Aelod Cabinet – Y Cynghorydd Dyfrig Siencyn
Ystyried adroddiad
ar yr uchod.
Penderfyniad:
Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau.
COFNODION:
Croesawyd yr
Arweinydd a swyddogion Uchelgais Gogledd Cymru i’r cyfarfod.
Cyflwynwyd adroddiad yr Arweinydd ar
berfformiad Chwarter 3 2022-23 Cynllun Twf Gogledd Cymru, yn unol â chais y
pwyllgor.
Gosododd yr Arweinydd y cyd-destun drwy
gyflwyno diweddariad byr ar waith y Cynllun Twf, rhywfaint o’r cefndir i
sefydlu Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru ynghyd â manylion y gwahanol
gynlluniau sy’n berthnasol i Wynedd. Yna
rhoddodd y Pennaeth Gweithrediadau drosolwg o’r Cynllun Twf a phrif
uchafbwyntiau 2022-23.
Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a
chynnig sylwadau.
Holwyd sut y bwriadai’r Bwrdd Uchelgais
ffurfio polisi iaith ar gyfer prosiect Trawsfynydd er mwyn sicrhau na fydd y
datblygiad a’r gweithlu yn Seisnigeiddio’r ardal. Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Bod
hwn yn brosiect sy’n llwyr ddibynnol ar fuddsoddiad Llywodraeth y DG, ac nad
oedd yna unrhyw bendantrwydd ynglŷn â hynny.
·
O
safbwynt polisi iaith, y byddai cwmni Egino yn cynnal gweithdy yn fuan i edrych
ar y buddion cymdeithasol, gan gynnwys y buddion ieithyddol.
Nodwyd mai’r risg mwyaf o ran cyflawni
amcanion y Cynllun Twf yw sicrhau buddsoddiad sector gyhoeddus a phreifat, a
holwyd pa gamau y bwriedid eu cymryd petai capasiti’r sectorau hynny i
fuddsoddi yn lleihau dros y blynyddoedd nesaf oherwydd y sefyllfa ariannol sydd
ohoni. Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Bod
amgylchiadau economaidd wedi newid yn ddirfawr ers i’r Cynllun Twf gael ei
gytuno yn 2020, a bod yr argyfwng ariannol yn her sy’n cael ei osod o’n blaenau
yn gyson lle mae cyfraniad gan y sector breifat.
·
Bod
y Bwrdd Cyflawni Busnes, sydd â chynrychiolwyr o’r sector breifat, yn cyfarfod
i drafod prosiectau yn gyson, dan arweiniad Askar Sheibani, sy’n rhedeg ei
fusnes digidol rhyngwladol ei hun ac sy’n hynod frwdfrydig dros Ogledd Cymru
gyfan.
·
Mai’r
unig sicrwydd y gellid ei roi ar hyn o bryd oedd bod hwn yn fater sy’n cael
sylw, a chredid bod yna awydd ymysg y sector breifat i fuddsoddi, cyhyd â bod
yr amgylchiadau’n iawn.
·
Bod
Swyddfa Rhaglen Uchelgais Gogledd Cymru yn gweithio’n agos iawn gyda’r sector
breifat ar brosiectau penodol, a bod y sector yn edrych i fuddsoddi ar hyn o
bryd.
·
Y
cydnabyddid bod risg y gallai’r capasiti i fuddsoddi newid dros y blynyddoedd i
ddod, ac roedd y Swyddfa Rhaglen yn gweithio’n agos iawn gyda’r 2 Lywodraeth ar
hyn. O bosib’ y byddai angen mwy o
fuddsoddiad sector gyhoeddus petai’r buddsoddiad sector preifat ddim yna, ond
ar hyn o bryd, roedd y sefyllfa’n edrych yn weddol bositif.
