Ystyried unrhyw gwestiynau y rhoddwyd
rhybudd priodol ohonynt o dan Adran 4.19 o’r Cyfansoddiad.
Cofnod:
(Dosbarthwyd atebion
ysgrifenedig yr Aelodau Cabinet i’r cwestiynau i’r aelodau ymlaen llaw.)
(1) Cwestiwn gan y Cynghorydd Gareth A.Roberts
“Mae
llawer o bobl oedrannus a gwael yn ei chael yn anodd edrych ar ôl eu hunain ac
mae gennym brinder cartrefi gofal a gweithwyr gofal.
Os
yw aelod o’r teulu yn dymuno symud i mewn i ofalu am berthynas sy’n oedrannus
neu’n wael, nid oes raid iddynt dalu Treth Cyngor ar eu cartref eu hunain, ond
bydd y person y maent yn gofalu amdano/amdani yn derbyn 50% o ddisgownt Treth
Cyngor yn unig.
A
wnaiff y Cyngor ganiatáu i’r person sy’n darparu’r gofal a’r person sy’n derbyn
y gofal ill dau dderbyn disgownt Treth Cyngor llawn o 100%?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas
“Mae yna eithriad statudol yn bodoli sy’n golygu nad yw Treth Cyngor yn
daladwy ar eiddo sydd wedi ei adael yn wag gan rywun a symudodd oddi yno i roi
gofal personol i rywun arall. Mae yna 10
eiddo yn derbyn yr eithriad yma yng Ngwynedd, gyda threthdalwyr 5 ohonynt yn
rhoi gofal i rywun sy’n byw mewn eiddo arall o fewn Gwynedd, a’r 5 arall yn
rhoi gofal i rywun sy’n byw y tu allan i’r sir.
Byddai costau
unrhyw ostyngiadau dewisol ychwanegol yn cael eu hariannu’n llwyr allan o
goffrau’r Cyngor. Petaem ond yn sôn am 5
eiddo, oddeutu £10,000 fyddai cost cynnig eithriad dewisol ychwanegol.
Fodd bynnag, mae
400 eiddo pellach yn derbyn disgownt o 25% neu 50% oherwydd bod o leiaf un o’r
trigolion yn derbyn gofal, ond lle nad oes eiddo wedi cael ei adael yn wag gan
y gofalwr. Noder mai rhoi gostyngiad
pellach ar Dreth Cyngor i’r rhai sy’n derbyn gofal sydd dan sylw yn y cwestiwn.
Ni allwn weld sut gall y Cyngor wneud penderfyniad teg, sy’n
amddiffynadwy yn gyfreithiol, i roi gostyngiad Treth Cyngor ychwanegol i 5
eiddo heb ei roi i hyd at 400 eiddo arall hefyd. Byddai hynny yn costio oddeutu £500,000 y
flwyddyn i’r Cyngor, ac yn golygu blaenoriaethu adnoddau’r Cyngor, a chanlyniad
anorfod hynny fyddai cyflwyno arbedion a thoriadau mewn llefydd eraill.
Os yw person sy’n
derbyn gofal yn talu Treth Cyngor (neu ran o Dreth Cyngor os ydynt yn derbyn
gostyngiad), mae gwerth y swm sydd yn cael ei dalu yn cael ei gynnwys yn eu
hasesiad ariannol i gynyddu faint o incwm maent yn cael ei gadw pob wythnos cyn
gorfod dechrau talu am eu gofal. Mae
pawb yn cael cadw digon o arian i dalu am eu Treth Cyngor cyn dechrau talu am
eu gofal.
Wrth ystyried yr holl ffactorau sy’n ymwneud
â materion trethiannol a chyfrifo cost gofal, ni allaf weld sut y byddai’r
cynnig yn y cwestiwn yn fforddiadwy nac yn cynyddu tegwch y drefn ar draws y
sir. Er hynny, bydd yr Adran Gyllid yn
parhau i ystyried pa ostyngiadau dewisol fyddai’n briodol, os o gwbl, ac yn
cadw’r achosion sydd yn y cwestiwn dan ystyriaeth fel rhan o hynny.”
