Agenda item

Adroddiad gan Gyfarwyddwr Cynorthwyol GwE.

Derbyn a chymeradwyo cynnwys yr adroddiad, ynghyd â’r blaenoriaethau lefel uchod a nodwyd.

PENDERFYNIAD

Derbyn a chymeradwyo cynnwys yr adroddiad, ynghyd â’r blaenoriaethau lefel uchod a nodwyd.

Trafodaeth

Cyflwynwyd - adroddiad y Cyfarwyddwr Cynorthwyol yn cyflwyno gwybodaeth i’r Cyd-bwyllgor yng nghyd-destun ble mae ysgolion ac UacCD arni ar hyn o bryd wrth iddynt roi sylw i’r agenda adfywio a diwygio, a hynny’n seiliedig ar dystiolaeth a gasglwyd gan Ymgynghorwyr Cefnogi Gwelliant GwE fel rhan o’u gwaith yn cefnogi ysgolion yn ystod tymor yr hydref 2021.  Gofynnwyd i’r Cyd-bwyllgor dderbyn a chymeradwyo cynnwys yr adroddiad, ynghyd â’r blaenoriaethau lefel uchel a nodwyd.

Cadarnhaodd Cadeirydd y Bwrdd Rheoli ei bod hi a’r prif swyddogion yn llwyr gefnogol i’r daith ddiwygio, a’u bod yn ddiolchgar am y trosolwg cynhwysfawr gan y Rheolwr Gyfarwyddwr a’i dîm, a’r mewnbwn gan swyddogion eraill hefyd i gyfarfodydd y Bwrdd Rheoli ynghylch y manylion o gwmpas y cyfleoedd i gefnogi’r gwaith o gyflwyno’r cwricwlwm.

Nodwyd bod yna lawer o elfennau heriol ar droed ar hyn o bryd, ond holwyd a oedd yna unrhyw beth y dylai’r Cyd-bwyllgor fod yn arbennig o wyliadwrus yn ei gylch ar y pwynt yma.  Mewn ymateb, nododd y Rheolwr Gyfarwyddwr:-

·         Bod angen i bawb fod yn ymwybodol o’r shifft sylweddol o gwricwlwm cenedlaethol, lle mae pawb yn weddol unffurf yn ei ddilyn, i gwricwlwm sy’n cael ei arwain gan bwrpas, ac sy’n gwricwlwm lleol, a pha mor bwysig ydyw bod y llywodraethwyr ac arweinyddiaeth yr ysgolion yn arwain y cynnig yma yn eu cymunedau, ac i’w disgyblion, ac yn cyfathrebu hynny’n glir.

·         O bosib’, na lawn sylweddolwyd pa mor bwysig yw rôl yr arweinyddiaeth yn yr ysgol yn diffinio’r arlwy maen nhw’n dymuno ei roi i’r disgyblion er mwyn gwneud yn siŵr eu bod yn llwyddo yn eu milltir sgwâr.

·         Mai her arall i’r gwleidyddion, ac i’r swyddogion, oedd bod yr arlwy am fod yn wahanol o ysgol i ysgol, ac y byddai’r gwaith o gymharu ysgolion hefyd yn digwydd ar lefel ychydig yn wahanol. 

·         Ei bod yn ofynnol i’r arweinyddiaeth fod yn glir o ran beth yw’r rhesymeg dros eu cynnig hwy yn lleol.  Roedd cymunedau yn hollol wahanol i’w gilydd yn ieithyddol ac o ran diwydiant, ayb.  Roedd yna bethau creiddiol fyddai’n gyffredin, ond pethau eraill fyddai’n gwneud y cynnig yn y gwahanol ardaloedd yn unigryw, ac yn benodol ac yn bersonol i’r disgyblion hynny, a’u taith hwy tuag at fyd gwaith, addysg neu hyfforddiant.

·         Bod gennym waith i addysgu ein hunain, a gwaith i’r swyddogion, yn eu hadroddiadau craffu, i egluro a rhoi cyd-destun i’r newid mewn diwylliant a’r gwahaniaeth fyddai yna mewn cynnig o ysgol i ysgol.

Mynegwyd pryder ynglŷn â gallu’r seilwaith i ymdopi â’r holl bwysau wrth symud ymlaen, e.e. o ran y cwricwlwm a’r Rhaglen Trawsnewid ADY, a holwyd a ddylem fod yn gwthio nôl ychydig, ac yn datgan nad yw’n ‘fusnes fel arfer’ yn y maes addysg.  Mewn ymateb, nododd y Rheolwr Gyfarwyddwr:-

·         Bod yna flaenoriaethau a gytunwyd ar lefel genedlaethol, ac sy’n rhaid eu mabwysiadu ar lefel leol.  Cytunid bod yna densiwn, a rôl GwE oedd cynorthwyo’r ysgolion i wella a rhoi pethau mewn lle, fel nad oedd mabwysiadu’r trawsnewid yn digwydd rhwng 31 Awst ac 1 Medi, a’i fod yn hytrach, yn digwydd dros gyfnod o 2-3-4 blynedd.