·
Bod
y Swyddfa Rhaglen yn datblygu strategaeth gyda’r Bwrdd Cyflawni Busnes i
sicrhau bod modd dod â’r strategaeth yma ymlaen, ac un o’r pethau penodol a
wnaethpwyd fel rhan o’r galw am brosiectau newydd i’r gronfa £30m oedd rhoi
pwyslais cryf ar allu busnesau i fuddsoddi fel rhan o’r broses yma.
·
Bod
hyn yn ganran fawr o beth fydd yr asesiad fel bod modd sicrhau bod unrhyw
brosiectau sy’n dod ymlaen yn gallu symud yn gyflym i gyflawni. Gobeithid y byddai hynny’n lleihau rhai o’r
risgiau, ond y risg mwyaf i allu cyflawni buddion y Cynllun Twf oedd dod â’r
arian ymlaen i fuddsoddi yn y prosiectau yma, a byddai hynny’n risg dros gyfnod
y cynllun i gyd.
Awgrymwyd bod y Cynllun Twf yn ymddangos fel
Cynllun yr A55, a holwyd a fyddai Meirionnydd yn elwa o unrhyw gynlluniau,
heblaw prosiect Trawsfynydd.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Nad
Cynllun yr A55 ydoedd yn sicr, a’r nod sylfaenol oedd bod unrhyw gyfoeth a
grëir allan o’r Cynllun Twf yn cael ei rannu ar draws y rhanbarth cyfan.
·
Er
bod rhai cynlluniau yn rhai daearyddol, bod nifer o’r prosiectau yn rhai
digidol, a bod hynny’n hynod bwysig i ardaloedd gwledig o ran cael mynediad
rwydd at wasanaethau digidol.
·
Nad
oedd yna gynlluniau penodol eraill ym Meirionnydd dan y Cynllun Twf, ond roedd
yna gronfeydd eraill mwy lleol y gallai ardaloedd gwledig fanteisio arnynt,
megis y Gronfa Ynni Cymunedol.
Nodwyd bod yr Arweinydd yn siŵr o forol
a brwydro i gael swyddi i Ddwyfor a Meirionnydd a dymunwyd y gorau i bob
prosiect.
Gan gyfeirio at y Tabl Olrhain – Trosolwg o
gyflawni (Rhagfyr 2022) ar dudalen 32 o’r rhaglen, gofynnwyd am ragor o
fanylion a mwy o bendantrwydd ynglŷn â faint yn union o swyddi sydd wedi’u
creu hyd yma.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Bod
y tabl yn dangos y targedau unigol ar gyfer y prosiectau sy’n creu’r swyddi
newydd tuag at y targed o 4,200.
·
Mai’r
unig brosiect byw hyd yma oedd y Ganolfan Prosesu Signal Digidol, oedd wedi
esgor ar 6 swydd newydd ym Mhrifysgol Bangor.
Nodwyd mai un o’r risgiau mwyaf sy’n
wynebu’r Bwrdd Uchelgais yw bod costau prosiectau yn cynyddu a holwyd faint o’r
arian ychwanegol i’r £30m yma fydd yn cael ei wireddu yng Ngogledd Orllewin
Cymru. Awgrymwyd bod cyfle i Wynedd
gynnig prosiectau arloesol yn sgil tynnu prosiectau Safle Strategol Allweddol
Bodelwyddan a Fferm Sero Net Llysfasi yn ôl o’r Cynllun Twf, a holwyd a oedd
trafodaeth yn cael ei chynnal ar hyn.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Wedi
i’r cyfnod cyflwyno ceisiadau ddod i ben ar 27 Mawrth, y byddai Tîm y Swyddfa
Rhaglen yn sgorio’r prosiectau ar sail ymarferoldeb, pa mor fuan y gellir eu
gweithredu a faint o swyddi fydd yn cael eu creu.
·
Ei
bod yn hysbys eisoes y byddai un neu ddau o brosiectau i Wynedd yn cael eu
cyflwyno, a diau y byddai rhagor yn dod i’r amlwg erbyn y dyddiad cau.
