Agenda item

Cyflwyno gwybodaeth am gyfraniad yr Adran i’r Polisi Iaith, a sut yr ydym yn mynd ati i hybu a hyrwyddo’r Gymraeg yn ein gwaith.

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Bennaeth Adran Plant a Chefnogi Teuluoedd a thynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol:

·       Cadarnhawyd bod y Gwasanaeth Blynyddoedd Cynnar yn cydweithio gydag aelodau CWLWM (5 sefydliad arweinio cenedlaethol gofal plant yng Nghymru) i hybu a hyrwyddo’r Gymraeg ar draws lleoliadau gofal plant yng Ngwynedd.

·       Eglurwyd bod Cynllun ‘Croesi’r Bont’ yn parhau gan y Mudiad Meithrin er mwyn trochi’r Gymraeg o fewn y cylchoedd a dosbarthiadau meithrin.

·       Nodwyd bod Gwasanaeth Blynyddoedd Cynnar yn cynnig grantiau o £100 i warchodwyd plant preifat newydd di-gymraeg i helpu prynu adnoddau Cymraeg.

·       Esboniwyd bod yr adran yn darparu cymorth i rieni ddysgu Cymraeg drwy sesiynau ‘clwb cwtch’ ar lein y Mudiad Meithrin a hefyd drwy gynnal cyrsiau ‘Friends’ drwy gyfrwng y Gymraeg gyda chymorth Tîm Cefnogi Teulu Tîm Trothwy a Gwasanaethau Ieuenctid.

·       Sicrhawyd bod anghenion ieithyddol yn ffactor wrth benderfynu ar faterion megis cynnwys pecynnau gofal a’r gefnogaeth i blant bregus, lleoliadau gofal a maethu/mabwysiadu. Eglurwyd bod angen i rai plant o dan ofal yr Adran cael eu symud i ardal all-sirol oherwydd materion diogelwch ond cadarnhawyd bod Gweithwyr Cymdeithasol yn parhau i gyfarch anghenion ieithyddol y plentyn drwy ymweliadau ac adnoddau.

·       Adroddwyd bod 55 o ddarparwyr Addysg Feithrin yng Ngwynedd yn derbyn cefnogaeth Athrawes Blynyddoedd Cynnar gan yr Adran. Eglurwyd eu bod yn darparu addysg feithrin cyfrwng Cymraeg am 10 awr y wythnos i blant 3 oed er mwyn eu trochi yn yr iaith a chyflwyno’r iaith iddynt fel iaith addysgu.

·       Esboniwyd bod rhwydwaith o weithwyr Cymorth Ieuenctid y Gwasanaeth Ieuenctid yn darparu cyfleon dysgu anffurfiol ac achrediadau i bobl ifanc drwy gyfrwng y Gymraeg. Eglurwyd bod hyn yn llwyddo i bontio gweithgareddau’r ysgol â rhai cymdeithasol megis Gwobr Dug Caeredin, ble mae holl elfennau’r wobr ar gael yn y Gymraeg drwy Ap newydd.

·       Cadarnhawyd bod holl ddeunyddiau’r rhaglen ‘Amddiffyn Plant yn Effeithiol’ wedi cael eu datblygu’n Gymraeg a Saesneg ar gyfer defnydd rhanbarthol a chenedlaethol.

·       Rhannwyd bod grŵp o ofalwyr maeth o Wynedd wedi creu fideo fel rhan o ymgyrch maethu cenedlaethol Maethu Cymru. Nodwyd bod y fideo yn cael ei chyflwyno’n Gymraeg gydag is-deitlau Saesneg ac yn cael eu rhannu ar gyfryngau cymdeithasol yn aml i ddenu pobl i feddwl am faethu.

·       Esboniwyd bod yr Adran wedi arwain ar sefydlu Fframwaith Gweithgareddau a Chwarae i blant, pobl ifanc a theuluoedd ar draws Gwynedd. Manylwyd bod 24 o ddarparwyr gweithgareddau wedi cael eu cymeradwy ar y fframwaith er mwyn darparu cyfleoedd chwarae drwy gyfrwng y Gymraeg.

·       Ymfalchïwyd bod dros 50 o sefydliadau lleol wedi dod yn ynghyd i gynnid gweithgareddau llesiant i bobl ifanc yn ddiweddar fel rhan o Ŵyl Llesiant Ieuenctid Gwynedd.

·       Nodwyd bod yr Adran wedi bod yn cydweithio gyda Thîm Llesiant y Cyngor i ddatblygu Ap ‘Ai Di’ er mwyn darparu ffordd hwylus i ofalwyr ifanc gadw cyswllt gyda’u hysgol, ac i’w ddefnyddio yn gymunedol er mwyn cael gostyngiadau ar weithgareddau a gwasanaethau. Eglurwyd bod yr ap hwn wedi derbyn canmoliaeth genedlaethol yn ddiweddar gan ei fod yn cyrraedd anghenion gofalwyr ifanc.

