Agenda item

Cyflwyno canlyniadau a cychwynol yr ymgynghoriad gan y gwasanaeth Ymchwil a Dadansoddeg, a gwahodd sylwadau gan yr aelodau am ymateb posib yr Uned Iaith a Chraffu wrth lunio’r strategaeth derfynol..

Derbyn yr adroddiad, a’r wybodaeth a gyflwynwyd yn Atodiad 1, gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Ymgynghorydd Iaith. Tynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol:

Atgoffwyd bod Safonau’r Gymraeg (Mesur y Gymraeg)(Cymru) 2011 yn gosod gofynion ar y Cyngor i lunio strategaeth 5 mlynedd sydd yn nodi sut y maent yn bwriadu mynd ati i hyrwyddo a hybu defnydd o’r Gymraeg o fewn y Sir. Nodwyd bod angen i’r Cyngor egluro sut mae’r gweithredoedd hyn am gyfrannu at amcanion cenedlaethol Cymraeg 2050 i gynyddu nifer siaradwyr Cymraeg.

Eglurwyd bod cyfnod y strategaeth hybu bresennol yn dod i ben ym mis Hydref 2023. Nodwyd bod y cyfnod adolygu wedi cychwyn ar ddechrau 2023 a chynhaliwyd sesiynau trafod gydag aelodau Cabinet, y Pwyllgor Iaith a Fforwm Iaith Gwynedd er mwyn derbyn mewnbwn, cyn cynnal cyfnod ymgynghori ar y strategaeth ddrafft rhwng 17 Ebrill a 21 Mai 2023.

Adroddwyd bod 159 o ymatebion electronig ac un llythyr o ymatebiad wedi cyrraedd y gwasanaeth. Manylwyd bod trawstoriad da o bob rhan o’r Sir, gyda’r rhan fwyaf o ymatebwyr yn unigolion rhwng 35 a 74 oed. Cadarnhawyd mai dim ond 3 ymatebiad oedd gan bobl o dan 34 oed a phwysleisiwyd bydd y gwasanaeth yn ystyried yn ofalus sut maent yn casglu barn y garfan yma o’r gymuned yn y dyfodol.

Esboniwyd bod 72.3% o’r ymatebwyr yn cytuno gyda’r bwriad i ganolbwyntio ar gynyddu cyfleoedd i bobl ddefnyddio’r Gymraeg.R oedd hyn yn thema cyffredin mewn nifer o ymatebion er mwyn galluogi pobl i fagu hyder wrth siarad Cymraeg.

Cadarnhawyd y bydd ystyriaeth yn cael ei roi i newidiadau neu addasiadau i’r strategaeth derfynol er mwyn ymateb i rai o’r sylwadau yn yr ymgynghoriad. Manylwyd bydd drafft terfynol yn cael ei rannu ag adrannau mewnol er mwyn gallu adnabod ffrydiau gwaith fydd yn ateb yr amcanion ac yn creu rhaglen waith cychwynnol.

Rhannwyd y bwriedir cyflwyno drafft terfynol y strategaeth i’r Cabinet ym mis Hydref 2023.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau. Yn ystod y drafodaeth, codwyd y mater canlynol:

·       Nodwyd bod ymatebion i’r ymgynghoriaeth yn isel fwy na thebyg oherwydd bod gan y Cyngor nifer o ymgynghoriadau ar y gweill yr un pryd. Cytunwyd bod angen ystyried dulliau newydd i rannu gwybodaeth er mwyn i’r adborth a dderbynnir fod yn adlewyrchiad teg o farn y cyhoedd ond cydnabuwyd bod heriau yn wynebu cynnal ymgynghoriaethau ar hyn o bryd – megis heriau cyfryngau cymdeithasol a heriau i dderbyn ymatebion gan drawstoriad o oedrannau gwahanol.

·       Cadarnhawyd nad yw’r gwasanaeth wedi ymchwilio hyd yma, i effeithiau Dealltwriaeth Artiffisial (Artificial Intelligence - AI) ar yr iaith Gymraeg yn y dyfodol. Pwysleisiwyd bod y dechnoleg hon wedi datblygu’n gyflym a bydd gwaith ymchwil yn cael ei wneud iddo yn ystod cyfnod y strategaeth hon.

·       Pwysleisiwyd bod dyletswydd ar y Cyngor i roi ystyriaeth i holl ymatebion yr ymgynghoriaeth. Cytunwyd mai lleiafrif o’r ymatebion oedd yn negyddol ond nodwyd bod rhaid i swyddogion fod yn ymwybodol o’r sylwadau hyn wrth fynd ymlaen i lunio drafft terfynol.

Diolchwyd am yr adroddiad.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad, a’r wybodaeth a gyflwynwyd yn Atodiad 1, gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.