Cyflwynwyd gan:Cyng. Ioan Thomas
Penderfyniad:
Penderfynwyd argymell i’r Cyngor Llawn ym mis Mawrth fod
Cyngor Gwynedd:
Cofnod:
Cyflwynwyd yr adroddiad gan Cyng. Ioan
Thomas
PENDERFYNIAD
Penderfynwyd argymell i’r Cyngor llawn ym mis Mawrth fod
Cyngor Gwynedd:
TRAFODAETH
Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi fod y
Cyngor llawn ym mis Rhagfyr wedi penderfynu gohirio penderfynu ar y Premiwm
Treth Cyngor ar ail gartrefi ac eiddo gwag hir dymor. Nodwyd fod y Cyngor wedi
gofyn i’r Cabinet gynnal ymgynghoriad ar y priodoldeb o gynyddu'r lefel i hyd
ar 100% yn unol ag Adran 12, 12B a 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.
Mynegwyd yn ôl Deddf 1992 fod rhaid gwneud
unrhyw benderfyniad ar y Premiwm gan y Cyngor llawn cyn dechrau’r flwyddyn
ariannol berthnasol ac felly nad oedd modd oedi’r penderfyniad. Amlygwyd y
cyd-destun gan amlygu rheoliadau’r Dreth Cyngor ble mae ‘ail gartrefi’ wedi’u
categoreiddio i ddau ddosbarth (A & B) ac fod dosbarth C yn cyfeirio at
eiddo gwag. Adroddwyd ar y niferoedd o fewn Gwynedd – 811 o fewn dosbarth A,
4,718 o fewn Dosbarth B, a 1,130 yn y dosbarth C yn Nhachwedd
2020.
Nodwyd wrth roi grym i gynghorau i godi
Premiwm o hyd at 100% fod y Llywodraeth wedi cyhoeddi canllawiau statudol ar
gyfer gweinyddu’r Premiwm. Ategwyd fod y canllaw yn amlinellu’r hyn sydd angen
ei ystyried gan y Cyngor pan yn bwriadau cyflwyno’r Premiwm. Nodwyd wrth gyflwyno’r Premiwm yn ôl yn 2016
rhoddwyd sylw i ddau astudiaeth, dadansoddiad manwl a gynhaliwyd yn 2013,
ynghyd â’r Strategaeth Dai 2013-16. Nodwyd fod y Cyngor wedi mabwysiadau
Strategaeth Dai newydd, ynghyd â dau adroddiad allweddol Gwaith Ymchwil Tai
Gwyliau a’r Cynllun Gweithredu Tai, yn y cyfnod ers hynny.
Amlinellwyd yr ymatebion a dderbyniwyd o’r
ymgynghoriad, gan nodi fod yr ymgynghoriad wedi ei amlygu ar wefannau
cymdeithasol ynghyd ag anfon llythyr at bob perchennog ail gartref ac eiddo
gwag hirdymor yn eu hysbysu o’r ymgynghoriad. Derbyniwyd 6,227 o ymatebion i’r
holiadur ac oddeutu 100 o lythyrau a negeseuon ar wahân. Mynegwyd o’r ymatebion
fod 41% yn nodi nad oeddent yn berchen ail gartref, 53% yn nodi eu bod yn
berchen ail gartref.
Nodwyd fod bron i 4 o bob 5 o’r ymatebwyr
sydd yn berchen ail gartref yn credu eu bod yn cael effaith gadarnhaol ar y
gymuned yn lleol, tra fod 3 o bob 5 o’r ymatebion sydd dim yn berchen ail
gartref yn meddwl eu bod yn cael effaith negyddol ar gymunedau lleol. Amlygwyd
fod gwahaniaeth barn glir yn cael ei amlygu gyda’r cwestiwn os yw cynyddu’r
lefel yn briodol, gyda 61% o’r rhai oedd yn datgan nad oeddent yn berchen ar
eiddo sy’n destun y Premiwm yn credu ei fod yn briodol, tra fod 95.5% o
berchnogion ail gartrefi yn dagan ei fod yn amhriodol.
Tynnwyd sylw at un o’r dadleuon cyffredin
gan berchnogion a oedd yn nodi eu bod yn cyfannu at fudd economaidd Gwynedd
drwy siopa yn lleol a rhoi gwaith i fasnachwyr lleol. Amlygwyd gan rai
ymatebwyr fod eu hail gartrefi wedi bod ym meddiant eu teulu ers nifer o
flynyddoedd, ac fod eu hincwm yn gymharol ised ac nad yw’r Dreth Cyngor mor
fforddiadwy iddynt ag y mae’r gred gyffredinol yn awgrymu. Amlygwyd fod y
dystiolaeth yn amlygu fod bandiau Treth Cyngor ail gartrefi yn dueddol o fod yn
uwch na rhai Gwynedd yn gyffredinol.
Nodwyd pan wnaethpwyd y penderfyniad
gwreiddiol i godi Premiwm, adnabuwyd y risg o bosibilrwydd o nifer o eiddo yn
trosglwyddo i fod yn unedau gwyliau hunan ddarpar, sy’n destun ardrethi
annomestig. Amlygwyd risg y buasai cynyddu’r Premiwm yn cymell mwy o berchnogion
i osod eu heiddo a’i drosglwyddo i’r rhestr ardrethi. Mynegwyd fod y ffigyrau
diweddaraf yn dangos dos 2,106 o eiddo wedi trosglwyddo o’r rhestr Treth Cyngor
i’r rhestr Ardrethi Annomestig, a bod 90% o’r rhain yn derbyn rhyddhad ardrethi
llawn i fusnesau bychain sy’n golygu nad oes unrhyw drethiant lleol yn daladwy.