·       Diweddarwyd bod 69% o staff yr adran wedi cwblhau hunanasesiad iaith. Eglurwyd bod nifer o staff heb gwblhau’r hunanasesiad yn weithwyr achlysurol a staff sydd heb fynediad i gyfrifiadur.

·       Cadarnhawyd bod 93.8% o staff yr adran yn cyrraedd dynodiad iaith eu swydd.  Esboniwyd bod 21 aelod o staff ddim yn cyrraedd y dynodiad iaith ar gyfer eu swydd gyda 3 o’r staff hynny yn mynychu hyfforddiant iaith ar hyn o bryd.

·       Cydnabuwyd bod trafferthion recriwtio gweithwyr cymdeithasol cymwysedig yn fater sy’n peri pryder i’r Adran. Cadarnhawyd bod yr adran wedi datblygu Cynllun Gweithlu er mwyn lleihau’r tebygolrwydd o orfod recriwtio gweithwyr cymdeithasol di-gymraeg neu ddefnyddio gweithwyr asiantaeth ddi-gymraeg. Nodwyd bod y Cynllun Gweithlu hwn eisoes wedi derbyn cymeradwyaeth y Cabinet a Phwyllgor Craffu Gofal.

·       Trafodwyd bod cydweithio drwy gyfrwng y Gymraeg gyda phartneriaid yn her sy’n wynebu’r Adran. Manylwyd bod hyn yn cynnwys cyfarfodydd cenedlaethol, rhanbarthol a lleol gan nad yw nifer o’r partneriaid yn cynnig darpariaeth cyfieithu mewn cyfarfodydd rhithiol. Pwysleisiwyd bod yr Adran yn cynnal y mwyafrif o’u cyfarfodydd yn ddwyieithog a diolchwyd i Uned Gyfieithu’r Cyngor am gydweithio mor effeithiol gyda’r Adran.

·       Eglurwyd bod pobl ifanc sy’n derbyn dedfryd o garchar wedi cael ei ychwanegu i gofrestr risg yr Adran. Manylwyd bod hyn oherwydd nad oes gan yr Adran unrhyw reolaeth o ble fydd yr unigolion yn cael eu dedfrydu a byddent yn colli pob cysylltiad gyda’u teulu, iaith a diwylliant dros y cyfnod hwn. Rhannwyd enghraifft berthnasol o’r sefyllfa hon a chadarnhawyd bod yr adran yn parhau i’w gefnogi drwy gyfrwng y Gymraeg dros gyfnod ei ddedfryd, gyda chymorth y Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid a Gweithwyr Cymdeithasol.

·       Amlygwyd bod canfod lleoliadau gofal addas i blant yn heriol a nodwyd bod yr adran wedi derbyn cwyn gan un person ifanc gan fod y staff sy’n edrych ar ei ôl yn ddi-gymraeg. Pwysleisiwyd bod yr Adran yn gwneud popeth yn eu gallu er mwyn lleoli unrhyw unigolion mewn lleoliadau gofal addas ym mhob ystyr.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau. Yn ystod y drafodaeth, codwyd y materion canlynol:

·       Eglurwyd bod ardaloedd Dechrau’n Deg wedi cael ei gyfyngu i leoliadau penodol yn y gorffennol oherwydd ei fod yn cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru. Nodwyd bod yr angen am y gwasanaeth wedi amlygu mewn ardaloedd eraill o fewn Gwynedd erbyn hyn ac mae’r cynllun wedi cael ei ymestyn. Cadarnhawyd bod cynlluniau i ymestyn y ddarpariaeth ymhellach yn y dyfodol oherwydd ei fod yn rhoi cefnogaeth bwysig i blant a rhieni a darpariaeth gofal plant am 12.5 awr yr wythnos i blant 2 oed.

·       Ymfalchïwyd bo sefyllfa recriwtio’r Adran wedi gwella yn ddiweddar gan nad oes swyddi gwag o fewn yr Aran ar hyn o bryd. Trafodwyd bod yr Adran wedi gweithio ar nifer o wahanol ffyrdd i ddenu staff megis cydweithio gyda Phrifysgol Bangor er mwyn rhoi profiad lleoliadau gwaith i 9 disgybl MA. Eglurwyd bod 7 o’r disgyblion heini wedi llwyddo i dderbyn swydd ar ddiwedd eu profiad gwaith a bod pob un ohonynt yn siarad Cymraeg.

 Diolchwyd am yr adroddiad.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.