·
Nad
oedd y dull o asesu ceisiadau yn cyfeirio at eu safle daearyddol. Gobeithid y byddai’r prosiectau’n rhychwantu
holl siroedd y Gogledd, ond roedd y tensiwn rhwng y budd rhanbarthol a’r budd
penodol lleol yn rhan o’r drafodaeth galed y byddai’n rhaid i’r 6 Arweinydd ei
chael er mwyn dod i ryw fath o gonsensws gwleidyddol ar y mater.
Croesawyd y ffaith bod prosiect Parc Bryn
Cegin Bangor yn symud yn ei flaen o’r diwedd, ond gan fod gobeithion wedi’u
codi droeon yn ystod yr 20 mlynedd ddiwethaf, holwyd a oedd yna gynllun
gwirioneddol bellach i ddenu swyddi da i’r unedau fydd yn cael eu hadeiladu ar
y safle. Holwyd hefyd a oedd perygl bod
yr holl gynllun yn y fantol bellach yn sgil y cyhoeddiad diweddar ynglŷn â
sefydlu Porthladd Rhydd yng Nghaergybi.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Ei
bod yn rhwystredig nad oedd unrhyw ddatblygiad wedi digwydd ym Mharc Bryn Cegin
hyd yma, ond bod cynnydd da yn cael ei wneud gyda Llywodraeth Cymru yn
nhermau’r cyd-fenter.
·
Bod
y risg ariannol wedi’i lliniaru, gyda darpariaeth yn y cytundeb bod Llywodraeth
Cymru yn gwneud cyfraniad ariannol ychwanegol petai’r costau adeiladu yn mynd
uwchlaw lefel benodol.
·
Y
byddai Llywodraeth Cymru yn mynd allan i dendr o fewn yr wythnos nesaf i benodi
tîm proffesiynol i arwain ar y gwaith.
·
Y
rhagwelid y byddai hawl cynllunio ar y safle erbyn diwedd y flwyddyn, gyda’r
Achos Busnes Terfynol ar y ffordd i gael ei gymeradwyo’n derfynol gan y Bwrdd.
·
Y
disgwylid y byddai’r prif gontractwr ar y safle erbyn diwedd Chwarter 1 2024,
neu o bosib’ yn gynnar yn Chwarter 2 2024, gyda’r gwaith adeiladu yn cael ei gwblhau
tuag at ddiwedd 2024, neu’n gynnar yn 2025.
·
Y
credid bod yna gryn alw am y math yma o unedau gan fusnesau lleol a mentrau
bach a chanolig yn ardal Gogledd Orllewin Cymru yn bennaf. Credid bod yna alw gan gwmnïau sy’n dymuno
ehangu, felly, ar y cyfan, byddai llawer o’r swyddi fyddai’n cael eu creu yn
swyddi gwerth uwch.
·
Yr
anelid at greu swyddi fydd yn cynnig cyflogau da a chyfleoedd hyfforddi da,
gyda’r buddion o’r gwaith adeiladu a’r swyddi fydd yn cael eu creu ar y safle
wedi’u canolbwyntio’n bennaf yn ardal Bangor.
·
Bod
£6m o arian y Cynllun Twf yn cael ei fuddsoddi ym Mharc Bryn Cegin, ond gan fod
costau adeiladu wedi bod mor gyfnewidiol yn ystod y 2 flynedd ddiwethaf, ac er
mwyn lliniaru’r risg ariannol i’r holl bartneriaid, y darparwyd yn y cytundeb
bod Llywodraeth Cymru yn cyfrannu’n ychwanegol tuag at yr ariannu cyfalaf.
·
Ei
bod yn anodd rhagweld ar hyn o bryd beth fyddai effaith y cyhoeddiad
ynglŷn â’r Porthladd Rhydd, ond ni ddisgwylid y byddai hyn yn fygythiad
uniongyrchol i fusnesau presennol yn ardal Bangor, gan ei fod yn fwy tebygol o
effeithio ar fuddsoddiad o’r tu allan.
