Agenda item

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid.

Bod y Cyngor yn gwneud dim newid i’r cynllun ar gyfer 2022/23.  Hynny yw, ar gyfer 2022/23, bod Cyngor Gwynedd yn:

·         Caniatáu DIM disgownt ar ail gartrefi dosbarth A, yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

·         Caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 100% ar ail gartrefi dosbarth B, yn unol ag Adran 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

·         Caniatáu DIM disgownt i gartrefi sydd wedi bod yn wag am 6 mis neu fwy ac yn CODI PREMIWM O 100% ar gartrefi sydd wedi bod yn wag am 12 mis neu fwy, yn unol ag Adran 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas, adroddiad yn gofyn i’r Cyngor am gadarnhad ffurfiol am 2022/23 o’r penderfyniadau blaenorol i beidio caniatáu disgownt i ail gartrefi a pheidio caniatáu disgownt ar eiddo gwag, ac i godi Premiwm o 100% ar eiddo perthnasol o’r fath.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau.  Codwyd y materion a ganlyn gan aelodau unigol:-

·         Nodwyd bod amgylchiadau unigolion a theuluoedd sy’n berchen ar eiddo gwag hirdymor yn amrywio yn fawr, a holwyd pa gefnogaeth y gellid ei rhoi i’r unigolion hynny.  Mewn ymateb, nodwyd yr argymhellid parhau i godi Premiwm ar eiddo gwag hirdymor oherwydd y gallai eiddo o’r fath achosi problemau cymdeithasol mewn rhai llefydd, ond y gellid cyflwyno polisi dan adran arall o’r ddeddf sy’n rhoi disgresiwn i’r Cyngor leihau’r Premiwm taladwy mewn rhai achosion, megis lle mae eiddo wedi ei etifeddu gan deulu, a bod yna waith o ran dod â’r tŷ yn ôl i drefn fel rhan o’r stad.

·         Holwyd pa mor agos oeddem at yr amcangyfrif y byddai £3.9m ychwanegol o gynnyrch Premiwm 2021/22 ar gael i’r gronfa, o ystyried bod 2,045 eiddo wedi trosglwyddo o’r rhestr Treth Cyngor i’r rhestr Ardrethi Annomestig.  Mewn ymateb, eglurwyd, wrth baratoi’r amcangyfrifon yn flynyddol, bod rhaid edrych yn ddarbodus ar faint fydd yn trosglwyddo, gan ragdybio bod y patrwm trosglwyddiadau am barhau heb ymyrraeth ddeddfwriaethol.  Gallai trosglwyddiadau hwyr yn y flwyddyn ariannol yma olygu colled, efallai, fyddai’n cael ei ôl-ddyddio am gyfnod.  Gan hynny, roedd yn amhosib’ dweud pa mor agos oeddem at y £3.9m, ond ar hyn o bryd, gellid bod yn eithaf hyderus y byddem o gwmpas ein lle o ran yr arian sy’n dod i mewn.

·         Mewn ymateb i gwestiwn, eglurwyd bod y diffiniad o eiddo anaddas i fyw ynddo yn nwylo’r Prisiwr Dosbarth.  Gofynnid i unrhyw un sy’n berchen ar y math yma o eiddo gysylltu â’r Prisiwr, a phetai’r Prisiwr yn dod i’r casgliad ei fod yn anaddas, byddai’n cael ei dynnu allan o’r bandio.  Roedd y Prisiwr wedi tynhau’r diffiniad yn ddiweddar, fel bod rhaid i eiddo fod yn adfail bron cyn cael ei dynnu allan o’r rhestr.  Nodwyd, petai gan aelodau bryderon am eiddo penodol yn eu ward, y gallent drafod gyda’r Adran Gyllid yn y lle cyntaf.

·         Mynegwyd pryder nad oedd perchnogion carafanau yn talu unrhyw Dreth Cyngor, ac eto’n defnyddio gwasanaethau’r Cyngor, ac awgrymwyd y dylid ail-edrych ar hyn.

·         Pwysleisiwyd pwysigrwydd ymlynu at y polisi o godi Premiwm ar ail-gartrefi a chadw’r pwysau ar Lywodraeth Cymru i ddatrys y broblem tai haf.

