Agenda item

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid (ynghlwm).  

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Cyllid:-

 

·         Adroddiad yn argymell cyllideb i’r Cyngor ei chymeradwyo ar gyfer 2020/21;

·         Penderfyniad drafft y Dreth Cyngor yn seiliedig ar argymhelliad y Cabinet i’r Cyngor (ar sail cynnydd o 3.9%) ynghyd â thablau yn dangos lefel y Dreth Cyngor a’r cynnydd fesul cymuned.

 

Diolchodd yr Aelod Cabinet i staff yr Adran Gyllid, ac yn benodol yr Uwch Reolwr Cyllid a gweddill y tîm cefnogol, am eu holl waith yn absenoldeb y Pennaeth Cyllid am gyfnod.

 

Yn ystod y drafodaeth, codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

 

·         Nodwyd bod Fairbourne wedi dod yn adnabyddus dros y byd fel pentref heb ddyfodol, a bod effaith Cynllun Rheoli Traethlin y Cyngor yn golygu bod tai yn Fairbourne wedi colli bron i draean o’u gwerth.  Roedd y Cyngor Cymuned yn flin bod y Dreth Gyngor yn parhau i godi, er bod y pentref wedi’i gondemnio gan Gyngor Gwynedd, ac yn galw am ostyngiad yn y Dreth.  Mewn ymateb, nodwyd ei bod yn bwysig tanlinellu nad y Cyngor oedd wedi condemnio Fairbourne.  Yn hytrach, roedd y Cyngor wedi amlygu’r risg roedd y pentref yn wynebu i’r dyfodol.  O ran y Dreth Gyngor, yr unig ffordd o gael gostyngiad fyddai i’r Prisiwr edrych eto ar y bandiau, a rhoddwyd addewid y byddai’r Cyngor yn cysylltu â’r Prisiwr ar ran pobl Fairbourne i ofyn iddynt ddod yno i edrych ar y sefyllfa.

·         Nodwyd bod y Cyngor wedi bod yn derbyn a derbyn toriadau ers 12 mlynedd bellach, a bod y codiadau parhaus yn y Dreth yn cael effaith ddifrifol ar y bobl hynny sydd ar gyflogau bychain.  Holwyd pryd roedd y Cyngor am sefyll fel un yn erbyn y toriadau sy’n dod o Gaerdydd a San Steffan?  Mewn ymateb, nodwyd y deellid y sylwadau, ond bod rhaid i’r Cyngor osod cyllideb hafal, a’i fod, trwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a nifer o gyrff eraill, yn lobïo’n barhaus.

·         Nodwyd bod y Dreth Gyngor ar Fand D yng Ngwynedd wedi codi o £889 yn 2004 i £1,699 yn 2018.  Dim ond 5 Cyngor trwy Gymru oedd â lefel treth Band D uwch na Gwynedd, ac roedd gan y sir hon ardaloedd difreintiedig iawn.  Nid oedd cyflogau pobl gyffredin Gwynedd wedi codi, ac er bod staff y Cyngor wedi derbyn codiad yn eu cyflog yn ddiweddar, roedd hynny’n cael ei gymryd yn ôl drwy’r codiad yn y dreth.  Roedd effaith codi trethi, yn ogystal â chodi tâl am barcio yn y trefi, yn cael effaith enfawr ar fusnesau Gwynedd.  Teimlid nad oedd unrhyw un yn cymryd cyfrifoldeb dros drethi yng Nghymru ac roedd Llywodraeth Cymru’n parhau gyda’r model o roi rhyddid i’r cynghorau godi’r dreth heb sylw i’r effaith ar bobl.  Roedd llai o incwm gwario yn golygu bod llai o wariant yn digwydd yn ein heconomi, ac roedd hynny, yn ei dro, yn golygu llai o swyddi i bobl, llai o bobl yn talu trethi, ayb.

·         Nodwyd bod prif wariant y Cyngor yn y maes gofal, yn enwedig yn y maes henoed, ac o ddeall hynny, na welid sut y gallai’r cyhoedd wrthwynebu’r cynnydd yn y Dreth Gyngor.  Diolchwyd hefyd i’r swyddogion am wrando ar farn y craffwyr gofal a gwneud eu gorau dros bobl Gwynedd.

·         Nodwyd bod y Cyngor wedi colli tua £70m dros y 10 mlynedd ddiwethaf, a bod gwaith mawr yn mynd ymlaen drwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i geisio darbwyllo’r gwleidyddion sy’n gwneud y penderfyniadau yng Nghaerdydd o’r angen am gyllido priodol i lywodraeth leol.  Roedd llywodraeth leol wedi bod ar waelod y rhestr bob tro, ond eleni, yn sgil cyflwyno achos cryf iawn i’r Llywodraeth, fe lwyddwyd i gael setliad grant ychydig fwy teg.  Pwysleisiwyd y dylid ymfalchïo yn effeithiolrwydd y Cyngor hwn a’i gadernid cyllidol, a nodwyd bod Cyngor Gwynedd yn cael ei gydnabod fel un o’r cynghorau mwyaf darbodus a chyfrifol yng Nghymru.