(2) Cwestiwn gan y Cynghorydd Nia Jeffreys
“Yn dilyn ergyd arall i’n cymunedau gyda’r
cyhoeddiad fod Banc Barclays yn gadael Porthmadog a Chaernarfon, pa gynlluniau
cefnogaeth sydd ar gael i hybu busnesau ac amddiffyn gwasanaethau hanfodol
stryd fawr yng Ngwynedd?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Economi a Chymuned y Cynghorydd Gareth Thomas
“Mae’r ugain mis diwethaf wedi bod yn her ddigynsail i fusnesau unigol ac
i ganolfannau masnachol ein trefi. Siom
enbyd, felly, oedd cyhoeddiad Banc Barclays eu bod yn troi eu cefnau ar
gymunedau Porthmadog a Caernarfon, fydd yn ergyd bellach i’n trigolion gael
mynediad i wasanaethau craidd a chreu bwrlwm mewn canol trefi.
Bydd yr holl
Aelodau yn ymwybodol o’r ymdrech anferthol mae’r Cyngor wedi ei wneud i gynnal
ein busnesau lleol dros gyfnod y pandemig gyda dros 22,000 o daliadau gwerth
mwy nac £112 miliwn wedi eu dosbarthu gan yr Adrannau Cyllid ac Economi a
Chymuned.
Yn gyfochrog,
mae’r Cyngor wedi ymateb i’r her i ganol ein trefi amlygwyd gan y
pandemig. Sefydlwyd Grŵp Canol
Trefi trawsadrannol, gan ddynodi swyddog cyswllt ar gyfer pob un o’r deunaw
prif dref. Gweithiwyd gyda phartneriaid
lleol ym mhob ardal i wireddu rhaglen o ymyraethau a gwelliannau wrth i ganol
trefi gychwyn ail agor ar ôl y cyfnod clo, gan gynnwys £82,000 o gymorth
ariannol i alluogi manwerthwyr a busnesau lletygarwch lleol addasu.
Mae ein
hymdrechion yn parhau ac yn yr ateb ysgrifenedig, fe welwch fod yna nifer o
bethau eraill wedi ei rhestru. Hoffwn
roi blas i chi o’r math o bethau mae’r Cyngor wedi wneud i gefnogi busnesau.
Yn gyntaf, gwybodaeth. Mae’r
Cyngor yn cyfathrebu’n gyson gyda busnesau ac mae yna dros 4,300 yn derbyn
bwletin gwybodaeth y Cyngor yn wythnosol.
Mae yna fenthyciadau i fusnesau, £3 miliwn o fenthyciadau, yn cael eu
rhoi allan. Mae gennym ni gynllun adfer
adeiladau. Mae gennym ni welliannau
canol trefi, rhaglen Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru yn cael ei redeg gan y
Cyngor, ac mae yna fenthyciadau i adfer adeiladau segur yng nghanol trefi yn
bodoli, ac mae hyn i gyd i lawr mewn mwy o fanylder yn yr ateb ysgrifenedig.”
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Nia Jeffreys
“Ydi Banc Cambria, sy’n cael ei hyrwyddo gan Lywodraeth Cymru, yn syniad
fyddai’n gweithio i ni yng Ngwynedd er mwyn cadw gwasanaethau ar y stryd fawr,
a gan fod Banc Barclays yn troi eu cefnau ar bobl Gwynedd, ydi’n amser i ni fel
Cyngor droi ein cefnau arnynt hwythau, a symud ein busnes i fanc arall?”
Ateb gan yr Aelod
Cabinet Economi a Chymuned Y Cynghorydd Gareth Thomas
“O ran Banc
Cambria, rwy’n hollol gefnogol. Rwy’n
meddwl, erbyn rŵan, ein bod yn gweld bod Cymru’n cael ei gadael i lawr yn
aml iawn gan y cwmnïau rhyngwladol yma.
