Agenda item

I graffu’r wybodaeth cyn i’r Cabinet ystyried cymeradwyo’r Cynllun Arbedion yn ei gyfarfod ar Chwefror y 14eg

 

PENDERFYNIAD:

 

• Bod y broses o adnabod yr arbedion wedi bod yn heriol
• Bod camau rhesymol, o dan amgylchiadau heriol, wedi eu cymryd i lunio’r Cynllun Arbedion
• Bod yr arbedion a gynigiwyd yn rhesymol a chyraeddadwy
• Bod y risgiau a’r goblygiadau’r penderfyniad yn glir
• Bod yr adroddiad yn ddigonol i alluogi’r Cabinet i wneud penderfyniad ar y Cynllun Arbedion yn ei gyfanrwydd
• Cyflwyno sylwadau o’r drafodaeth ar yr adroddiad i’r Cabinet eu hystyried wrth drafod Arbedion 2023/24 yn eu cyfarfod 14/2/23

 

Nodyn:

• Bod angen amlygu’r risg o beidio cyflawni cynlluniau yn well
• Bod angen amlygu na fydd effaith yr arbedion yn cael effaith anwastad ar draws y Sir

 

a)    Cyflwynwyd adroddiad y Cynghorydd Dyfrig Siencyn Arweinydd y Cyngor, yn gofyn i’r Pwyllgor ystyried priodoldeb y broses o adnabod yr arbedion, a chyflwyno sylwadau i’r Cabinet eu hystyried cyn dod i benderfyniad yn eu cyfarfod 14-02-23. Adroddwyd nad rôl y Pwyllgor oedd mynegi barn ar beth ddylai maint yr arbedion fod neu rinweddau’r cynigion unigol sy’n cael ei hargymell fel arbedion, ond yn hytrach sicrhau fod y Cabinet yn glir o’r ffeithiau sydd yn cael eu cyflwyno iddynt, fel bod y penderfyniad sydd yn cael ei gymryd yn seiliedig ar wybodaeth gadarn.

 

Wrth gyflwyno cefndir i’r gwaith, nodwyd, er bod setliad gwell na’r hyn a ragwelwyd wedi ei dderbyn gan Lywodraeth Cymru, bod y swm yn annigonol i gyfarch costau a bod bwlch ariannol o £12.4m i gyrraedd cyllideb hafal.

 

I ganfod arbedion, cyflwynwyd 320 o gynigion gan Adrannau’r Cyngor (gwerth oddeutu £23m). Aseswyd pob cynnig gan y Prif Weithredwr neu gan un o'r Cyfarwyddwyr Corfforaethol ac fe’u gosodwyd mewn pedwar categori i gynorthwyo’r Aelodau i  flaenoriaethu gydag ymwybyddiaeth o beth fyddai’r lefel risg o weithredu unrhyw gynnig unigol.

 

Ategwyd bod  asesiad cyfreithiol ac asesiad ariannol lefel uchel wedi ei gwblhau ar bob cynllun unigol i sicrhau bod modd eu cyflawni. Wrth gyflwyno eu cynigion, roedd yr Adrannau wedi cynnwys asesiad o effaith pob cynnig ar drigolion Gwynedd ynghyd ag ystyriaeth gychwynnol i ystyriaethau cydraddoldeb.

 

Dros gyfnod o dri diwrnod bu i bob Pennaeth Adran gyflwyno eu cynigion i weithdai o Aelodau Cabinet, Cadeiryddion ac Is Gadeiryddion Craffu ynghyd ag Arweinyddion  Grwpiau Gwleidyddol y Cyngor. Drwy gydol y broses, y prif nod oedd ceisio darganfod cynigion fyddai’n cael y lleiaf o effaith ar drigolion Gwynedd pe byddent yn cael eu gweithredu. Canlyniad y broses oes adnabod oddeutu £6.4m o arbedion effeithlonrwydd y gellid eu gweithredu.

 

O ystyried bod y Cyngor yn wynebu bwlch ariannol o £12.4m dros y ddwy flynedd nesaf, adroddwyd na fyddai’r wedd gyntaf o arbedion (£6.4m) yn ddigonol i’w gyfarch,  ac mai’r bwriad oedd ail ymweld â gweddill y cynigion a gyflwynwyd gan yr adrannau dros y misoedd nesaf. Ar sail rhagdybiaethau ariannol presennol, bydd angen canfod cyfanswm o rhwng £8m ac £8.6m tuag at y bwlch ariannol o £12.4m - bydd angen darganfod rhwng £1.6m a £2.2m o arbedion ychwanegol cyn gosod cyllideb 2024/25. Rhagwelir y byddai hyn yn gwthio’r Cyngor i diriogaeth toriadau yn hytrach nac arbedion effeithlonrwydd sy’n cael eu hargymell yn yr adroddiad, a nodwyd yr angen am fwy o gymorth gan y Pwyllgorau Craffu unigol i wynebu’r her yma.

 

Diolchwyd am yr adroddiad

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â sut bydd yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant yn dygymod o ystyried bod ganddynt orwariant a llithriad mewn cynlluniau arbedion presennol, nodwyd bod rhai o’r  cynlluniau bellach yn hanesyddol a bod angen cynlluniau a syniadau newydd. Ategwyd bod amgylchiadau presennol yn wahanol iawn i sefyllfa 2015 ac felly angen ystyried y sefyllfa yn realistig. Nodwyd bod swm ar gyfer methiant i gyflawni wedi ei glustnodi.