·         Mewn ymateb i sylw bod yr argymhelliad i gynyddu’r dreth 3.9% yn dipyn uwch na lefel chwyddiant cyffredinol, oedd ychydig dros 2.5%, eglurwyd mai’r cynnydd yn y galw yn y meysydd plant ac oedolion oedd yn bennaf gyfrifol am hyn.

·         Nodwyd nad oedd Llywodraeth San Steffan yn edrych ar ôl Cymru o gwbl.  Cymru oedd â’r tlodi plant gwaethaf ym Mhrydain ac roedd chwarter poblogaeth Cymru yn byw mewn tlodi bellach.  Pobl Cymru oedd â’r disgwyliad oes isaf a Chymru oedd y wlad fwyaf ddifreintiedig yn economaidd ym Mhrydain, gyda’r tai mwyaf llaith ac oer yn Ewrop.  Roedd iechyd plant Cymru yn gwaethygu yn flynyddol ac roedd Cymru hefyd yn colli ei hiaith.

·         Pwysleisiwyd na ddymunai neb weld cynnydd yn y Dreth Gyngor, ond nid oedd gan y Cyngor ddewis arall gan fod y Fformiwla Barnett yn rhoi Cymru ar waelod y pentwr bob tro.  Nodwyd hefyd ei bod yn bwysig rhoi cyhoeddusrwydd ledled y sir i’r ffaith bod y Siambr hon a’r Cyngor hwn yn herio’r Fformiwla.

·         Gan gyfeirio at fid cyfalaf 1 – Darpariaeth pwyntiau gwefru cerbydau cyhoeddus (Atodiad 2c i’r adroddiad), sylwyd nad oedd nifer o feysydd parcio yn gymwys am grant, a holwyd beth oedd y meini prawf ar gyfer cymhwyso ar gyfer hynny.  Mewn ymateb, eglurwyd bod grant ar gael gan y Llywodraeth ar gyfer darparu rhwyfaint o bwyntiau gwefru, ond roedd y Cyngor, a hefyd Awdurdod y Parc Cenedlaethol, yn dymuno cyflenwi pwyntiau gwefru mewn mannau nad oedd yn gymwys am yr arian grant.

·         Nodwyd y cafwyd trafodaeth hirfaith a buddiol yn y Pwyllgor Archwilio a Llywodraethu ynglŷn â’r modd o osod y dreth, ac y daethpwyd i gytundeb bod 3.5% yn taro’r fargen.  Yn fuan ar ôl hynny, daeth bid ychwanegol i mewn gan yr Adran Dai, a deellid mai hynny oedd y rheswm pam bod y cynnydd yn y Dreth a argymhellid bellach yn 3.9%, sef 0.4% yn uwch na’r hyn a argymhellwyd yn wreiddiol.  Nid oedd yn glir beth oedd amcan y bid ychwanegol, ond ni chredid y byddai’n ddigon o gyfiawnhad i gefnogi cynnydd o 3.9% yn y Dreth.  I’r diben hwnnw, nododd yr aelod a wnaeth y sylw y byddai’n cynnig cynnydd o 3.5%.  Mewn ymateb, eglurwyd mai pwrpas bid yr Adran Tai oedd ariannu llety dros dro i bobl sy’n ddigartref, a phe na fyddai’r Cyngor yn ariannu’r bid, byddai’r bobl hynny’n parhau’n ddigartref.  Eglurwyd hefyd bod y bid wedi dod i law'r diwrnod ar ôl y gyntaf yn y gyfres o weithdai aelodau i drafod y gyllideb, a bod hynny wedi’i gyfathrebu drwy e-bost i’r aelodau fu yn y gweithdy cyntaf hwnnw erbyn dyddiad y Pwyllgor Archwilio a Llywodraethu, lle bu cefnogaeth i’r cynnig o gynnydd 3.9%.  O ran cynnig gwelliannau i’r gyllideb a’r cynnydd yn y Dreth, eglurwyd bod y gyfundrefn yn gofyn am rybudd ysgrifenedig o 2 ddiwrnod i gynnig gwelliant, fel bod cyfle i ystyried yr ymhlygiadau.

·         Nodwyd bod y Cyngor wedi pleidleisio’n unfrydol yn gynharach dros fabwysiadu Cynllun y Cyngor 2019-23 (Adolygiad 2020/21), felly byddai’n synhwyrol i’r aelodau bleidleisio dros y gyllideb fyddai’n caniatáu i’r Cyngor wireddu’r cynlluniau hynny.

 

Tra’n ategu’r pryderon sylweddol bod y Cyngor wedi gorfod torri flwyddyn ar ôl blwyddyn, ac yn cytuno bod parhau i herio’r Llywodraethau yng Nghaerdydd a San Steffan yn gwbl angenrheidiol, mynegodd sawl aelod eu parodrwydd i gefnogi’r gyllideb, ond gyda chalon drom.

 

PENDERFYNWYD:

1.       Cymeradwyo’r argymhellion a gyflwynwyd gan y Cabinet, sef:-

(a)     Sefydlu cyllideb o £261,837,750 ar gyfer 2020/21, i’w ariannu drwy Grant Llywodraeth o £187,579,040 a £74,258,710 o incwm o’r Dreth Cyngor gyda chynnydd o 3.9%.

(b)     Sefydlu rhaglen gyfalaf o £44,247,260 yn 2020/21 i’w ariannu o’r ffynonellau a nodir yn Atodiad 4 i’r adroddiad.

 

2.         Nodi fod yr Aelod Cabinet dros Gyllid, drwy daflen benderfyniad dyddiedig 11 Tachwedd 2019, wedi cymeradwyo cyfrifiad y symiau a ganlyn ar gyfer y flwyddyn 2020/21 yn unol â’r rheoliadau a luniwyd dan Adran 33 (5) o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 (“Y Ddeddf”):-

 

(a)       51,917.91 yw’r swm a gyfrifwyd fel Sylfaen drethiannol Gwynedd yn unol â’r Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sylfaen y Dreth Cyngor) (Cymru) 1995 fel y’i diwygiwyd fel ei sylfaen Dreth Cyngor am y flwyddyn.

 

(b)      Rhan o ardal y Cyngor – Sylfaen drethiannol Cymuned –

 

Aberdaron	547.61		Llanddeiniolen	1,832.47
Aberdyfi	981.63		Llandderfel	497.41
Abergwyngregyn	117.58		Llanegryn	162.93
Abermaw (Barmouth)	1,154.44		Llanelltyd	292.05
Arthog	629.90		Llanengan	2,110.47
Y Bala	780.58		Llanfair	306.29
Bangor	3,844.14		Llanfihangel y Pennant	218.27
Beddgelert	306.63		Llanfrothen	224.99
Betws Garmon	134.95		Llangelynnin	413.24
Bethesda	1,664.32		Llangywer	137.48
Bontnewydd	437.65		Llanllechid	344.29
Botwnnog	444.04		Llanllyfni	1,405.19
Brithdir a Llanfachreth	419.04		Llannor	901.31
Bryncrug	337.30		Llanrug	1,124.21
Buan	224.70		Llanuwchllyn	307.41
Caernarfon	3,556.57		Llanwnda	796.76
Clynnog Fawr	449.14		Llanycil	193.56
Corris	301.71		Llanystumdwy	866.96
Criccieth	944.20		Maentwrog	281.18
Dolbenmaen	618.47		Mawddwy	352.78
Dolgellau	1,224.77		Nefyn	1,453.53
Dyffryn Ardudwy	802.28		Pennal	220.28
Y Felinheli	1,146.20		Penrhyndeudraeth	781.77
Ffestiniog	1,735.84		Pentir	1,243.77
Y Ganllwyd	91.23		Pistyll	249.91
Harlech	775.51		Porthmadog	2,022.66
Llanaelhaearn	443.62		Pwllheli	1,736.18
Llanbedr	329.38		Talsarnau	327.52
Llanbedrog	720.23		Trawsfynydd	498.88
Llanberis	773.86		Tudweiliog	464.83
Llandwrog	1,033.56		Tywyn	1,617.43
Llandygai	996.31		Waunfawr	564.51

 

sef y symiau a gyfrifwyd fel symiau Sylfaen y Dreth Gyngor ar gyfer y flwyddyn ar gyfer tai annedd yn y rhannau hynny o’i ardal lle bo un eitem arbennig neu fwy’n berthnasol.

