skip to main content

Agenda item

Yn unol â’r Rhybudd o Gynnig a dderbyniwyd oddi wrthi o dan Adran 4.20 o’r Cyfansoddiad, bydd y Cynghorydd Nia Jeffreys yn cynnig fel a ganlyn:-

 

“Galwn ar y Cyngor hwn i alw am annibyniaeth i Gymru gan anfon neges glir nad yw Cymru yn rhy fach na thlawd i sefyll ar ei thraed ac ein bod yn dyheu i wneud penderfyniadau sy’n effeithio ar ein dyfodol yng Nghymru, ac nid yn Llundain.”

Cofnod:

(A)     Cyflwynwyd y rhybudd o gynnig a ganlyn gan y Cynghorydd Nia Jeffreys o dan Adran 4.20 y Cyfansoddiad, ac fe’i eiliwyd:-

 

“Galwn ar y Cyngor hwn i alw am annibyniaeth i Gymru gan anfon neges glir nad yw Cymru yn rhy fach na thlawd i sefyll ar ei thraed ac ein bod yn dyheu i wneud penderfyniadau sy’n effeithio ar ein dyfodol yng Nghymru, ac nid yn Llundain.”

 

Mynegwyd cefnogaeth frwd i’r cynnig gan aelodau unigol ar sail:-

 

·         Eu dymuniad i gyfrannu at adeiladu Cymru well, Cymru newydd a Chymru rydd.

·         Eu gweledigaeth am Gymru ffyniannus, decach a mwy democrataidd; gwlad lle fyddai cyfiawnder cymdeithasol ar frig yr agenda ymhob agwedd o fywyd cyhoeddus a gwlad lle gwneid penderfyniadau am Gymru gan bobl Cymru.

·         Nad oedd Cymru’n rhy fach nac yn rhy dlawd i fod yn annibynnol, a bod rhai o wledydd mwyaf llewyrchus, mwyaf cyfartal a hapusaf y byd yn wledydd bychain.

·         Mai synnwyr cyffredin oedd dweud y dylai’r holl benderfyniadau am Gymru gael eu gwneud yng Nghymru, ac y byddai’n haws delio â phroblemau Cymru petai’r llywodraeth yn un i Gymru a bod yr holl sylw ar anghenion Cymru yn unig.

·         Bod dyletswydd arnom i ymgyrchu am annibyniaeth er mwyn ein pobl ifanc a chenedlaethau’r dyfodol.

·         Gan fod Cymru ar lwybr llithrig iawn i adael y Gymuned Ewropeaidd, bod brys gwirioneddol i gael rhagor o bwerau i Gymru, grymoedd dros adnoddau naturiol Cymru fel cynhyrchu ynni ac adnoddau dŵr, rhagor o bwerau economaidd, datganoli darlledu, yr heddlu a’r gyfundrefn gyfiawnder.

·         Gan fod y Deyrnas Gyfunol yn newid yn sylfaenol, gyda’r Alban yn paratoi ar gyfer ail refferendwm ar annibyniaeth, ac ail-lunio Iwerddon yn bosibilrwydd real, ei bod yn hollbwysig nad oedd Cymru yn cael ei gadael ar ôl.

·         Nad oedd yr ateb i’r heriau economaidd oedd yn wynebu Cymru i’w cael yn Llundain, nac ar lefel Prydain, a’i bod yn amlwg nad oedd gwerthoedd Cymru yn cael eu hadlewyrchu’n San Steffan na pholisïau llywodraeth honno yn cael eu gosod er budd pobl Cymru.

·         Na ellid ddibynnu ar bobl eraill i wyrdroi sefyllfa drychinebus ein cenedl, a bod raid i bawb weithio gyda'i gilydd i greu cenedl well.

·         Bod 50 o wledydd wedi gadael yr Ymerodraeth Brydeinig dros y 50 mlynedd ddiwethaf a phob un wedi cael yr un dadleuon yn erbyn annibyniaeth ag oedd yn cael eu rhoi yn achos Cymru.

·         Y dymunid gweld cymdeithas deg, gytbwys, fyddai’n gweithio i gefnogi’r bregus – cymdeithas heb hiliaeth a lle byddai pob unigolyn yn cael y cyfle i fyw i’w lawn botensial, waeth beth fyddai ei dras, ei iaith, ei grefydd neu gyfoeth.