Maen nhw’n troi eu cefnau arnom, ac mae’r banciau cyn waethed â neb, ac
rwy’n gredwr mawr mewn gwneud pethau drosom ein hunain yn ein gwlad ein
hunain. Felly rydw i’n falch iawn o
glywed am ddatblygiad Banc Cambria yng Nghymru, a gobeithio yn fawr iawn y bydd
y banc yma yn agor yn fuan, ac yn agor mewn adeiladau yn ein trefi ni yma yng
Ngwynedd. O ran Banc Barclays, rydw i ar
ddeall bod y Cyngor yn gwsmer i’r banc yma, ac mi fyddaf yn cael trafodaethau
gyda’r Aelod Cabinet Cyllid i weld os ydym yn gallu dod â rhywfaint o bwysau
arnyn nhw i wyrdroi'r penderfyniadau maen nhw wedi wneud. Ond mae angen i’r Cyngor hefyd efallai
ystyried, os ydi Banc Cambria yn cael ei sefydlu, a fyddai’n well trosglwyddo holl
fusnes y Cyngor i’r math yna o fanc?
Felly, mi gawn ni’r trafodaethau ar hynny.”
(3) Cwestiwn gan y Cynghorydd Alwyn Gruffydd
“Gan fod Strategaeth Tai Cyngor Gwynedd
2019-2024 tua hanner ffordd drwy ei oes, tybed all y Deilydd Portffolio Tai ein
goleuo ar lwyddiannau a gwendidau’r Strategaeth, a beth sydd wedi’i ddysgu wrth
geisio ateb y galw am dros 800 o dai bob blwyddyn i ddiwallu’r angen am
gartrefi diogel, cyfforddus a fforddiadwy i drigolion Gwynedd?”
Ateb gan yr Aelod Cabinet Tai, Y Cynghorydd Craig ab Iago
Cwestiwn Atodol gan y
Cynghorydd Alwyn Gruffydd
“Faint o gartrefi sydd wedi’u darparu dros yr 8 mis diwethaf?”
Ateb gan y Prif Weithredwr
“O ran rhai ffigurau, mae yna 220 o dai gwag
wedi dod yn ôl i ddefnydd drwy fuddsoddiad gan Gyngor Gwynedd ers cyflwyno’r
Strategaeth yn 2019. Mae yna addasiadau
anableddau i wneud tai yn hygyrch i bobl allu parhau i fyw yn eu cartrefi - mae
yna 521 o’r rheini. Mae yna grantiau
penodol wedi’u rhoi i bobl na fyddai’n gymwys i dderbyn grant gan fanc – mae
yna 24 o’r rheini. Mae yna 1,836 o bobl
wedi cael eu lletya mewn tai cymdeithasol.
Mae yna 237 o dai newydd cymdeithasol wedi eu hadeiladu ac mae yna 14 o
bobl wedi derbyn grant tuag at brynu eu tŷ cyntaf. O ran y nifer o bobl sydd wedi derbyn cymorth
allan o hyn i gyd, y ffigwr sydd gen i ydi 2,852.”
(4) Cwestiwn gan y Cynghorydd Annwen Hughes
“Pa effaith mae’r Llywodraeth yn tynnu nôl o
ffordd osgoi Llanbedr (ffordd mynediad i’r maes awyr) yn debygol o’i gael ar
economi ehangach Meirionnydd?”
Ateb gan yr Arweinydd, Y
Cynghorydd Dyfrig Siencyn
Mae penderfyniad
Llywodraeth Cymru i dynnu eu cefnogaeth o gynllun ffordd Llanbedr yn ergyd drom
i ni fel Awdurdod, ac i bobl a busnesau Llanbedr yn arbennig.
Mae’r penderfyniad, yn
ein barn ni, yn ddi-sail am nifer o resymau, gan gynnwys unrhyw effaith ar yr
amgylchedd. Yn ôl ein hymchwil ni,
byddai’n cael effaith cadarnhaol ar yr amgylchedd, ac yn benodol ar ansawdd aer
i drigolion Llanbedr. Mae’r dadleuon o
ran diffygion adolygiad Llywodraeth Cymru wedi’u gosod allan yn fanwl mewn
llythyr i’r Prif Weinidog a yrrwyd ar y 12fed o Dachwedd, a chredaf fod y
llythyr hwnnw wedi’i atodi i’r ateb ysgrifenedig, neu wedi’i ddanfon allan ar
wahân at yr holl aelodau.