Mynegwyd gan nifer uchel o ymatebwyr fod yr eiddo wedi ei etifeddu, ac nad oedd
ganddynt awydd i ddechrau ei osod yn fasnachol.
Amlygwyd fod profiadau diweddar wrth
weinyddu grantiau busnes Covid-19 y Llywodraeth wedi dangos fod nifer uchel o
unigolion a chwmnïau yn prynu eiddo yng Ngwynedd yn benodol gyda’r bwriad o’u
trosi i fod yn unedau gwyliau yn hytrach na’u defnyddio fel ail gartref. Nodwyd
fod yr eiddo sydd wedi ei drosglwyddo i fod yn unedau gwyliau hunan-ddarpar ers
1 Ebrill 2018 mewn bandiau is, ac yn agosach i ddarlun cyffredin stoc dai
Gwynedd. Pwysleisiwyd ar gyfartaledd fod dros 400 eiddo y flwyddyn wedi ei
golli o’r bandiau Teth Cyngor, sydd yn golled o £286,000 o gynnych Premiwm y
flwyddyn.
Wrth edrych ar anheddau gwag hirdymor,
nodwyd fod rhai perchnogion ail gartrefi wedi nodi fod angen canolbwyntio
i gynyddu’r Premiwm ar eiddo gwag
hirdymor, gan mai rhain sy’n achosi problemau cymdeithasol go iawn. Amlygwyd
fod nifer eiddo gwag hir-dymor yn gymharol isel o’i gymharu ag ail gartrefi.
Esboniwyd mewn cymhariaeth â’r ail gartrefi gwelir fod eiddo gwag hirdymor o
fewn Gwynedd yn dueddol o fod mewn bandiau Treth Cyngor is na stoc tai
cyffredinol yng Ngwynedd.
Nodwyd fod y Cyngor, yn unol a Deddf
Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol wedi mabwysiadu amcanion llesiant a
pwysleisiwyd fod y Strategaeth Tai wedi cydblethu gyda’r amcanion. Amlygwyd yn
ogystal fod y Cyngor yn hyderus fod Aelodau a swyddogion wedi cymryd pob cam
rhesymol i sicrhau fod unrhyw gamau sydd wedi eu cymryd wedi gwneud er mwyn
cydymffurfio a gofynion deddfwriaethol.
Nodwyd hefyd fod Asesiad Ardrawiad Cydraddoldeb wedi ei baratoi a fod angen rhoi sylw i’r canfyddiadau a dylestswyddau dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 wrth ddod i
benderfyniad
Sylwadau’n codi o’r drafodaeth
¾
Nodwyd
fod 11% o stoc tai y sir bellach yn ail gartrefi ac fod y sefyllfa yn gwaethygu
o ganlyniad i nifer o bobl yn gweithio o’i cartrefi, ac felly ddim yn gorfod
byw yn y ddinasoedd mawr. Nodwyd fod angen darparu y sir orau i’n trigolion ac
i dwristiaid, ac felly angen cefnogi codi’r Premiwm 100% i sicrhau tai a
chefnogaeth i drigolion Gwynedd.
¾
Nodwyd
fod yr Adroddiad ar Ail-Gartrefi yng Ngwynedd wedi ei gyflwyno i Lywodraeth
Cymru, ac mae’r Gweinidog wedi croesawu’r adroddiad ac am wneud ymchwil pellach
ynghyd ag wedi atgoffa’r Cyngor o’r gallu i godi Premiwm ar Ail Gartrefi.
¾
Mynegwyd
fod yr adroddiad yn ymateb i argyfwng tai, ond amlygwyd fod angen ymwelwyr i
sicrhau fod yr economi yn ffynnu, er mwyn i gymunedau gael budd. Tynnwyd sylw
at yr arsylwad fod ail gartrefi yn rhoi budd i’r economi, ond holwyd beth
fuasai’r budd os y buasai’r annedd yn cael ei ddefnyddio llawn amser.
¾
Nodwyd
fod y sefyllfa yn gymhleth gan amlygu, gydag eiddo gwag hir dymor, fod pob
achos yn dueddol o fod yn unigryw ac efallai ei bod yn syniad cynnal sgwrs
gyda’r perchnogion i drafod sut y bydd modd i’r anheddau gwag fynd yn ôl i
ddefnydd.
¾
Diolchwyd
am y gwaith a nodwyd fod rhai sylwadau gan unigolion yn honni fod hiliaeth, ond
tynnwyd sylw at yr adroddiad cydraddoldeb sydd yn amlygu mai nodweddion yr
eiddo yn unig sydd yn penderfynu ar y Premiwm, nid nodweddion unigolion.
¾
Diolchwyd
am y nifer uchel o ymatebion ac amlygwyd cydymdeimlad gyda rhai unigolion, ond
pwysleisiwyd fod argyfwng tai o fewn y sir. Pwysleisiwyd yr egwyddor fod y
Cyngor yn awyddus i drigolion gael cartrefi yn eu cymunedau, i sicrhau
cymunedau sydd yn ffynnu. Ategwyd fod tai yn flaenoriaeth ac fod gofyn i
sicrhau adnoddau ychwanegol er mwyn gweithredu’r Strategaeth Dai.
¾
Cytunwyd
i ganiatáu dim disgownt ac i godi premiwm o 100% ar ail gartrefi
dosbarth B a dosbarth C, ac i ganiatáu dim disgownt ar ail gartrefi Dosbarth A.
Awdur:Dewi Morgan
Dogfennau ategol: