Agenda item

Aelod Cabinet: Cynghorydd Dyfrig Siencyn

I ystyried yr adroddiad

Derbyniwyd yr adroddiad ar gynnydd gwaith y Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Gwynedd ac Ynys Môn gan nodi’r sylwadau.

Cyflwynwyd adroddiad gan Arweinydd y Cyngor yn amlinellu’r hyn a gyflawnwyd dros y cyfnod 2019/20 gan Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Gwynedd ac Ynys Môn (BGC).

Ymhelaethwyd ar gynnwys yr adroddiad a rhoddwyd diweddariad byr ar y datblygiadau o fewn y meysydd blaenoriaeth ynghyd a gwaith yr is-grwpiau sydd yn gyfrifol am y meysydd hynny. Ers mis Mawrth 2020, yn wyneb pandemig covid-19, eglurwyd bod cyrff cyhoeddus wedi gorfod addasu i ymateb i’r argyfwng iechyd drwy newid eu ffordd o weithio a chysylltu gydag eraill.

Amlygwyd bod y cyrff cyhoeddus yn symud tuag at adferiad ac yn ystyried effeithiau cymdeithasol, economaidd, amgylcheddol a diwylliannol. . Nodwyd bod y grŵp rhanbarthol a oedd yn cydgordio’r ymateb i’r argyfwng wedi gofyn i Fyrddau Gwasanaethau Cyhoeddus ar draws y gogledd edrych ar y gwaith o adfer gyda ffocws ar safbwynt gwytnwch cymunedol. Cynhaliwyd gweithdy ar gyfer BGC Gwynedd ac Ynys Môn yn mis Medi, rhoddwyd ystyriaeth i sut gallai’r Bwrdd ymateb i 40 o faterion a adnabuwyd gan bartneriaid y Bwrdd. Daethpwyd i’r casgliad bod 8 mater angen sylw pellach. Nodwyd eu bod yn ymchwilio i sut gallai’r Bwrdd weithredu heb ddyblygu’r gwaith a wneir eisoes gan bartneriaid unigol er mwyn ychwanegu gwerth. Byddai cylch gorchwyl yr is-grwpiau yn cael eu diweddaru er mwyn ymateb i’r materion.

Diolchwyd am yr adroddiad

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn gan aelodau:-

·         Cartrefi i bobl leol -  y farchnad dai wedi ffrwydro yn ddiweddar. Y flaenoriaeth yw tai i bobl leol nid eu bod o ‘natur arloesol’

·         Y dylai Cymdeithas Tai ‘Cymunedol’ baratoi tai fyddai’n gwarchod cymdeithas. Siom nad yw'r adroddiad yn cyfarch pryderon trigolion Gwynedd o ddiffyg tai i bobl leol

·         Bod lle i lais y Bwrdd gael dylanwad ar newid Deddfau cynllunio. Awgrym i’w gynnwys fel rhan o gylch gorchwyl y Bwrdd i ddwyn pwysau ar y Llywodraeth i  newid y maes cynllunio fel bod modd gwarchod tai i bobl leol.

·         Angen dwyn pwysau ar y Llywodraeth sydd ohoni i gael tai cymdeithasol o dan faner Awdurdod Lleol

·         Bod Cwmni Adra bellach  yn rhywbeth na all ei reoli

·         Cynllun Hunan-adeiladu Cymru yn faes i’w ystyried – yn gynllun arloesol

·         Bod diffyg tai i bobl leol yn cael effaith ar yr iaith – pobl yn symud i ffwrdd

·         Bod y system pwyntiau ar gyfer rheoli'r Gofrestr Tai Cyffredin yn aneffeithiol

·         Bod angen sicrwydd sut mae gweithrediad a llwyddiant y cynlluniau adfer rhanbarthol yn cael eu mesur

·         Siarter Iaith – angen mwy o asgwrn cefn a cheisio hyrwyddo a dylanwadu defnydd y Siarter yn ehangach

·         Bod angen gwarchod polisïau rheoli tannau, gwarchod tiroedd ac amaethu yng nghyd-destun newid hinsawdd

·         Bod angen gweld gwahaniaeth yn y maes gofal – cartrefi preswyl / nyrsio yn cau, diffyg gofalwyr yn bryder, diffyg meddygon sydd yn siarad Cymraeg, prinder deintyddion, cynnydd mewn iechyd meddwl

·         Bod angen sicrhau bod arian wrth gefn i ddelio gyda thlodi

·         Mewn ymateb i’r sylwadau ynglŷn â thai i bobl leol, nodwyd mai Llywodraeth Cymru oedd yn gyfrifol am newid cyfansoddiad Cwmni Adra a'u bod wedi tanseilio penderfyniad y Cyngor. Derbyniwyd yr angen i awdurdodau lobio i newid trefniadau cynllunio a’r awgrym i’r Bwrdd rannu negeseuon gyda’r Llywodraeth o’r effaith mae’r sefyllfa yn gael ar gymunedau a lles ein trigolion. Ategwyd bod cyfarfod wedi ei drefnu rhwng yr Arweinydd a swyddogion tai a chynllunio i drafod y gwaith a wneir i  geisiodwyn perswâd ar Lywodraeth Cymru ar y materion hyn. Amlygwyd hefyd y disgwylir yn eiddgar am Gynllun Gweithredu Tai Cyngor Gwynedd fydd yn cynnig atebion posib.

·         Bod y system pwyntiau wedi ei addasu i system bandiau a fyddai’n rhoi blaenoriaeth i bobl leol. Ategwyd bod problemau technegol ynglŷn â chysylltu gyda’r Tîm Opsiynau Tai yn cael sylw.

·         Adroddwyd mai’r Grŵp Rhanbarthol sydd yn gyfrifol am fesur gwaith y cynlluniau adfer ac mai llwyddiant tymor hir fydd yn cael ei fesur gan mai anodd fyddai gweld cynnydd yn y tymor byr. Adroddwyd mai grŵp o swyddogion yw’r Grŵp Rhanbarthol sydd wedi ei sefydlu yn olyniad i’r Grŵp Ymateb i’r Argyfwng. Nodwyd bod pryder ynglŷn a diffyg cyfraniad Aelodau Etholedig i benderfyniadau’r grŵp a bod angen gwybodaeth sydd gan wleidyddion i’w gyfrannu i’r drafodaeth

·         Bod Polisi Amaethyddiaeth yn rhoi blaenoriaeth i’r amgylchedd yn hytrach na cynhyrchu bwyd

·         Ym maes gofal, bod arian wedi ei gynnig i Gartref Penrhos a bod y mater nawr yn nwylo y Bwrdd Iechyd lleol. Y Cartref yn adnodd bwysig i’r ardal – angen parhau i roi pwysau ar y gwasanaeth iechyd.

PENDERFYNWYD

(a)  Derbyn yr adroddiad ar gynnydd gwaith y Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Gwynedd ac Ynys Môn gan nodi’r sylwadau.