O safbwynt yr effaith economaidd, rwy’n credu bod
hwn yn bryder o sylwedd. Mae creu swyddi
yng nghefn gwlad ac ym Meirionnydd yn flaenoriaeth i ni, ac mae’r penderfyniad
yma, o ganlyniad, yn un syfrdanol. Rydym
ni angen swyddi o ansawdd ar draws y Wynedd wledig ac mae yna ymdrech arbennig
i dargedu gwaith o ansawdd yn ardal Meirionnydd. Mae’r lleoliad yma yn unigryw, a dyna ei
gryfder. Mae’n galluogi mynediad i
awyrofod diogel ar wahân dros Fae Ceredigion, sy’n caniatáu’r math o brofion ar
awyrennau nofel na ellir eu hymgymryd mewn canolfannau eraill. Nid oes modd ei leoli yn unman arall.
Mae gennym uchelgais
glir o ran datblygiad y ganolfan yma, wedi’i seilio ar dechnolegau awyr
carbon-isel a charbon-niwtral, megis awyrennau trydan, a rhai sydd yn defnyddio
hydrogen. Mae adroddiad o 2020 yn
amcangyfrif y gallai 500 o swyddi gael eu creu yma os byddai’r ganolfan yn cael
ei datblygu i’w llawn botensial.
Mae datblygu’r safle yma
yn ganolog i nifer o bolisïau a strategaethau Llywodraeth Cymru ei hun, gan
gynnwys Cymru: Cenedl Gofod Cynaliadwy – dogfen sydd yn gosod allan rôl glir
i’r ganolfan wrth anelu i Gymru ennill marchnad gofod gwerth £2bn erbyn 2030.
Mae yna elfen o bryder sylweddol gen i yn yr
adroddiad a wnaed sy’n sail i’r penderfyniad yma. Mae yna awgrym ynddo na ddylai’r ganolfan
dderbyn cefnogaeth gan nad ydyw wedi ei lleoli o fewn ardal sydd wedi’i dynodi
fel ardal twf yn y Fframwaith Datblygu Cenedlaethol. Mae yna oblygiadau pellgyrhaeddol i’r datganiad
yma. Rydym wedi dadlau fod hyn yn awgrymu
na fyddai cefnogaeth i fuddsoddiadau i greu swyddi newydd mewn ardaloedd
gwledig ar draws Cymru, ac rydym wedi codi’r mater yn y Fforwm Gwledig, a gyda
Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru.
Mae hefyd angen cydnabod
yr effaith ar y cwmnïau sydd wedi buddsoddi arian sylweddol mewn paratoi
tendrau manwl i ddylunio a chodi’r ffordd.
Roeddem yn barod i gychwyn ar y gwaith yma ddechrau’r flwyddyn, ac ni
fydd yr un o’r rhain bellach yn derbyn gwaith, a dim un felly mewn lle i
ddiogelu gwaith eu gweithlu dros y misoedd i ddod.
I gloi, rydw i o’r farn
y bydd gan y penderfyniad yma sgil-effeithiau ymhell tu hwnt i ddatblygiad un
ganolfan waith. O ystyried y darlun
llawn, roedd yma gyfle i gyfrannu at ymgyrchoedd gwirioneddol i ddatblygu technolegau
newydd carbon-isel a charbon-niwtral ar lefel byd-eang. Roedd yn dod â gobaith o lewyrch i un o’n
hardaloedd mwyaf economaidd bregus, gyda’r tâl wythnosol isaf yn y Deyrnas
Gyfunol. Mae’r
cyfle yn dal i fod yno gan fod yr hawliau perthnasol i gyd mewn lle. Ond byddwn yn ystyried y camau nesaf wedi
derbyn ymateb Llywodraeth Cymru i’n pryderon.”
