Agenda item

Aelod Cabinet: Cynghorydd Dilwyn Morgan

I ystyried diweddariad ar ddatblygiadau newydd yng Ngwynedd i gefnogi unigolion â dementia

PENDERFYNIAD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y cyfarfod

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cyng Dilwyn Morgan, Aelod Cabinet Oedolion, Iechyd a Llesiant. Amlygodd mai prif bwrpas yr adroddiad oedd amlinellu’r datblygiadau newydd sydd yn Ngwynedd i gefnogi unigolion gyda Dementia.

Ategodd yr Uwch Reolwr Gwasanaethau Oedolion mai gweledigaeth y Sir yw cefnogi unigolion sy’n byw gyda dementia er mwyn eu galluogi i fyw gartref mor annibynnol â chyn hired ag sydd bosib gyda’r angen i sicrhau’r ddarpariaeth gofal a chefnogaeth gywir, amserol, yn y lle iawn i gwrdd ag amrediad o anghenion.  Eglurodd bod swydd Cydlynydd Dementia Gwynedd wedi’i chreu yn ddiweddar er mwyn arwain ar y maes o fewn y Cyngor drwy gydweithio ag unigolion sydd wedi’u heffeithio â dementia, y Bwrdd Iechyd a’r Trydydd Sector. Bydd y cydlynydd yn gyfrifol am greu gweledigaeth a strategaeth Dementia Gwynedd i ymateb i’r llwybr safonau gofal. Swydd dros dro yw hon wedi’i hariannu o’r Gronfa Integredig Rhanbarthol (RIF).

Cyfeiriwyd at y camau nesaf gan adrodd bod y Gwasanaeth yn ddibynnol ar arian dros dro i gefnogi nifer fawr o ddatblygiadau yn y ddarpariaeth gofal i unigolion â dementia. Yr her fydd sicrhau arian hir dymor i sicrhau cynaliadwyedd a datblygiad pellach y gwasanaethau hyn. Bydd gwaith yn cael ei wneud i ragweld effaith y galw ar gyllidebau dros y blynyddoedd nesaf a bydd angen gwneud penderfyniadau anodd o ran ail flaenoriaethu adnoddau os na fydd cyllideb ychwanegol ar gael.

Diolchwyd am yr adroddiad

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn gan aelodau:-

·       Croesawyd datblygiad Cartref Gofal Penyberth, Penrhos, cyfeiriad mae’r Cyngor yn dyheu i’w ddilyn a sydd yn llywio cyfeiriad gofal i’r dyfodol a gweddnewid y gwasanaeth

·       Bod y Gwasanaeth Dementia Actif Gwynedd yn gwneud gwaith arbennig iawn sydd wedi ei gydnabod ar draws Cymru – yn llongyfarch y tim

·       Bod cynnwys y teulu mewn asesiadau gofal yn hanfodol i gefnogaeth dementia

·       Bod rhaid cadw pobl yn eu cymunedau

Mewn ymateb i’r sylwadau a chwestiynau gan aelodau, nodwyd:-

·       Mewn ymateb i sylw nad oes darpariaeth nyrsio arbenigol ar gael i unigolion sydd yn byw yn ardaloedd Llyn a Meirionnydd a’r awgrym y dylid mynnu darpariaeth ddigonol drwy ddylanwad, nodwyd nad ydyw wedi bod yn bosib i Awdurdodau Lleol ddarparu gofal nyrsio ond bod y Cyngor bellach yn ymyrryd mwy yn y farchnad fel mae bylchau mewn gwasanaethau yn ymddangos yn yr ardaloedd. Nodwyd bod modd datrys rhai elfennau o’r ddarpariaeth ond nad oes gorfodaeth ar y Bwrdd Iechyd na cwmniau annibynnol i ddarparu Gwasanaeth gofal nyrsio arbenigol dementia ym mhob rhan o’r Sir – gellid er hyn annog a dylanwadu ar benderfyniadau busnes.  Er yn gwerthfawrogi'r gwaith sydd yn cael ei wneud rhaid ymateb i’r angen ac felly mae’r Cyngor yn ystyried effeithlonrwydd darparu gwasanaeth yn hytrach na phrynu gwasanaeth (mewn rhai sefyllfaoedd). Nodwyd bod angen sicrhau darpariaeth hafal ar draws y Sir - bydd posibiliadau yn cael eu hystyried ar safle Penyberth i’r dyfodol.

·       Bod Llys Cadfan Tywyn yn cynnig 33 o welyau gyda 15 yn welyau dementia arbenigol - er hynny gwelir rhai unigolion yn cael eu symud o’u cynefin (mor bell â Phwllheli neu Fangor) i dderbyn gofal addas.  Nodwyd bod staffio ym maes gofal yn heriol ac felly’r defnydd gorau o staff yn cael ei wneud i gynnal gwasaneth yn y modd mwyaf effeithiol. Derbyniwyd bod symud allan o gynefin yn creu pryder ac mai aros yn y gymuned yw’r nod. Esboniwyd mai gofal preswyl dementia sydd yn cael ei ddarparu yn Llys Cadfan. Os ydyw anghenion unigolion yn dwyshau ac angen gofal nyrsio arbenigol, yna yn anffodus nid oes darpariaeth addas ar gael yn lleol.

·       Yn dilyn penderfyniad y Bwrdd Iechyd i gau Ward Dyfi yn Ysbyty Tywyn dros dro oherwydd prinder staff, a defnyddio gwelyau yn Ysbyty Dolgellau i ddiogelu cleifion, nodwyd nad yw’r sefyllfa yn dderbyniol. Amlygwyd pryder y byddai Llys Cadfan yn colli cefnogaeth ac arbenigedd gan yr Ysbyty, ond cadarnhawyd mai nyrsys cymunedol sydd yn cefnogi a gofalu am drigolion Llys Cadfan a hynny yn unol â’r angen. Gwerthfawrogwyd yr ymateb effeithiol a gafwyd gan y gwasanaeth i’r penderfyniad o gau ward Dyfi a hynny mewn  amser byr iawn.

·       Bod y gwasanaeth yn ymwybodol o’r prinder doctoriaid yn ardal Tywyn a bod trafodaethau wedi eu cynnal gyda’r Bwrdd Iechyd. Nodwyd bod Meddyg o Ddolgellau yn gofalu am gleifion ysbyty Tywyn ond nad oes trefniant yn bodoli i ddoctoriaid o Ddolgellau gefnogi preswylwyr yn y cartrefi. Ategwyd bod angen cynnal trafodaethau pellach gyda’r Bwrdd Iechyd ynglŷn â datblygu a darparu gwasanaethau yn yr ardal i’r dyfodol.

·       Bod arian ar gyfer y cynllun gweithwyr cefnogol dementia yn cael ei gyflwyno drwy raglenni ariannu penodol - rhai ohonynt yn rhaniadau rhanbarthol lle bydd bidiau yn cael eu cyflwyno am gyfran o’r arian. Eglurwyd bod nifer o elfennau’r gwasanaeth yn ddibynnol ar y ffynonellau ariannol yma bellach ac er bod Dementia yn wasanaeth creiddiol nid oes cyllideb sefydlog barhaol ar ei gyfer.  Mae hyn yn ddibynnol ar y system genedlaethol.
Mewn ymateb i sylw bod arian dros dro yn arwain at benodiadau dros dro a bod hyn yn rheswm dros rai yn dewis peidio ymgeisio am swyddi gan nad ydynt yn barhaol, derbyniwyd bod hyn yn broblem ond bod brwdfrydedd ymysg rhaid sydd eisiau gweithio yn y maes penodol yma (er nad yn wir am bob maes gwaith). Ategwyd bod rhaid gweithio yn strategol o gofio bodnifer pobl ifanc yn lleihau tra bod nifer dros 85 yn cynyddu yn sylweddol. Rhaid felly ymateb drwy ystyried gwaith ataliol, defnyddio technoleg effeithiol a hybu taliadau uniongyrchol yn ein Cymunedau.

·       O ran denu a chadw staff yn y maes gofal a’r angen i ddatblygiad Penyberth fod yn llwyddiannus, nodwyd bod cynllunio’r gweithlu yn rhan elfennol o’r datblygiad.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y cyfarfod.