 

3.       Bod y symiau a ganlyn yn cael eu cyfrifo yn awr gan y Cyngor ar gyfer y flwyddyn 2020/21 yn unol ag Adrannau 32 i 36 o’r Ddeddf:-

                       

(a)  £392,527,390	Sef cyfanswm y symiau y mae’r Cyngor yn eu hamcangyfrif ar gyfer yr eitemau a nodwyd yn Adran 32(2)(a) i (e) o’r Ddeddf (gwariant gros).
(b)  £128,663,670	Sef cyfanswm y symiau y mae’r Cyngor yn eu hamcangyfrif ar gyfer yr eitemau a nodwyd yn Adran 32(3)(a) i (c) o’r Ddeddf (incwm).
(c)  £263,863,720	Sef y swm sy’n cyfateb i’r gwahaniaeth rhwng cyfanswm 3(a) uchod a chyfanswm 3(b) uchod, a gyfrifwyd gan y Cyngor, yn unol ag Adran 32(4) o’r Ddeddf, fel ei ofynion cyllideb ar gyfer y flwyddyn (cyllideb net).
(ch) £187,100,978	Sef cyfanswm y symiau y mae’r Cyngor yn amcangyfrif y byddant yn daladwy yn ystod y flwyddyn i’w gronfa ar gyfer cyfan o’r Dreth Annomestig Genedlaethol a Grant Cynnal Refeniw, llai amcangyfrif o’r gost i’r Cyngor o ryddhad dewisol o’r dreth annomestig a ganiateir.
(d)  £1,478.54	Sef y swm yn 3(c) uchod llai’r swm yn 3(ch) uchod, y cyfan wedi ei rannu gan y swm a nodir yn 2(a) uchod, a gyfrifwyd gan y Cyngor yn unol ag Adran 33(1) o’r Ddeddf, sef swm sylfaenol ei Dreth Cyngor am y flwyddyn (treth Cyngor Gwynedd a threth cyfartalog cynghorau cymuned).
(dd) £2,504,030	Sef cyfanswm yr holl eitemau arbennig y cyfeirir atynt yn Adran 34(1) o’r Ddeddf (praeseptau’r cynghorau cymuned).
(e)  £1,430.31	Sef y swm yn 3(d) uchod llai’r canlyniad a geir wrth rannu’r swm yn 3(dd) uchod â’r swm yn 2(a) uchod, a gyfrifwyd gan y Cyngor, yn unol ag Adran 34(2) fel  swm sylfaenol ei Dreth Cyngor am y flwyddyn ar gyfer tai annedd yn y rhannau hynny o’i ardal lle nad oes unrhyw eitem arbennig yn berthnasol (Band D ar gyfer treth Cyngor Gwynedd yn unig).

 

(f)                                       Ar gyfer rhannau o ardal y Cyngor –

 

 

sef y symiau a geir trwy ychwanegu symiau’r eitem neu eitemau arbennig sy’n berthnasol i dai annedd yn y rhannau hynny o ardal y Cyngor y cyfeiriwyd atynt uchod, at y swm a geir yn 3(e) uchod wedi’u rhannu ym mhob achos gan y swm yn 2(b) uchod, a gyfrifwyd gan y Cyngor yn unol ag Adran 34(3) o’r Ddeddf, fel symiau sylfaenol ei Dreth Gyngor am y flwyddyn ar gyfer tai annedd yn y rhannau hynny o’i ardal lle bo un eitem arbennig neu fwy’n berthnasol.

 

(ff)            Ar gyfer rhannau o ardal y Cyngor, y ffigyrau a nodir yn Atodiad 1, sef y symiau a geir trwy luosi’r symiau yn 3(f) uchod â’r rhif sydd yn ôl y cyfrannau a nodir yn Adran 5 (1) o’r Ddeddf, yn berthnasol i dai annedd a restrir mewn band prisio arbennig wedi’i rannu â’r rhif sydd yn ôl y cyfrannau hynny’n berthnasol i dai a restrir ym mand prisio D, a gyfrifir gan y Cyngor, yn unol ag Adran 36(1) o’r Ddeddf, yn symiau sydd i’w hystyried ar gyfer y flwyddyn ar gyfer y categorïau o dai annedd a restrir yn y gwahanol fandiau prisio.

 

4.         Nodi ar gyfer y flwyddyn 2020/21 fod Comisiynydd Heddlu a Throsedd Gogledd Cymru wedi nodi’r symiau a ganlyn mewn praesept a roddwyd i’r Cyngor, yn unol ag Adran 40 o’r Ddeddf ar gyfer pob un o’r categorïau o dai annedd a ddangosir isod:

 

	Band A	Band B	Band C	Band D	Band E	Band F	Band G	Band H	Band  I
	193.74	226.03	258.32	290.61	355.19	419.77	484.35	581.22	678.09

 

5.         Wedi pennu’r cyfanswm ym mhob achos o’r symiau 3(ff) a 4 uchod, bod y Cyngor, yn unol ag Adran 30(2) o’r Ddeddf trwy hyn, yn pennu’r symiau a nodir yn Atodiad 2 ar gyfer y Dreth Gyngor yn y flwyddyn 2020/21 ar gyfer pob categori o dai annedd a ddangosir yn yr Atodiad.