·         Gyda 40 allan o tua 650 o seddau’n unig, nid oedd gan Gymru gyfle i lywio’r drafodaeth yn San Steffan nac i wrthwynebu, er enghraifft, y dreth ystafell wely, y cymal trais rhywiol, carchariad mewnfudwyr am dymor di-ben draw na chredyd cynhwysol.

·         Nad oedd bod yn rhan o’r Deyrnas Gyfunol erioed wedi gweithio i Gymru a bod Cymru’n dlotach na gweddill Prydain, gyda 29% o blant Cymru yn cael eu magu mewn tlodi, a 20% o bensiynwyr Cymru a 39% o bobl anabl Cymru yn byw mewn tlodi.

·         Bod 10 o’r 11 rhanbarth tlotaf yn Ewrop yn y Deyrnas Gyfunol a disgwyliad oes pobl Cymru 7-10 mlynedd yn is na’r rhannau cyfoethocaf o Brydain.

·         Bod Cynnyrch Domestig Gros Cymru yn £22,000 y person tra bo’r ffigur cyfatebol ar gyfer Prydain yn £42,500, a gwledydd megis Iwerddon a Gwlad yr Ia uwchlaw £70,000.  Golygai hynny bod Cymru yn cymharu â gwledydd Dwyrain Ewrop, a byddai’r sefyllfa’n debygol o waethygu unwaith y byddai’r arian strwythurol a dderbynnid o Ewrop yn diflannu.

·         Bod Cymru’n ddibynnol iawn ar y sector amaeth, ac yn fwy dibynnol na gweddill Prydain ar y sector cynhyrchu, a byddai’r sectorau hynny’n sicr o ddioddef yn enbyd yn sgil ymadawiad Prydain o’r Undeb Ewropeaidd.

·         Nad oedd Cymru’n wlad dlawd mewn llawer ystyr.  Roedd yn cynhyrchu dwywaith cymaint o drydain ag yr oedd yn ei ddefnyddio; roedd ganddi gyflenwad digonol o ddŵr ac roedd hefyd yn hunan-gynhaliol o ran bwyd.  Er hynny, nid oedd gan Gymru bwerau dros ei chyflenwadau dŵr na thrydan ei hun ac roedd yr arian oedd yn cael ei gynhyrchu mewn rhenti gan y tyrbeini gwynt ar wely’r môr o amgylch arfordir Cymru yn mynd i boced y Frenhines.

·         Y dymunid i Gymru fod yn rhan o deulu rhyngwladol Ewrop, fel gwledydd bychain eraill megis Latfia, Estonia, Iwerddon, Lithwania, ayb.

·         Bod y system wleidyddol Brydeinig yn chwalu a bod angen i Gymru fanteisio ar y don bresennol o chwilfrydedd mewn annibyniaeth.

·         Y gwrthodid y syniad nad oedd Cymru’n ddigon da i redeg ei threfn ei hun ac roedd diffyg hyder pobl yn y cysyniad o annibyniaeth yn ganlyniad canrifoedd o orthrwm ac imperialaeth Brydeinig.

·         Y mawr hyderid y byddai gorymdaith ‘Yes Cymru’ yng Nghaernarfon ar y 27ain o Orffennaf yn ysgogiad i bobl ifanc gymryd rhan yn y drafodaeth yma.

 

Nododd aelod, er ei fod yn llwyr gefnogol i amcanion mudiad ‘Yes Cymru’, ei fod o’r farn y dylid apelio ar y trefnwyr i fabwysiadu’r slogan ‘Ie Cymru’ fel un swyddogol, oherwydd pryder bod y slogan Saesneg yn gwanychu ein statws fel cenedl.

 

Nododd aelod arall, er ei fod yntau’n llwyr gefnogol i’r holl ddadleuon a roddwyd o blaid y cynnig, mai digon hawdd oedd dweud pader wrth berson ac mai’r tu allan i ddrws y Siambr roedd angen pregethu a chael pobl i newid eu meddyliau.

