Agenda item

Derbyn diweddariad ar sut mae Adran Economi a Chymuned yn gweithredu’r Polisi Iaith a’u cynllun ar gyfer hyrwyddo’r Gymraeg yng Ngwynedd

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Bennaeth Adran Economi a Chymuned a cyfeiriodd yn fras at y prif bwyntiau canlynol:

-          Nodwyd bod lleihad bychan iawn i’w weld yn nifer y staff sydd wedi cyrraedd dynodiad iaith eu swyddi o gymharu â’r flwyddyn flaenorol. Credwyd bod hyn yn adlewyrchiad o’r cynnydd yn y nifer o staff dros dro a benodwyd yn ystod y flwyddyn diweddaf e.e. wardeiniaid ychwanegol er mwyn ymateb i’r sefyllfa cofid.

-          Adroddwyd bod cyfleoedd wedi codi i ddatblygu iaith y sawl sydd ddim yn cwrdd â’r gofynion. Nodwyd bod unigolion wedi manteisio ar y cyfleoedd ac wedi gwerthfawrogi’r gefnogaeth a’r anogaeth i ddatblygu eu sgiliau ieithyddol. Ychwanegwyd bod heriau yn bodoli wrth gwblhau hunan asesiad iaith oherwydd bod nifer o staff tymhorol dros dro o fewn yr Adran a rhai bellach wedi gadael.

-          Amlygwyd rhai meysydd gwasanaethau newydd gafodd eu cyflwyno yn ystod y cyfnod cofid. Yma cymerwyd y cyfle i roi pwyslais ar ddarparu gwybodaeth drwy’r Gymraeg a hyrwyddo gwasanaethau sydd ar gael yn Gymraeg.

-          Adroddwyd bod y Gwasanaeth Llyfrgelloedd ac Archifdai yn adnoddau gwerthfawr i deuluoedd sy’n galluogi plant i glywed y Gymraeg ac i gymryd rhan mewn gweithgareddau. Mynegwyd pwysigrwydd y gwasanaeth Archifau sy’n paratoi pecynnau gwybodaeth a deunyddiau Cymraeg i Ysgolion Gwynedd, bellach roedd mwy o bwyslais ar yr adnodd yma. 

-          Cyfeiriwyd at y gwaith hyrwyddo’r diwylliant Cymreig sy’n cael ei wneud gan y Gwasanaeth Twristiaeth, Marchnata a Digwyddiadau. Soniwyd am y gwaith ar effaith cynnydd ymwelwyr y Sir ar yr iaith sydd yn cael ei gynnal ar hyn o bryd. Nodwyd bod mesuryddion bellach yn eu lle i fesur yr effaith ar iaith y Sir.

-          Mynegwyd disgwyliad yr Adran i bartneriaethau sy’n cydweithio â nhw i ddarparu deunydd yn ddwyieithog. Ychwanegwyd fod yr Adran yn sicrhau bod gwefannau ac apiau ar gael yn ddwyieithog yn ogystal â sicrhau eu bod ar gael yn Gymraeg i Siroedd a phartneriaethau eraill. Adroddwyd bod yr Adran wedi cryfhau’r gofynion iaith fel amod mewn tendrau wrth rannu cytundebau.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau.  Yn ystod y drafodaeth, codwyd y materion canlynol:

-          Diolchwyd am yr adroddiad llawn a mynegwyd y byddai’n ddiddorol gweld beth fydd canlyniad y gwaith ar effaith ymwelwyr ar yr iaith gan gydnabod maint y dasg.

-          Holwyd pryd fydd y gwaith hwn yn cael ei gyhoeddi.

-          Gwnaethpwyd sylw bod lleoliad yn chwarae rhan ar ba mor niweidiol gall twristiaeth fod ar iaith mewn ardal benodol. Croesawyd y gwaith hwn a chredwyd y bydd y canlyniadau yn ddiddorol.

-          Gofynnwyd a yw’n bosib mesur faint o dwristiaeth mae hanes, iaith a diwylliant Cymru yn llwyddo i’w ddenu i Wynedd ac i Gymru sef twristiaeth fwy diwylliannol.

-          Mynegwyd siom fod y Cyngor Celfyddydau ddim yn cefnogi prosiectau sy’n hybu’r defnydd o’r Gymraeg.

Mewn ymateb, nododd y Pennaeth Economi a Chymuned:

-          Bod llawer o ffactorau yn cyfrannu at effaith ymwelwyr ar yr iaith ac nad yw’n hawdd dadansoddi’r effaith. Adroddwyd bod y gwaith hwn bellach wedi ei gomisiynu. Credwyd y bydd y canlyniad yn hynod o ddiddorol a byddai’r Adran yn hapus i rannu’r wybodaeth efo’r Pwyllgor yn y cylch nesaf.

-          Nodwyd bod gwaith ar y Cynllun Economi Ymweld wedi ei baratoi ac wedi derbyn cymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer y cyfnod ymgynghori. Gobeithiwyd y bydd y gwaith ymgynghori yn dod i ben ym mis Mehefin. Rhagwelir ar ôl yr haf bydd y Cynllun Economi Ymweld yn cael ei gymeradwyo. Nodwyd bod y gwaith ar adnabod mesuryddion yn digwydd ar hyn o bryd a bydd gan yr Adran well syniad o'r dangosyddion erbyn yr haf.

-          Cytunwyd ar y sylw bod lleoliad yn ffactor ar effaith twristiaeth ar iaith ardal benodol. Amlygwyd pe bai llawer o dai Air B&B mewn pentrefi yna gall hyn gael effaith negyddol ar iaith o gymharu ag effaith ymwelwyr ar drefi mwy.

-          Nad oes data yn bodoli i ddangos faint o dwristiaeth gafodd eu denu i’r ardal ar sail diwylliant yn unig. Credwyd ei fod yn gyfuniad o ffactorau sy’n cynnwys diwylliant, amgylchedd ac atyniadau’r ardal. Yn hytrach mae’r cynllun sydd wedi bod yn cael ei weithredu wedi bod yn canolbwyntio ar geisio ymestyn y tymor fel bod twristiaeth yn ymweld trwy’r flwyddyn ac nid yn unig yn ystod tymor yr haf. Adroddwyd bod hyn yn cael effaith negyddol ar ansawdd y swyddi a’r cyflogau sy’n cael eu cynnig yn y sector. Ychwanegwyd bod Hafan y Môr bellach yn cynnig cytundebau blynyddol yn hytrach na tymhorol fel bod y staff yn cael cyflog trwy’r flwyddyn. Ategwyd fod yr Adran yn ceisio canolbwyntio ar dwristiaeth ddiwylliannol sydd yn dueddol o yn ymweld allan o dymor ac yn edrych ar gryfhau gwerthu diwylliant Cymreig fel atyniad ynddo ei hun.

-          Adroddwyd nad yw’r Cyngor Celfyddydau wedi bod yn gwrthwynebu prosiectau ond yn hytrach wedi bod yn blaenoriaethu adnoddau a heb fod yn hyrwyddo. Credwyd fod cyfle yma i ddylanwadu, nodwyd bod yr Adran yn cydweithio ac eisoes wedi cychwyn tynnu eu sylw i’r cyfleoedd maent yn ei golli.

PENDERFYNIAD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.