Agenda item

Aelod Cabinet – Y Cynghorydd Menna Trenholme

 

Ystyried adroddiad ar yr uchod.

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau.

 

Croesawyd yr Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol, y Cyfarwyddwr Corfforaethol, y Pennaeth Cefnogaeth Gorfforaethol a chynrychiolydd Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng Rhanbarthol Cynghorau Gogledd Cymru i’r cyfarfod.

Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Cefnogaeth Gorfforaethol yn gwahodd y pwyllgor i graffu’r trefniadau ar waith mewn perthynas â Chynllunio Argyfwng o fewn y Cyngor, ac yn benodol:-

 

·         Sut mae’r gwasanaeth rhanbarthol yn cyfrannu at wydnwch a diogelwch cymunedau yng Ngwynedd?

·         Beth yw rhaglen waith y gwasanaeth ar hyn o bryd?

·         Beth yw’r strwythur o fewn Cyngor Gwynedd i ymateb i sefyllfa frys neu argyfwng?

 

Gosododd yr Aelod Cabinet y cyd-destun, ac yna rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau. 

 

Holwyd a oedd yna gynllun argyfwng llygredd yr arfordir penodol i Wynedd, gan ei bod yn hollbwysig bod y sir ei hun yn rhan allweddol o unrhyw gynllun adfer yn dilyn achos o lygredd.

 

Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod yna gynllun drafft a arferai gael ei ddefnyddio ar gyfer Gwynedd flynyddoedd yn ôl, a bod adolygu’r Cynllun Gweithredu’r Arfordir yn un o flaenoriaethau’r Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng eleni. 

·         Bod y Gwasanaeth yn edrych ar yr ymarfer gorau ar draws Lloegr a Chymru gyda’r nod o greu templed sy’n addas ar gyfer Gwynedd.

 

Mynegwyd pryder bod patrwm yng Ngwynedd o beidio glanhau cyrsiau dŵr nac o garthu o gwmpas pontydd, a nodwyd y dymunid gweld pwysau yn cael ei roi ar Gyfoeth Naturiol Cymru i ymgymryd â gwaith cynnal a chadw rheolaidd.  Nodwyd mai problem adnoddau oddi fewn i Gyfoeth Naturiol Cymru oedd hyn yn ei hanfod, ond roedd yn hanfodol bod y gwaith yn cael ei gyflawni gan fod problemau bychain yn mynd yn broblemau mawr, os nad oes lle i’r dŵr fynd.

 

Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod yna gyfrifoldebau penodol yn perthyn i’r Adran Priffyrdd, Peirianneg ac Ymgynghoriaeth Gwynedd yn y cyd-destun hwn.

·         Y credid bod y Strategaeth Llifogydd, fydd yn cael ei gyflwyno yn yr Hydref, yn rhoi llawer o bwyslais ar gydweithio â Chyfoeth Naturiol Cymru.

 

Mewn ymateb i gwestiwn, cadarnhawyd bod Sir y Fflint yn cyfrannu llai na’u siâr yn ôl poblogaeth at y Gwasanaeth Rhanbarthol oherwydd eu bod yn lletya’r cynllun.

 

Nodwyd yr angen i gywiro’r cyfeiriadau at ‘Fforwm Gwydnwch Gogledd Cymru’ a ‘Fforwm Cydnerth Gogledd Cymru’ yn yr adroddiad i ddarllen ‘Fforwm Lleol Cymru Gydnerth y Gogledd’.

 

Nodwyd mai un o’r risgiau sy’n cael ei adnabod yn yr adroddiad yw’r Pandemig Cofid-19, a holwyd pa mor gydnerth oedd ein paratoadau ar gyfer argyfwng o’r fath; pa mor effeithiol oedd ein hymateb yng Ngwynedd ac ar draws y Gogledd, a pha gamau sy’n cael eu cymryd i ddysgu o’r profiad ac i wella ein hymateb yn y dyfodol o ran cydnerthedd.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Mae’n debyg ei bod yn wir i ddweud bod Gwynedd mor barod ar gyfer y pandemig ag unrhyw sir arall, ac na fyddai neb wedi rhagweld y math o argyfwng a gododd yn ystod y cyfnod hynny.

·         Bod yna gynllun rhanbarthol i ymateb i bandemig, a chynhaliwyd ymarfer rhanbarthol ychydig fisoedd cyn y digwyddiad yn edrych ar sut i ymateb i bandemig ffliw yn benodol.

·         Bod gwersi wedi’u dysgu o’r pandemig.  Rhan o hynny oedd ail-edrych ar ein strwythurau ymateb fel bod modd ymateb yn llawer mwy effeithiol a gwydn, a bod yna drefniadau argyfwng pwrpasol i ymateb i’r math yma o argyfwng, ac argyfyngau eraill yn y dyfodol.