·         Awgrymwyd nad oedd y cyfnod eithrio estynedig o 12 mis i adnewyddu eiddo gwag hirdymor yn ddigonol gan ei bod yn anodd iawn y dyddiau hyn cael adeiladwr / saer / plymwr / trydanwr i gydweithio a chwblhau’r holl waith mewn cyfnod mor dynn.  Mewn ymateb, nodwyd bod y Cynllun Gweithredu Tai yn gwneud darpariaeth ar gyfer achosion sydd angen mwy o gyfnod na 12 mis.  Roedd cymorth ar gael i bobl leol gael cyfnod pellach o eithriad treth, ac roedd croeso i’r aelodau gysylltu â’r adran os oeddent yn ymwybodol o achosion penodol.

·         Nodwyd mai’r broblem fwyaf oedd bod pobl yn troi eu tai yn fusnesau, a holwyd beth oedd yn cael ei wneud gan y Cyngor i atal hyn, yn arbennig wrth baratoi ar gyfer y cynllun peilot yn Llyn.  Awgrymwyd nad oedd diben cael y Premiwm, bron iawn, os oedd yr eiddo’n cael ei golli, a phobl yn osgoi talu unrhyw Dreth Cyngor.  Hefyd, gan gyfeirio at y cynllun peilot, holwyd faint o bwyslais a roddir o ran y Gymraeg a’r cymunedau Cymraeg, a’r angen i’r cymunedau hyn fod yn cael eu neilltuo fel ardaloedd o ddiddordeb arbennig, byd eang, mewn gwirionedd.  Mewn ymateb, eglurwyd bod yr Arweinydd eisoes wedi cyfeirio at hyn wrth ateb cwestiwn gan y Cynghorydd Gwynfor Owen dan eitem 6 uchod.  Roedd yr Adran Bolisi Cynllunio wedi gwneud darn o waith flwyddyn yn ôl, a dyna sail Llywodraeth Cymru dros gael yr adroddiad gan Dr Simon Brookes.  Roedd hynny, a’r trafodaethau rhwng y Cyngor hwn a Llywodraeth Cymru, wedi arwain at y datganiad yr wythnos ddiwethaf, a disgwylid rhagor o fanylder ar hynny gan y Llywodraeth.  Nodwyd ymhellach bod ymgynghoriad ar y gweill ar hyn o bryd ynglŷn â sut i gau’r bwlch, neu’r gallu i drosglwyddo i’r Dreth Annomestig.  Roedd safbwynt y Cyngor wedi bod yn hollol glir ers blynyddoedd mai tŷ yw tŷ, ac nad oedd modd i bobl fod yn medru osgoi talu’r dreth.  Roedd diwygio Adran 66 o’r Ddeddf Trethi bresennol a chau’r bwlch yn ffordd hawdd iawn o atal hyn rhag digwydd, a dyna fyddai’n cael ei gyfleu mor gadarn â phosib’ fel ymateb Cyngor Gwynedd i’r ymgynghoriad.

·         Mynegwyd pryder bod y Cyngor o hyd yn ceisio dal i fyny â’r broblem trosglwyddiadau, ac nad oedd y sefyllfa’n cael ei phlismona.  Roedd pobl yn troi eu tai yn fusnesau, ac yn defnyddio gwasanaeth casglu biniau’r Cyngor.  Roedd deddfwriaeth Llywodraeth Cymru yn clymu ein dwylo o hyd, a gweinidogion yn gwrthod siarad â ni.  Roedd angen newid y sefyllfa, ac annog pawb i frwydro, fel ein bod yn gallu cael rheolaeth dros ein stoc tai yn y cymunedau.

PENDERFYNWYD bod y Cyngor yn gwneud dim newid i’r cynllun ar gyfer 2022/23.  Hynny yw, ar gyfer 2022/23, bod Cyngor Gwynedd yn:

·                Caniatáu DIM disgownt ar ail gartrefi dosbarth A, yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

·                Caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 100% ar ail gartrefi dosbarth B, yn unol ag Adran 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

·                Caniatáu DIM disgownt i gartrefi sydd wedi bod yn wag am 6 mis neu fwy ac yn CODI PREMIWM O 100% ar gartrefi sydd wedi bod yn wag am 12 mis neu fwy, yn unol ag Adran 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.