Agenda item

1.    Cymeradwywyd ychwanegiadau cyllidol i brosiectau unigol o fewn y Cynllun Gweithredu Tai fel y nodir yn y tabl ym mharagraff 6.4 o’r Adroddiad.

 

2.    Cymeradwywyd addasiad i’r achos busnes gwreiddiol ar gyfer benthyca er mwyn prynu tai i’w gosod i drigolion lleol, a gymeradwywyd gan y Cabinet yn ei gyfarfod ar 16 Chwefror, 2021, drwy wneud defnydd o £5.6m o’r Premiwm Treth Cyngor.

 

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Cyng. Craig ab Iago.

 

PENDERFYNIAD

 

1.    Cymeradwywyd ychwanegiadau cyllidol i brosiectau unigol o fewn y Cynllun Gweithredu Tai fel y nodir yn y tabl ym mharagraff 6.4 o’r Adroddiad.

 

2.    Cymeradwywyd addasiad i’r achos busnes gwreiddiol ar gyfer benthyca er mwyn prynu tai i’w gosod i drigolion lleol, a gymeradwywyd gan y Cabinet yn ei gyfarfod ar 16 Chwefror, 2021, drwy wneud defnydd o £5.6m o’r Premiwm Treth Cyngor.

 

TRAFODAETH

 

Adroddwyd i’r aelodau bod argyfwng digartrefedd yng Nghymru ar hyn o bryd. Manylwyd ar nifer o ffigyrau i amlinellu’r sefyllfa, gan gynnwys:

 

·       Bod 657 o bobl digartref yng Ngwynedd ar hyn o bryd a dros 7,000 o blant yn byw mewn tlodi.

·       Bod 3000 o bobl Gwynedd ar restr aros ar gyfer tai cymdeithasol

·       Bod pris tai, ar gyfartaledd, wyth gwaith yn fwy na’r cyflog arferol.

 

Eglurwyd bod y Cyngor yn ymwybodol o’r argyfwng hwn a rhannwyd fideo i gyflwyno pum agwedd allweddol o’r Cynllun Gweithredu Tai, sef:

 

1.    Mynd i’r afael â digartrefedd.

2.    Adeiladu tai newydd.

3.    Prynu tai.

4.    Dod â thai gwag yn ôl i ddefnydd

5.    Sicrhau bod tai Gwynedd yn ecogyfeillgar.

 

Adroddwyd bod y Cynllun Gweithredu Tai gwreiddiol yn seiliedig ar ganran premiwm treth cyngor o 50%. Atgoffwyd yr aelodau bod y premiwm wedi cael ei gynyddu i 100% gan greu oddeutu £20 miliwn o gyllid ychwanegol ar gyfer cynlluniau tai a digartrefedd, dros hyd y cynllun.

 

Nodwyd bod y Cynllun Gweithredu Tai mewn bodolaeth ers dwy flynedd ac hyd yma wedi gallu cwblhau bron i 600 o unedau drwy amrywiol brosiectau, sydd am greu bydd i dros 4000 o bobl Gwynedd. Ymhelaethwyd bod 313 o unedau ychwanegol i hynny ar y gweill ar hyn o bryd.

 

Eglurwyd bod £34 miliwn o arian wedi ei ddyrannu i amrywiol brosiectau ar gyfer y flwyddyn ariannol 2023/24.

 

Cadarnhawyd bod 8 tŷ wedi cael ei brynu fel rhan o gynllun Prynu i Osod, gyda’r potensial i 32 o bobl elwa o’r tai hyn. Ymhelaethwyd bod nifer o dai eraill yn y broses o gael eu prynu ar hyn o bryd. Datganwyd hefyd bod 15 cais wedi cael ei gymeradwyo fel rhan o’r cynllun Prynu Cartref, ers iddo lawnsio ym Medi 2022.

 

Adroddwyd bod y cynllun Tai Gwag wedi llwyddo i ddychwelyd 104 o dai yn ôl i ddefnydd ar draws Gwynedd ac mae’r adran hefyd wedi llwyddo i adeiladu 173 o dai cymdeithasol, gydag 88 o dai newydd yn cael eu hadeiladu ar hyn o bryd. Ymhelaethwyd bod arian wedi cael ei glustnodi er mwyn adeiladu 113 o dai cymdeithasol pellach o fewn y flwyddyn ariannol hon.

 

Ymfalchïwyd bod yr adran yn helpu i gefnogi 40 o bobl o fewn y Sir ar hyn o bryd, drwy gydweithio gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i sefydlu darpariaeth cefnogol i unigolion sydd mewn perygl o fod yn ddigartref oherwydd materion iechyd meddwl, i barhau yn eu cartref.

 

Esboniwyd bod costau adeiladu, llafur a deunyddiau, wedi cynyddu llawer ers i’r Cynllun Gweithredu Tai gwreiddiol gael ei sefydlu yn 2021. Ymhelaethwyd bod y costau hyn wedi codi oddeutu 30% a manylwyd bod cyfraddau llog wedi cynyddu yn ogystal. Nodwyd bod y cynnydd yma mewn prisiau wedi creu anhawster i brynu tai oddi ar y farchnad leol ac wedi cael effaith ar ddatblygiad amrywiol brosiectau.

 

Manylwyd ar y rhesymeg y tu ôl i gynyddu cyfraniad y Gronfa Premiwm Treth Cyngor i gynlluniau tai a digartrefedd, gan gynnwys:

 

·       Cynlluniau tai â chefnogaeth i’r digartref – 45 uned parod yng Nghaernarfon a Phwllheli er mwyn lleihau dibyniaeth ar lety dros dro.

·       Prynu cyn-dai cymdeithasol a’u rhentu i drigolion Gwynedd a phrynu tai preifat.

·       Cynllun Datblygu Tai ein Hunain – i gynyddu’r cyfleoedd i drigolion Gwynedd.

 

Diolchwyd i swyddogion yr adran am eu gwaith parhaus gyda’r Cynllun Gweithredu Tai.