·
Er
i ni gefnogi’r cais Porthladd Rhydd, bod y cwestiwn ynglŷn â cholli
busnesau i Ynys Môn, oherwydd yr amgylchedd gwell fydd yno, yn un amlwg ac yn
fater i gadw golwg arno.
Ar bwynt o eglurder, gofynnwyd am
gadarnhad mai cyfanswm y gwariant ym Mharc Bryn Cegin yw £6m, ac nad oes yna
arian cyfatebol, heblaw am yr ychwanegiadau petai’r costau’n fwy na’r
disgwyl. Hefyd, er y nodwyd na chredir y
byddai’r Porthladd Rhydd yn fygythiad i’r busnesau presennol ym Mangor, y
pryderid y byddai unrhyw fuddsoddiad newydd yn mynd i Ynys Môn. Holwyd hefyd a edrychwyd ar broffil gwariant
y Cynllun Twf a beth yw’r goblygiadau ar y cynghorau ynglŷn â thaliadau i
wasanaethu unrhyw fenthyciadau fyddai’n rhaid eu gwneud.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Y
byddai Llywodraeth y DG yn talu dros 10 mlynedd, yn hytrach na dros y cyfnod 15
mlynedd y cytunwyd arno’n wreiddiol. Roedd
hyn o gymorth mawr i’r proffil gwariant, ac yn fater sy’n dod i fyny wrth
drafod cyllid y Bwrdd Uchelgais.
·
Mai
£6m yw cyfraniad y Cynllun Twf i’r datblygiadau ym Mharc Bryn Cegin, ac un o’r
risgiau mwyaf a welwyd dros y blynyddoedd diwethaf yw’r cynnydd mewn cost. Gobeithid bod y costau hynny’n dechrau setlo
erbyn hyn, ond bu’n fygythiad sylweddol i nifer o’r prosiectau, a dyna pam y
bu’n rhaid rhoi arian ychwanegol i 3 prosiect.
·
Bod
proffil gwario a benthyciadau’r cynghorau yn cael ei adolygu yn flynyddol a bod
yna nifer o ffactorau sy’n gallu effeithio beth fydd y costau benthyg i’r
partneriaid.
·
Bod
y costau yn cael eu rhannu rhwng y cynghorau a’r partneriaid eraill, y
prifysgolion a’r colegau hefyd.
·
Ein
bod yn elwa’n ariannol o’r sefyllfa ar hyn o bryd gan fod yna oedi wedi bod yn
y proffil gwariant. Roedd yr arian sydd
wedi dod o’r 2 Lywodraeth yn ennill llog, sy’n mynd i helpu gyda’r risg o’r
costau yn cynyddu yn y blynyddoedd i ddod.
Wrth symud o sefyllfa lle mae gennym arian yn y banc i sefyllfa o fod
angen benthyg, byddwn yn teimlo hynny o ran costau uwch, ond roedd y sefyllfa’n
dipyn mwy positif ar hyn o bryd nag a fodelwyd ar gychwyn y Cynllun Twf yn 2020
oherwydd bod yr arian yn dod yn gynt gan Lywodraeth y DG, ac oherwydd yr oedi
a’r llog sy’n cronni. Roedd y sefyllfa’n
cael ei adolygu’n flynyddol gyda’r bwriad, lle gellid, o gadw unrhyw gostau
benthyg i’n partneriaid mor isel â phosib’.
Gan gyfeirio at y Cynllun Ynni Blaengar,
nodwyd bod angen buddsoddi llawer mwy mewn is-adeiladwaith cyn gallu gweithredu
prosiectau o’r fath.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Y
cytunid mai’r cyfyngiadau o ran y grid, neu gostau cysylltu â’r grid, yw un o’r
prif rwystrau i alluogi cynlluniau o’r fath i ddod yn eu blaenau.