Cwestiwn Atodol gan y Cynghorydd Annwen Hughes
“Ydych chi wedi cael
ateb i’r llythyr anfonwyd gennych ym mis Tachwedd at Brif Weinidog Cymru?”
Ateb gan yr Arweinydd, y
Cynghorydd Dyfrig Siencyn
“Do, rydw i wedi cael ateb yn y dyddiau diwethaf,
ond mae’r ateb yn un hynod siomedig gan fod y Prif Weinidog yn gwneud yn
berffaith glir na fydd yn ail-ystyried y penderfyniad. Mi wnaf rannu copi o’r llythyr hwnnw gyda’r
aelodau i gyd y pnawn yma. Ni chawsom
ateb i’n dadansoddiad o adroddiad diffygiol y Panel Annibynnol na’r pwyntiau
eraill a godwyd - dim ond dweud y cawn gyfle i’w trafod gyda Thrafnidiaeth
Cymru. Mae’n gwestiwn gen i pa mor
gymwys yw'r rheini i’w trafod yn ystyrlon, a chawsom ni ddim cynnig i gyfarfod
ag unrhyw weinidog, er gwaethaf ein cais, sydd yn siom o ystyried y berthynas
dda a ddatblygwyd dros y misoedd diwethaf mewn sawl maes. Yn naturiol, mae’r math yma o ymagweddu gan y
Llywodraeth yn tanseilio elfennau o’r ymddiriedaeth rydym ni wedi datblygu
rhyngom ni a nhw. Mae trigolion Llanbedr
wedi eu haberthu i ddioddef, nid yn unig y broblem trafnidiaeth, ond hefyd y
llygredd sy’n deillio o hynny. Mae
ffyniant economaidd pobl Meirionnydd, a phob ardal wledig arall yng Nghymru, yn
cael eu haberthu o ganlyniad i bolisi symplistig y Llywodraeth, sy’n diystyru
cymhlethdod y sefyllfa. Dyma ni unwaith
eto - enghraifft o gefn gwlad yn gorfod talu mewn ymateb i bolisïau newid hinsawdd. Cawn weld a fydd ein hardaloedd poblog, sy’n
gyfrifol am y rhan fwyaf o allyriadau carbon, yn cyfrannu gymaint ag rydym ni’n
gorfod gwneud. Rwy’n credu bod yna
gamwedd mawr yn digwydd yma. O safbwynt
y camau nesaf, byddaf yn ymateb i lythyr y Prif Weinidog, wrth gwrs, ac yn
ceisio trefnu cyfarfod gyda Gweinidog yr Economi. Caf sawl cyfle i wneud hynny rwy’n credu, ac
i geisio atebion ganddo, oherwydd mae yna gwestiynau ynglŷn â’i holl
strategaeth o ran yr economi yma yng Ngwynedd, ac yn y Gogledd, ac yn wir yng
nghefn gwlad Cymru gyfan. Rydw i eisoes
wedi codi’r mater gyda’r Fforwm Gwledig a byddaf yn gofyn am gymorth Cymdeithas
Llywodraeth Leol Cymru i geisio agor y drws i roi mynediad i ni at swyddogion a
gweinidogion y Llywodraeth. Yn y
cyfamser, mae’n rhaid i ni ystyried pob opsiwn cyfreithiol posib’, a hefyd
edrych ar unrhyw bosibiliadau o gyllid arall.”
(5) Cwestiwn
gan y Cynghorydd Gwynfor Owen
“Yn dilyn datganiad Llywodraeth Cymru ynghylch cyflwyno mesurau i reoli
ail gartrefi a thai gwyliau, gall yr Arweinydd roi diweddariad ar fanylion y
mesurau a’r camau nesaf i’r Cyngor wrth eu gweithredu?”
Ateb gan yr Arweinydd, Y Cynghorydd Dyfrig Siencyn
“Yn amlwg, rwyf yn
croesawu datganiad diweddaraf Llywodraeth Cymru, fydd yn cychwyn y broses o
wneud addasiadau i’r rheoliadau cynllunio, ymysg argymhellion eraill, er mwyn
ceisio cael rheolaeth o dai gwyliau ac ail gartrefi.
Mae’r datganiad yma, wrth gwrs, yn dilyn
blynyddoedd o lobïo gan y Cyngor, gan gynnwys cyflwyno tystiolaeth fanwl i
Lywodraeth Cymru yn Rhagfyr 2020, yn dilyn gwaith ymchwil ar dai gwyliau ac ail
gartrefi, oedd yn amlygu’r angen am reolaeth well, yn ogystal â chynnig
argymhellion ar gyfer cyflawni hynny.
Credaf fod y sail tystiolaeth sydd wedi deillio o waith ymchwil y Cyngor
wedi bod yn arwyddocaol i’r cyhoeddiad diweddar gan y Llywodraeth, sydd, rwy’n
credu, yn gydnabyddiaeth o’r angen i gael rheolaeth llawer gwell o dai gwyliau
ac ail gartrefi, er lles ein cymunedau rŵan ac i genedlaethau’r dyfodol.
Felly rydym ni wedi cael
lansiad yr ymgynghoriad “Deddfwriaeth a pholisi
cynllunio ar gyfer ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr” ar y 23ain o Dachwedd
2021, ac mae’n agored hyd at yr 22ain o Chwefror 2022, ac mae yna linc i chi
weld y manylion yn yr ateb ysgrifenedig, ac rwy’n annog pob aelod i ymateb i
hwnnw gan ei bod yn bwysig ein bod yn cael cefnogaeth gref i’r mesurau sy’n
cael eu cynnig. Mae’r ymgynghoriad yma
yn cynnig newidiadau sydd yn rhoi’r cyfle i’r awdurdodau hynny sydd yn cael eu
heffeithio gan niferoedd uchel o dai gwyliau geisio rheoli’r sefyllfa’n
well. Mae hyn yn golygu casglu
tystiolaeth fel sail wedyn i roi cyfarwyddyd cyfreithiol a fyddai’n golygu, o
ddyddiad y cyfarwyddyd, fod angen caniatâd cynllunio i fod yn defnyddio tŷ
fel tŷ gwyliau ac ail gartref, o fewn ardal benodol.
Mae’r swyddogion wedi cychwyn ar y broses o gydlynu ymateb i’r
ymgynghoriad, fydd mae’n debyg, angen ystyried nifer o faterion fel
ymarferoldeb gweithredu a gorfodi’r addasiadau sydd yn cael eu cynnig, yn
ogystal â beth fyddai hyn yn ei olygu o ran adnoddau i’r Cyngor.
Mae’r ymgynghoriad yn y maes cynllunio yn un o nifer o ymgynghoriadau
mae’r Cyngor yn ymateb iddynt sydd yn gysylltiedig â thai gwyliau, ac rwy’n
tynnu sylw’n benodol at yr ymgynghoriad “Cynllun Tai Cymunedau Cymraeg” sydd hefyd newydd ei lansio ac yn
rhedeg hyd at yr 22ain o Chwefror 2022.
Mae linc yn yr ateb ysgrifenedig, ac eto, rwy’n argymell eich bod i gyd
yn cyfrannu at yr ymgynghoriad hwnnw.
Mae yna sesiwn briffio
cyffredinol ar gyfer Aelodau yn cael ei drefnu ar gyfer y 14eg o Ragfyr 2021, a
bydd trosolwg o’r ymgynghoriadau yma yn rhai o’r eitemau fydd yn cael eu
cyflwyno i Aelodau.
Bydd y Cyngor yn parhau i gynnal trafodaethau gyda
Llywodraeth Cymru ynglŷn â’r amrywiaeth o gynlluniau a gyfeiriwyd atynt yn
eu datganiad, gan gynnwys cymorth cyllidol i Wynedd ar gyfer tai gwag a chyllid
i roi cymorth i bobl mewn i angen i brynu tai yn eu cymunedau.”
Cwestiwn Atodol gan y Cynghorydd Gwynfor Owen
“A allwch chi ymhelaethu fwy ar eich rôl benodol chi
fel Arweinydd ynghyd â Phlaid Gwynedd a Chyngor Gwynedd yn y broses o gyrraedd
y pwynt sylweddol hwn?”