·         Ei bod yn waith parhaus i sicrhau bod ein trefniadau ymateb yn effeithiol, a dyna bwrpas cael y Gwasanaeth Rhanbarthol a’r gwaith cyson sy’n digwydd i ddatblygu’r cynlluniau i ymateb, nid yn unig o fewn Gwynedd, ond drwy gydweithio’n gyda’n partneriaid yn rhanbarthol hefyd.

·         Bod newid y trefniadau ar alwad yn enghraifft ymarferol o’r gwersi a ddysgwyd o’r cyfnod Cofid.  Cyn y pandemig, roedd y trefniadau’n dibynnu’n helaeth ar ddau neu dri o unigolion yn unig, ond cyflwynwyd trefn bellach lle mae’r 7 uwch swyddog a enwyd ar dudalen 28 o’r adroddiad, ynghyd â’r Prif Weithredwr a’r Cyfarwyddwr Corfforaethol arall, yn gweithio ar sail rota fel pwynt cyswllt i’r Gwasanaeth Rhanbarthol gysylltu â’r Cyngor petai yna unrhyw argyfwng sy’n effeithio ar Wynedd.  Roedd yn ymddangos bod y trefniadau’n gweithio’n llawer mwy effeithiol na’r hen drefn, ac roedd y llinellau cyfathrebu yn fwy eglur rhyngom ni a’r Gwasanaeth Rhanbarthol oherwydd hynny.

·         Bod llawer o adnodd y Cyngor yn cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd ar gyfer casglu gwybodaeth ar gyfer yr ymchwiliad Cofid cenedlaethol.

·         Bod elfennau o’r gwaith a gyflawnwyd gan y Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng Rhanbarthol ar y cyd â’r cynghorau yn ystod y cyfnod Cofid yn cynnwys trefnu cyfleusterau mortiwari a chefnogi’r Gwasanaeth Iechyd i ail-drefnu gwasanaethau mamolaeth, adnabod safleoedd ar gyfer canolfannau brechu a chyflwyno’r rhaglen frechu.

 

Holwyd faint, a phwy, o staff Gwynedd sydd wedi derbyn hyfforddiant gwrthderfysgaeth.  Mewn ymateb, nodwyd nad oedd y wybodaeth honno wrth law, ond yr amheuid bod y ffigwr yn isel a bod hyn yn rhywbeth i edrych arno.

 

Mynegwyd pryder nad oes cyfeiriad yn y llyfryn Paratoi ar gyfer Argyfyngau at effeithiau hirdymor y pandemig, megis yr effaith meddyliol ar bobl a phlant, yr effaith ar lefaredd plant, busnesau yn mynd i’r wal ayb.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod angen cydnabod ôl-effaith Cofid a rhoi mwy o sylw i hynny.

·         Bod yr Is-grŵp Adfer, dan arweiniad y Pennaeth Economi a Chymuned, yn addas iawn ar gyfer rhan, o leiaf, o’r sylw.

·         Bod yna waith yn digwydd y tu hwnt i’r hyn sy’n cael ei ddisgrifio fel Cynllun Argyfwng Mawr, ond efallai y dylid adlewyrchu fwy ar yr hyn sy’n digwydd y tu allan i hynny yn y llyfryn.

 

Mynegwyd pryder y gallai clefydau anifeiliaid ddod i Brydain o’r cyfandir mewn bwyd anaddas.  Holwyd pa gynlluniau oedd gan y Cyngor ar gyfer ymdrin â hynny, faint o bobl sy’n gweithio yn yr Adran Clefydau Anifeiliaid yng Ngwynedd a faint o adnoddau sydd wrth law petai clefyd o’r fath yn torri allan.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Nad oedd y wybodaeth fanwl wrth law ynglŷn â’r elfen ragweithiol yna o ddydd i ddydd, ond yn sicr roedd yna gynlluniau ar gyfer ymateb i’r gwahanol fathau o argyfwng allai ddeillio o unrhyw glwyf, ac roedd y Cyngor wedi ymateb i sefyllfaoedd tebyg yn y gorffennol, megis Clwy Traed a’r Genau.

·         Bod y Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng Rhanbarthol yn edrych ar gynlluniau i sicrhau diogelwch anifeiliaid ar y cyd â’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion, sydd hefyd yn aelodau o Fforwm Lleol Cymru Gydnerth y Gogledd.

 

Nodwyd y dylai’r pwyllgor hwn ofyn i’r Cabinet edrych i mewn i’r mater hwn a sicrhau bod trefniadau yn eu lle rhag ofn i glefyd anifeiliaid dorri allan y gaeaf nesaf.  Mewn ymateb, nodwyd y gellid gofyn i’r Gwasanaeth Gwarchod y Cyhoedd ddarparu gwybodaeth i’r aelodau ynglŷn â’r adnodd sydd ar gael i ymdrin â sefyllfaoedd o’r fath, gan hefyd hysbysu’r Aelod Cabinet o’r sylw ynglŷn â’r angen i baratoi’n ddigonol.