·
Mewn
theori, y gallai’r buddsoddiad a wneir yma gael ei ddefnyddio i ddarparu
is-adeiladwaith i alluogi i brosiectau ddigwydd mewn dull tebyg i’r hyn sy’n
cael ei fuddsoddi yn y Prosiect Morlais i gefnogi’r isadeiledd sy’n galluogi
i’r egni llanw gael ei ddal.
Holwyd i ba raddau y gellid bod yn gyffyrddus
bod trwch y swyddi sy’n deillio o’r Cynllun Twf yn mynd i fod yn swyddi ar
gyfer pobl leol, yn hytrach na’u bod yn darparu cyfleoedd ar gyfer poblogaeth
o’r tu allan. Awgrymwyd hefyd bod angen
cynllunio hyfforddiant a llwybrau gyrfa ar lefel micro, fel ein bod yn edrych
bron ar yrfaoedd unigolion yma.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Bod
y gymuned gynhennid yn llawn entrepreneuriaid, er gwaethaf y tueddiad
cyffredinol i feddwl nad yw’r Cymry Cymraeg gwledig yn gallu arloesi eu hunain
a bod yn flaengar.
·
Bod
angen creu’r cyfleoedd i’r entrepreneuriaid hynny flodeuo, ac o safbwynt
sgiliau, bod hyn yn dod i lawr i’r micro bron, ac yn cael ei ddarparu gan bobl
yn lleol iawn. Pe na roddid cyfleoedd i
bobl, ni fydd yma bobl i siarad Cymraeg.
Roedd rhaid bod yn hyderus ar gyfer y dyfodol, a hyderid y byddai ein
pobl gynhennid yn gafael yn y cyfleoedd sydd ar gael.
Nodwyd nad oedd sôn am y Bwrdd Uchelgais yn
unman, e.e. Newyddion Busnes y Daily Post, Golwg, Newyddion Gwynedd, ayb, ac
awgrymwyd bod angen i Uchelgais Gogledd Cymru wneud mwy i farchnata eu hunain i
bobl Gwynedd. Holwyd hefyd a oedd yna
banel o bobl busnes llwyddiannus yn edrych yn wrthrychol ar gynlluniau’r Bwrdd
i roi barn broffesiynol ar hyfywedd cynlluniau.
Mewn ymateb, nodwyd:-
·
Bod
y Bwrdd Cyflawni Busnes yn herio’r prosiectau’n fanwl.
·
Ei
bod yn anodd casglu barn busnesau micro, ac efallai y dylid ystyried ffyrdd mwy
arloesol o gysylltu gyda’r busnesau bach hynny.
Ar ddiwedd y drafodaeth, nododd yr
Arweinydd:-
·
Mai
Cyngor Gwynedd sy’n lletya gwaith y Bwrdd Uchelgais, ond y byddai gwaith y
Bwrdd yn trosglwyddo cyn hir i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig, ac roedd yn mawr
obeithio na fyddai gwaith y Bwrdd yn cael ei lesteirio mewn unrhyw fodd drwy’r
symudiad statudol hwnnw.
·
Bod
rôl Cadeirydd y Bwrdd Uchelgais yn fwy na chadeirio cyfarfodydd y Bwrdd yn
unig, a’i fod yn cael ei weld fel cynrychiolydd y Gogledd mewn cyfarfodydd
rhanbarthol a chenedlaethol.
Diolchodd y Cadeirydd i’r Arweinydd a’r
swyddogion gan nodi fod pawb yn falch o weld rhai o’r prosiectau yn cychwyn ac
yn dwyn ffrwyth. Nododd hefyd y bydd yn
ddiddorol gweld pa brosiectau newydd ddaw gerbron y Tim Rheoli Rhaglen yr
wythnos nesaf, a mynegodd ei gobaith y bydd yna gynlluniau fydd o fudd i
Wynedd, ac i Dde Meirionnydd.
PENDERFYNWYD derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau.
Dogfennau ategol: