Agenda item

I ystyried yr adroddiad

Derbyn yr wybodaeth, nodi’r ansicrwydd yng nghyswllt cyllideb y Cyngor ar gyfer 2021/22, a chefnogi’r strategaeth i fantoli’r gyllideb drwy ddefnyddio cyllidebau a chronfeydd wrth gefn i liniaru colledion adnoddau yn y tymor byr, yn hytrach na rhoi ystyriaeth ddwys a diangen i restrau o arbedion a thoriadau gwasanaeth dichonol yn ystod ail don tebygol o’r pandemig Covid-19.

Cyflwynwyd – adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid yn gofyn i’r pwyllgor nodi’r ansicrwydd yng nghyswllt cyllideb y Cyngor ar gyfer 2021/22, a sylwebu ar y strategaeth.

Gosododd yr Aelod Cabinet Cyllid y cyd-destun i’r adroddiad. Pwysleisiodd bwysigrwydd y seminarau rhithiol ar y gyllideb i aelodau ym mis Ionawr, a phwysodd ar bawb i bresenoli eu hunain yn y sesiynau.

Nodwyd y bu i’r Cabinet ystyried yr adroddiad yn eu cyfarfod ar 13 Hydref, gan benderfynu fel a ganlyn:-

Cymeradwywyd y drefn ac amserlen llunio Cyllideb 2021/22, wrth nodi fod cynllunio ariannol yn hynod heriol, ac felly os bydd bwlch cyllido i fantoli cyllideb 2021/22, bydd y Cyngor yn defnyddio cyllidebau a chronfeydd wrth gefn i liniaru colledion adnoddau yn y tymor byr, yn hytrach na rhoi ystyriaeth ddwys a diangen i restrau o arbedion a thoriadau Gwasanaeth dichonol yn ystod ail don tebygol o’r pandemig Covid-19.

Nododd y Pennaeth Cyllid, ymhellach i’r hyn oedd wedi’i gynnwys yn yr adroddiad, iddo erfyn ar Lywodraeth Cymru yn y dyddiau diwethaf i ymlynu at y gyllideb ddrafft eleni, neu fel arall, byddai’n amhosib’ cynllunio ar gyfer 2021/22.

Yn ystod y drafodaeth, codwyd y materion a ganlyn gan aelodau:-

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â pholisi’r Cyngor o ran balansau, eglurwyd bod cadw arian wrth gefn yn rhan o ddarlun ehangach.  Roedd yn ddibynnol ar faint o risg sy’n cael ei roi i mewn i gyllidebau yn nhermau pethau fel darpariaeth ar gyfer chwyddiant a materion sydd ddim yn wybodus.  Roedd llawer o’r cronfeydd wrth gefn wedi’u hymrwymo i bwrpasau penodol, ond roedd gan y Cyngor falansau cyffredinol o £8m, oedd yn sylfaenol yn adlewyrchu’r risg o doriad posib’ yng ngrant y Cyngor.  Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, roedd y Cyngor wedi cadw at y swm yma, rhag ofn bod mewn sefyllfa o orfod prynu amser i ddelio â’r angen i ddarganfod arbedion a thoriadau.

·         Holwyd a roddwyd ystyriaeth i fenthyg arian i lenwi’r bwlch yn y tymor byr, gan fod cyfraddau llog mor isel ar hyn o bryd.  Mewn ymateb, eglurwyd nad oedd y rheoliadau’n caniatáu benthyg i bwrpasau refeniw, heblaw bod Llywodraeth Cymru’n caniatáu Gorchymyn Cyfalafu.  Roedd ambell gyngor arall wedi bod yn galw am hynny yng Nghymru, ond ni wnaed unrhyw ddatganiad ar hynny hyd yma.  Hefyd, yn unol ag ysbryd Deddf Cenedlaethau’r Dyfodol, ni ddymunid pasio problemau ymlaen i’r genhedlaeth i ddod, ac roedd yn well ceisio cyfarch y broblem o’r reserfau sydd ar gael.

·         Nodwyd, os defnyddio’r arian wrth gefn, y dylid sicrhau bod y cronfeydd yn cael eu hadfer yn y blynyddoedd wedyn, a phwysleisiwyd bod yr argyfwng presennol wedi tanlinellu gwerth y cronfeydd wrth gefn.

·         Nodwyd bod Llywodraeth y DG wedi achosi anhawster o ran sefydlu cyllideb drwy ddileu’r Gyllideb Hydrefol, er y deellid eu rhesymau dros wneud hynny yn yr amgylchiadau.  Fodd bynnag, roedd hynny wedi arwain at drosglwyddo’r broblem i Lywodraeth Cymru, oedd, yn eu tro, wedi trosglwyddo’r broblem i’r cynghorau.  Cytunid nad oedd yn briodol neilltuo amser staff i chwilio am arbedion a hwythau dan bwysau yn delio â’r argyfwng.  Credid bod y ffactorau hyn yn golygu bod dyletswydd foesol ar y ddwy lywodraeth i sicrhau nad oes toriadau yn y grant a bod y setliad terfynol yn ddigonol, ac roedd yn bwysig bod y Cyngor yn datgan hyn yn glir.  Roedd y pandemig wedi dangos pa niweidiol fu’r toriadau i’r sector gyhoeddus dros y deng mlynedd ddiwethaf, yn enwedig ym maes iechyd, ond mewn meysydd eraill yn ogystal, ac nid oedd yr isadeiledd cyhoeddus trwy Gymru a Phrydain yn ddigonol i wynebu’r sialensiau a wynebir.

·         Holwyd a oedd peryg’ i’r Llywodraeth ddyrannu llai o grant i gyngor sydd ag arian wrth gefn.  Mewn ymateb, eglurwyd mai ffactorau megis newid mewn poblogaeth, nifer disgyblion ysgol, henoed, ayb, oedd yn gyrru gwahanol elfennau’r fformiwla.

PENDERFYNWYD derbyn yr wybodaeth, nodi’r ansicrwydd yng nghyswllt cyllideb y Cyngor ar gyfer 2021/22, a chefnogi’r strategaeth i fantoli’r gyllideb drwy ddefnyddio cyllidebau a chronfeydd wrth gefn i liniaru colledion adnoddau yn y tymor byr, yn hytrach na rhoi ystyriaeth ddwys a diangen i restrau o arbedion a thoriadau gwasanaeth dichonol yn ystod ail don debygol o’r pandemig Covid-19.