Ateb gan yr Arweinydd, y
Cynghorydd Dyfrig Siencyn
“Credaf ei bod yn wir i ddweud bod y Cyngor yma
wedi arwain ar faterion ail gartrefi ers blynyddoedd. Trwy ddyfalbarhad fy rhagflaenydd, Dyfed
Edwards, a’i berswâd ar weinidogion y Llywodraeth, llwyddodd i gyflwyno’r hawl
i godi Premiwm. Rwy’n cofio’r cyfarfod
cyntaf gefais gyda’r Gweinidog Llywodraeth Leol yn fuan iawn ar ôl etholiadau’r
Cyngor Sir a chymryd y rôl o Arweinydd - Dilwyn Williams (y cyn Brif
Weithredwr) a minnau yn cyfarfod â’r Gweinidog, Julie James, ac un o’r prif
faterion oedd gennym oedd y cwestiwn o dai haf.
Wrth sôn am Dilwyn Williams, mae yna le i ni i gyd ddiolch i Dilwyn am
ei waith trylwyr yn cyflwyno achos manwl a chamau clir y gellid eu cymryd i
gael rheolaeth ar ail gartrefi.
Paratowyd papurau clir iawn, fel roedd Dilwyn yn gallu gwneud, i’w
cyflwyno i’r Fforwm Gwledig, a’u derbyn gan y 9 sir yn y corff hwnnw. Fe gyflwynwyd y papur hwnnw hefyd i’w
gymeradwyo gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, i gael cefnogaeth siroedd
Cymru gyfan i’r hyn roeddem yn alw amdano, sef y camau yn y maes cynllunio, yn
y maes trethi yn arbennig, a hefyd yn y maes trwyddedu. Does dim dwywaith fod y gwaith ymchwil a
wnaed gan ein Tîm Polisi Cynllunio ni wedi bod yn hynod werthfawr, ac mae angen
i mi dalu teyrnged iddynt am y gwaith yna.
Mae yna lawer iawn o bobl ac ymgyrchwyr wedi bod yn
gweithio ar hwn ers degawdau. Rwy’n
cofio cymryd rhan mewn ymgyrchoedd yn y 70au.
Credaf fod Dafydd Wigley wedi cyflwyno bil yn San Steffan yn yr 80au, ac
fe wnaeth Elfyn Llwyd, ar ei ôl o yn y 90au, gyflwyno bil i’r Senedd i geisio
rheolaeth ar y maes yma. Wrth gwrs, mae
yna bobl eraill o’n cwmpas ni. Rydym ni
wedi gweithredu yn y maes gwleidyddol, ond mae yna ymgyrchwyr dros y
blynyddoedd, boed yn Gymdeithas yr Iaith, Cymuned, Hawl i Fyw Adra - mae’r
cyfan ohonynt wedi cyfrannu at fedru darbwyllo’r Llywodraeth yma bod yna achos dros newid, ac mae’r achos
erbyn hyn yn gryfach nag erioed, fel rydym ni’n gweld yr argyfwng tai
presennol. Ond mae yna fwy o waith i’w
wneud, wrth gwrs. Megis dechrau ydym ni
rŵan. Rydym ni wedi gosod y
sylfeini yn fan hyn. Rydym ni wedi
ennill y dydd ar yr egwyddorion, ond rhaid i ni sicrhau rŵan bod y
gweithredu yn effeithiol yn y maes cynllunio.
Mae’n rhaid i ni sicrhau bod y cynigion trethiant yn rhai sy’n mynd i
weithio ac rydym yn disgwyl rhywfaint o gyhoeddiad yn fuan iawn gan y
Llywodraeth yn y maes hwnnw. Wrth gwrs
rydym ni’n dal angen trafodaeth gyda’r Llywodraeth ynglŷn â beth yn union
ydi’r cynigion yn y cynllun peilot yn Nwyfor, a bydd y drafodaeth yna yn
parhau. Felly does dim amser i orffwys
ar ein rhwyfau - rŵan mae’r gwaith yn cychwyn.”