 

Gwrthwynebwyd y cynnig gan rai aelodau eraill ar sail:-

 

·         Er y gydnabyddiaeth bod Brexit yn llanast’ llwyr, dylid gochel rhag rhuthro i mewn i annibyniaeth gan y byddai hynny’n creu llanast’ gwaeth.

·         Nad oedd gan Gymru sylfaen gynhyrchu.  Roedd economi Cymru’n rhacs a’i chyfoeth yn arwynebol a byddai’n amhosib’ iddi oroesi fel gwlad ar ei phen ei hun.

·         Petai Cymru’n ceisio mynd yn ôl i mewn i Ewrop fel gwladwriaeth genedlaethol annibynnol, ni fyddai’n bosib’ iddi elwa o’r un fargen ac mae’n fwynhau ar hyn o bryd.

·         Yn hytrach nag ymgyrchu am annibyniaeth i Gymru, dylai pawb fod yn ymuno i frwydro yn erbyn Brexit.

·         Nad oedd Llywodraeth Cymru erioed wedi llwyddo i wneud buddsoddiad ystyrlon i’r Gogledd o Ferthyr Tudful, a gan y byddai annibyniaeth yn sicr o arwain at Lywodraeth dlotach yng Nghaerdydd, byddai yna lai fyth o arian i’w fuddsoddi ar draws Cymru.

·         Er y cytunid bod angen i Gymru gael mwy o ymreolaeth, mwy o ddatganoli gwasanaethau a mwy o bwerau, byddai torri’n llwyr oddi wrth weddill Prydain yn dinistrio’r Deyrnas Gyfunol.

·         Bod yna 60 Aelod Cynulliad yng Nghaerdydd eisoes.  Roedd Llywodraeth Cymru yn awyddus i gael 60 arall, ynghyd â Senedd Ieuenctid, ond o ble roedd yr arian am ddod ar gyfer hyn i gyd?

 

Awgrymodd aelod fod angen undod a democratiaeth yn y Siambr hon i ddechrau cyn edrych ar y darlun mawr.

 

Nododd aelod arall na chredai y dylai’r Cyngor fod yn trafod materion fel hyn, ac iddi gael ei hethol i wasanaethu pobl ei chymuned ac i sicrhau’r gorau i bobl Gwynedd.

 

Ychwanegodd aelod arall na allai bleidleisio y naill ffordd na’r llall ar y cynnig gan nad oedd wedi cael mandad gan y bobl roedd yn eu cynrychioli.

 

Galwyd am bleidlais gofrestredig ar y cynnig.

 

Yn unol â’r Rheolau Gweithdrefn, cofnodwyd y bleidlais ganlynol ar y cynnig:-

 

O blaid (42)

 

Y Cynghorwyr Craig ab Iago, Dylan Bullard, Annwen Daniels, R.Glyn Daniels, Anwen Davies, Elwyn Edwards, Alan Jones Evans, Aled Evans, Peter Antony Garlick, Simon Glyn, Gareth Wyn Griffith, Selwyn Griffiths, Alwyn Gruffydd, Annwen Hughes, Judith Humphreys, Nia Jeffreys, Peredur Jenkins, Aled Wyn Jones, Berwyn Parry Jones, Charles W.Jones, Elin Walker Jones, Gareth Jones, Huw Wyn Jones, Kevin Morris Jones, Cai Larsen, Dafydd Meurig, Dafydd Owen, Edgar Wyn Owen, Dewi Wyn Roberts, Elfed P.Roberts, Gareth A.Roberts, Mair Rowlands, Paul Rowlinson, Dyfrig Siencyn, Gareth Thomas, Hefin Underwood, Catrin Wager, Eirwyn Williams, Elfed Williams, Gareth Williams, Gruffydd Williams ac Owain Williams.

 

Yn erbyn (4)

 

Y Cynghorwyr Stephen Churchman, Dylan Fernley, Louise Hughes ac R.Medwyn Hughes.

 

Atal (5)

 

Y Cynghorwyr Anne Lloyd Jones, Keith Jones, Beth Lawton, Dewi Owen a Nigel Pickavance.

 

Nododd y Cadeirydd fod y cynnig wedi cario.

 

PENDERFYNWYD mabwysiadu’r cynnig.