 

Holwyd beth oedd barn cynrychiolydd y Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng Rhanbarthol ynglŷn â’r newidiadau i’r trefniadau ar alwad.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod y trefniant newydd yn gweithio’n dda iawn o safbwynt y rhanbarth a bod y strwythur yng Ngwynedd yn cael ei adlewyrchu mewn rhai siroedd eraill.

·         Bod y system ar-alwad yng Ngwynedd yn ddatblygedig iawn a bod y Gwasanaeth yn gwybod â phwy i gysylltu ar unrhyw adeg, gyda’r rhifau perthnasol wedi’u storio yn ffonau’r Gwasanaeth.

 

Mynegwyd pryder nad oedd swyddogion bellach yn derbyn tâl y tu allan i oriau am ymdrin ag argyfwng dros y penwythnos.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Mewn rhai meysydd o fewn y Cyngor, lle penderfynwyd ei bod yn angenrheidiol cael pobl ar alwad neu ar ddyletswydd, bod y tâl yn parhau.

·         Bod unigolion sy’n cael eu galw allan ar benwythnos, nad ydynt yn gweithio’n arferol ar benwythnos, yn derbyn lleiafswm o ddwy awr o dâl ychwanegol am wneud hynny, a phetai’r oriau hynny uwchlaw 37 awr, byddai amser a hanner am weithio goramser yn daladwy.

·         Nad oedd y Gwasanaeth yn ymwybodol o unrhyw drafferthion o ran y trefniadau hyn, ond y byddai’r swyddogion yn falch iawn o drafod unrhyw enghreifftiau gyda’r aelod y tu allan i’r cyfarfod.

 

Gan gyfeirio at y llyfryn Paratoi ar gyfer Argyfwng, holwyd sut y bwriedid rhoi gwybod i’r cyhoedd am y camau i’w dilyn, megis paratoi pecyn argyfwng.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod Fforwm Lleol Cymru Gydnerth y Gogledd yn edrych ar rannu gwybodaeth a bod ymgyrch flynyddol ym mis Medi yn edrych ar gynllunio argyfwng, y risgiau a sut i gael pobl i baratoi. 

·         Bod digwyddiadau eraill yn cael eu cynnal drwy gydol y flwyddyn a bod y llyfryn Paratoi ar gyfer Argyfwng yn ddogfen gyhoeddus sy’n cael ei rhannu.

·         Y dymunid mynd â gwybodaeth i sioeau sir, ac ati, yn y dyfodol, ac roedd y Gwasanaeth yn disgwyl canlyniadau peilot yn ymwneud â chydnerth cymunedol ac yn cyflwyno rhaglen o gydnerth cymunedol i gynghorau tref a chymuned fel bod pobl yn fwy ymwybodol o’r risgiau, ac yn gwybod sut i baratoi.

 

Holwyd pa drefniadau oedd mewn lle yng Ngwynedd petai taflegryn yn taro Prydain.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Pe byddai gweithred ryfel, mai mater i’r Llywodraeth Ganolog fyddai ymgysylltu â Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol o ran darparu cyngor a gwybodaeth ac ymateb i’r sefyllfa.

·         Bod y cyfnod Cofid wedi amlygu’r gefnogaeth mae Gwynedd yn dderbyn gan y Gwasanaeth Cynllunio Argyfwng, a hefyd yn rhanbarthol ac yn genedlaethol, ac mewn sefyllfa o argyfwng, bod yna drefniadau, nid yn unig o fewn strwythur Gwynedd, ond o fewn y strwythur rhanbarthol hefyd, gyda chynrychiolydd o Wynedd yn mynychu cyfarfodydd lefel strategol a thactegol.

·         Bod y Prif Weithredwr wedi derbyn hyfforddiant aur, ac y byddai mwy o swyddogion y Cyngor yn derbyn yr hyfforddiant.

·         Bod Gwynedd yn cydweithio â’r Gwasanaeth Rhanbarthol ar hyn o bryd i gadw ein dull o ymateb i argyfyngau yn fyw ym meddyliau’r swyddogion drwy gynnal hyfforddiant pen desg blynyddol ar gyfer yr uwch reolaeth o hyn allan.

 

Croesawyd y sylw bod yr uwch reolaeth yn derbyn hyfforddiant, ond nodwyd ei bod yn bwysig bod y gweithwyr sydd ar y talcen glo yn derbyn yr hyfforddiant hefyd.  Mewn ymateb, nodwyd bod gan bob un o’r 4 is-grŵp aelodau sy’n cynrychioli’r talcen glo, a bod hyfforddiant yn cael ei ddarparu ar gyfer yr holl aelodau hynny.

 

PENDERFYNWYD derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau.