Agenda item

I ystyried yr adroddiad

Derbyn yr adroddiad

Cyflwynwyd adroddiad gan yr Ymgynghorydd Iaith yn rhoi diweddariad bras ar y gwaith sydd wedi bod yn mynd rhagddo dros y misoedd diwethaf yng nghyd-destun y Safonau Iaith a’r dyletswyddau adrodd. Amlygwyd bod y Gwasanaeth yn gyffredinol, yn parhau i lwyddo i gydymffurfio gyda gofynion y Safonau, ond bod rhai meysydd o bryder yn codi, gyda themâu pendant yn amlygu eu hunain sydd yn gosod meysydd gwaith penodol.  Adroddwyd bod y Gwasanaeth wedi bod yn rhagweithiol wrth gysylltu gyda’r Comisiynydd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i drafod pryderon ynghyd a’r rhwystrau wrth gomisiynu systemau ac apiau allanol. Ategwyd bod cynnal sgyrsiau agored yn datblygu dealltwriaeth a chydweithio da sydd yn cael effaith bositif wrth geisio dylanwadu ar gyrff allanol sydd ar brydiau yn anwybodus am statws yr iaith a gofynion y Safonau yng Nghymru - enghraifft o hyn yw’r templed asesiad effaith.

Cyfeiriwyd at yr heriau ynghyd a’r meysydd datblygol gan dynnu sylw at yr adroddiad sgiliau sydd yn mynegi bod canran gallu'r Gymraeg o fewn y Cyngor yn ‘uchel iawn’ gyda 99.1% yn cyrraedd gofynion y swydd. Tynnwyd sylw pellach at Adroddiad Sicrwydd Comisiynydd Gymraeg 2019-20 - Cau’r Bwlch ac y byddai’r adroddiad yn cael ei rannu gyda’r Aelodau drwy e-bost. Amlygwyd bod bwriad adolygu’r Polisi Iaith ym mis Ionawr gan nad oedd rhai cymalau yn ddigon cadarn mewn rhai meysydd. Nodwyd y byddai’r gwaith yn cael ei rannu i ddau gategori - newidiadau gweinyddol, sydd yn golygu man newidiadau i olygu geiriad, er mwyn gwneud gofynion yn fwy eglur, a newidiadau mawr / egwyddor sydd yn golygu’r angen i drafod a chael cytundeb i weithredu rhai cyd-destunau. Adroddwyd y byddai eitem yn cael ei gyflwyno yn y cyfarfod nesaf ar ddiwygiadau posib i’r Polisi.

Diolchwyd am yr adroddiad

Yn ystod y drafodaeth ddilynol nodwyd y sylwadau canlynol gan Aelodau:

·         Bod angen cyflwyno delwedd Gymreig ar draws y Cyngor

·         Cais am adroddiad cwynion iaith -  holiadur halenu wedi ei anfon allan i weithwyr Adran Priffyrdd yn uniaith Saesneg

·         Bod defnydd o gyfryngau cymdeithasol yn cael effaith ar y blynyddoedd cynnar - awgrym i ymchwilio i mewn i  hyn

Mewn ymateb i sylw ynglŷn â chael ‘default’ Cymraeg ar wefannau cymdeithasol adroddwyd bod gwaith ymchwil ar ddefnydd y cyhoedd o’r wefan yn cael i wneud gyda thîm y we a’r uned gyfathrebu. Ategodd y r Aelod Cabinet bod hyn yn her dechnegol, ond bod nifer yr ymwelwyr i’r wefan sydd yn defnyddio Cymraeg yn galonogol.

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â thempled asesu effaith nodwyd bod pob penderfyniad Cabinet yn gofyn am asesiad cydraddoldeb gydag iaith yn cael ei gynnwys fel un elfen o’r asesiad hwn. Nodwyd bod Swyddfa’r Comisiynydd yn datblygu canllawiau fyddai’n edrych yn benodol ar rai meysydd i sicrhau cydymffurfiaeth.

Mewn ymateb i sylw ynglŷn â chyfeiriad medrusrwydd iaith a dyletswydd y sefydliad i gyrraedd y safon gyda chyfleoedd ar gael i hyrwyddo dysgu Cymraeg os nad yw’n ofynnol i’r swydd, nodwyd bod y safon yn cyrraedd ac yn pasio'r gofynion a bod cyfrifoldeb i warchod hyn.

PENDERFYNWYD  derbyn yr adroddiad