·         Bod y shifft yn Rhaglen Trawsnewid ADY yn sylweddol ac yn rhoi’r baich ar lefel ysgol, ac wrth ddod â phopeth ynghyd, roedd yn allweddol bod y gwasanaethau cefnogol ar y blaen o ran anghenion yr ysgol, ac yn paratoi ar gyfer y camau nesaf.

·         Gan fod y pandemig wedi cael mwy o ardrawiad ar rai ysgolion nag eraill, roedd yn bwysig ein bod yn torri’r elfennau hyn i lawr i rannau llai, er mwyn caniatáu i ysgolion sydd mewn sefyllfaoedd gwahanol ymdopi.

·         Y byddai penderfyniad Estyn i ddyblu nifer yr arolygiadau a lleihau’r cyfnod rhybudd i 10 diwrnod yn cyflwyno lefel uwch o bryder i mewn i’r system.

·         Bod GwE yn trafod gyda’r Llywodraeth ynglŷn â’r diffiniad o ‘barodrwydd’.  Roeddem yn barod i ymrwymo ar gyfer mis Medi yn y sector uwchradd, ond roedd angen adeiladu ansawdd y cynnig i mewn i hynny, fel bod modd cynnig rhywbeth gwell na’r hyn sy’n digwydd ar hyn o bryd.

·         O gymryd popeth at ei gilydd, arweinyddiaeth, llesiant a gofalu am reolwr canol ac uwch reolwyr mewn ysgolion, yn ogystal â chydweithwyr yn yr awdurdodau lleol, roedd pobl dan straen sylweddol.  Byddai’r agenda wedi bod yn heriol heb y pandemig, ond gyda’r pandemig, roedd yn eithriadol o heriol, a dyna pam bod yr elfen gefnogol mor bwysig.

·         Y cwestiwn pwysig i’w ofyn oedd, pan fo’r rheoleiddiwr yn gofyn i’r ysgolion brofi beth maen nhw wedi wneud, sut mae’r naratif yn edrych mewn gwirionedd, a pha mor empathig fydd hynny, o ystyried cyd-destun y 2 flynedd ddiwethaf?

Nodwyd, er ei bod yn werthfawr cael cwricwlwm lleol sy’n adlewyrchu anghenion y gymuned leol, mai’r elfen allweddol yn hyn oll fyddai’r arweinyddiaeth gyfunol rhwng arweinyddion a llywodraethwyr ysgolion, er sicrhau cysondeb wrth i ddysgwyr drosglwyddo o’r sector cynradd i’r uwchradd.  Fel arall, gallai problemau enfawr godi wrth i blant o nifer o ysgolion cynradd gwahanol gyrraedd Blwyddyn 7, ond heb fod wedi cael yr un profiadau a chyfleoedd i ddatblygu’r un set o sgiliau. 

Nodwyd bod y prif swyddogion yn gwneud popeth o fewn eu gallu i gynorthwyo’r penaethiaid i fod mor barod â phosib’ ar gyfer 1 Medi, ac yn cyfleu’r neges yn gyson i’r Llywodraeth ac i Estyn nad yw’n ‘fusnes fel arfer’ yn y maes addysg.  Eglurwyd y rhoddwyd cyfleoedd i benaethiaid ymgysylltu ar adeg ac ar gyflymder sy’n gyfleus iddynt o fewn yr amserlen a osodwyd ar gyfer cychwyn Medi.  Ychwanegwyd bod penaethiaid yn teimlo’n rhwystredig oherwydd, er gwaethaf y materion sylweddol ar y gorwel, roeddent yn cael eu tynnu yn ôl yn barhaus i ymdrin â materion gweithredol dydd i ddydd yn sgil y pandemig, yn arbennig yr heriau o safbwynt rheoli ymddygiad disgyblion o ganlyniad i’r trawma a achoswyd gan y pandemig.

Nodwyd bod GwE yn gwneud gwaith ardderchog wrth barhau i gefnogi datblygiad y cwricwlwm newydd. 

Nodwyd nad parodrwydd y proffesiwn ar gyfer y cwricwlwm newydd oedd yr unig bryder, eithr parodrwydd y dysgwyr hefyd, a mynegwyd pryder na thrafodwyd hyn ar lefel genedlaethol.  Eglurwyd bod y 2 flynedd o darfu ar addysg wedi effeithio ar ddatblygiad cymdeithasol disgyblion, a’u gallu i dderbyn addysg wyneb yn wyneb.  Bwriadai’r prif swyddogion barhau i drafod hyn gyda’r Llywodraeth, ac roedd hefyd yn fater i’w gadw mewn golwg pan fydd Estyn yn arolygu.