 

Mewn ymateb i gwestiwn bod cynlluniau sylweddol o fewn yr Adran Oedolion Iechyd a Llesiant a’r Adran Plant wedi bod mewn bodolaeth ers tro ac os mai dyhead yw’r cynigion gerbron (sydd angen eu cwblhau mewn dwy flynedd!), nodwyd bod y cynigion yn fwy na dyhead, ond nad oedd cynlluniau pendant ar hyn o bryd gan and oedd achosion busnes wedi eu llunio ar gyfer pob cynllun. O ganlyniad, bu rhaid  cynnwys ffigwr risg. (Ategwyd, bod y 'Cynllun Lleoliadau Plant’ yn symud yn ei flaen gydag achos busnes wedi ei gwblhau a grant wedi ei adnabod).

 

Mewn ymateb i sylw ynglŷn â phontio’r diffyg i gwblhau cynnig / cynllun, a’r honiad y gall hyn leihau'r ymdrech o gwblhau o fewn y gyllideb, derbyniwyd bod rhai cynlluniau yn fwy cymhleth nag eraill a bod angen amlygu hyn i’r Cabinet

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â gofyn i'r  holl Adrannau gynnig arbedion o 20% ac nad oedd hyn wedi ei wireddu, nodwyd nad oedd Ysgolion a rhai Cynlluniau Corfforaethol wedi gorfod cynnig 20% oherwydd eu bod o dan reolaeth uniongyrchol.

 

Mewn ymateb i sylw bod angen sicrhau na fyddai’r cynlluniau yn cael effaith niweidiol ar waith i’r dyfodol, nodwyd, yn sicr, nad oedd y cynigion wedi eu hystyried fel mesurau dros dro

 

Mewn ymateb i sylw ynglŷn â rhoi ystyriaeth i allyriadau carbon a’r angen i gyrraedd sero net erbyn 2050, nodwyd bod rhai o’r arbedion refeniw yn gynlluniau hinsawdd e.e. £3m o baneli solar ar 80 o safleoedd y Cyngor.

 

Yn ystod y drafodaeth ddilynol nodwyd y sylwadau canlynol gan aelodau:

·         Bod y broses wedi bod yn drylwyr

·         Bod y gwaith wedi ei gwblhau yn drefnus - pob Adran wedi cael cyfle i gyfrannu a’r arweiniad wedi bod yn broffesiynol iawn

·         Da gweld bod dwy flynedd yn cael eu hystyried a chroesawu arbedion ac nid toriadau

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â’r broses o godi incwm, nodwyd bod nifer o ffactorau wedi eu hystyried ac nad oedd modd gosod yr un canran i bob Adran gan fod rhai gwasanaethau yn cystadlu gyda’r sector breifat. Ategwyd mai’r bwriad, mewn rhai adrannau, megis YGC, yw ymestyn unedau o waith i greu incwm. Ategwyd bod adolygiad incwm blynyddol yn cael ei weithredu fel rhan o osod y gyllideb.

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn a’r gronfa £1.6m ar gyfer risg ac os mai arferiad cyfrifo arferol yw cyrraedd y swm yma ynteu resymeg arall, nodwyd mai cyfuniad o’r hyn sydd yn cael ei dderbyn ym maes cyfrifo, rheoli prosiect ac arferiad oedd wedi ei ystyried. Ategwyd bod y swm yn uwch na’r hyn a ddefnyddiwyd yn y gorffennol, ond bod hyn yn gyfuniad o ymarfer da a phrofiad.

 

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn ag asesiadau cydraddoldeb effaith a’r ystyriaeth y byddai arbedion a thoriadau yn cael effaith anwastad ar draws y Sir, nodwyd nad oedd unrhyw gynllun yn cynnig newid penodol i un rhan o’r Sir. Ategwyd nad oedd bwriad cynnig gwasanaethau gwahanol i rannu o’r Sir, ond rhagrybuddiwyd posibilrwydd o  hyn yn yr ail wedd. Mewn sylw atodol, awgrymwyd bod angen cynnwys hyn ar y  ffurflen asesiad effaith.

 

Cymerodd yr Arweinydd y cyfle i ddiolch am y sylwadau gwerthfawr a gyflwynwyd. Ategodd bod y broses wedi bod yn fuddiol ac y dylid efallai ystyried fel proses flynyddol.  Nododd y byddai unrhyw doriad yn debygol o gael effaith ar drigolion y Sir  ond na fyddai’r wedd gyntaf yn cynnig toriadau i wasanaethau nac ar ddarpariaethau. Y prif nod yw ceisio cyllideb hafal gyda’r effaith lleiaf posib ar drigolion Gwynedd.

 

PENDERFYNWYD

           

·         Bod y broses o adnabod yr arbedion wedi bod yn heriol

·         Bod camau rhesymol, o dan amgylchiadau heriol, wedi eu cymryd i lunio’r Cynllun Arbedion

·         Bod yr arbedion a gynigiwyd yn rhesymol a chyraeddadwy

·         Bod y risgiau a’r goblygiadau’r penderfyniad yn glir

·         Bod yr adroddiad yn ddigonol i alluogi’r Cabinet i wneud penderfyniad ar y Cynllun Arbedion yn ei gyfanrwydd

·         Cyflwyno sylwadau o’r drafodaeth ar yr adroddiad i’r Cabinet eu hystyried wrth drafod Arbedion 2023/24 yn eu cyfarfod 14/2/23

 

            Nodyn:

·         Bod angen amlygu’r risg o beidio cyflawni cynlluniau yn well

Bod angen amlygu na fydd effaith yr arbedion yn cael effaith anwastad ar draws y Sir