd o ddialog canllawiau CSGA, ynglŷn â gweithio mewn partneriaeth gyda mudiadau o amgylch yr ysgol o fewn y cymunedau.  Felly rhaid meddwl beth yw adnodd o weithio mewn partneriaeth gyda Menter Iaith, yr Urdd, Ffermwyr Ifanc a mudiadau eraill. Pryder sydd yn wynebu'r ysgolion ac sydd yn codi'r cwestiwn ydyw’r mudiadau yma yn mynd i bwyso yn ariannol / adnoddau ar yr ysgolion, rhaid meddwl pa gyfraniad mae’r mudiadau yma yn gallu cyfrannu a pwy fydd yn cydlynu?

·         Gwaith manylu ar yr ymgynghoriad yn dechrau yng Ngwynedd fis Medi 2019 ymlaen. Gan fod yr amserlen yn gyfyng mewn amser i dderbyn sylwadau, mae’r adran Addysg wedi gofyn am estyniad, ond nid oes ymateb wedi ei dderbyn hyd yma.

·         Gydag ymateb i sylwad y saith deilliant, y cwestiwn sydd yn codi pryder yw, yn lle mae Cymru yn mynd i recriwtio'r athrawon i ddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg?  Yr her yw cynyddu addysgu’r iaith o fewn yr ysgolion, dyma'r darlun mae’r weledigaeth yng Nghymru yn eu hwynebu, ar hyn o bryd nid yw yn berthnasol i Wynedd.

Atodir linc i’r ymgynghoriad fel gwybodaeth er mwyn cyflwyno sylwadau https://llyw.cymru/sites/default/files/consultations/2019-05/dogfen-ymgynghori-rheoliadau-cynlluniau-strategol-cymraeg-mewn-addysg-cymru-2019-ar-canllawiau-drafft_0.pdf

DERBYNIWYD y wybodaeth a’r adroddiad a nodwyd bod hwn yn gam mawr i’r cyfeiriad cywir.