Agenda item

Cyflwyno adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid.

 

Bod y Cyngor yn gwneud dim newid i’r Premiwm Treth Cyngor ar gyfer 2024/25.  Hynny yw, ar gyfer blwyddyn ariannol 2024/25:-

 

• Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ar ail gartrefi dosbarth A, yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992;
• Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 150% ar ail gartrefi dosbarth B, yn unol ag Adran 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.
• Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt i gartrefi sydd wedi bod yn wag am 6 mis neu fwy ac yn CODI PREMIWM O 100% ar gartrefi sydd wedi bod yn wag am 12 mis neu fwy, yn unol ag Adran 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

 

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Cyllid, y Cynghorydd Ioan Thomas, adroddiad yn gofyn i’r Cyngor am gadarnhad ffurfiol am 2024/25 o’r penderfyniadau blaenorol i beidio caniatáu disgownt i ail gartrefi a pheidio caniatáu disgownt ar eiddo gwag, ac i godi Premiwm o 150% ar anheddau sydd wedi eu meddiannu yn achlysurol a Phremiwm o 100% ar anheddau gwag hirdymor.

 

Yna cyfeiriodd y Pennaeth Cyllid at y gwaith ymchwil a gyflawnwyd yn ystod y flwyddyn er mwyn mesur effaith y Premiwm ar wardiau a chymunedau unigol gan nodi:-

 

·         Dros y misoedd diwethaf, y gwelwyd gostyngiad am y tro cyntaf yn nifer yr ail gartrefi ac unedau gwyliau hunan-ddarpar.

·         Nad oedd digon o ddata ar gael ar hyn o bryd i brofi bod hynny yn uniongyrchol o ganlyniad i’r Premiwm.  Gan hynny, nid oedd tystiolaeth yn bodoli ar hyn o bryd fyddai’n cyfiawnhau gosod lefel wahanol ar gyfer y Premiwm yn 2024/25.

 

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau gyflwyno sylwadau a gofyn cwestiynau. 

 

Mynegwyd pryder bod y lleihad yn nifer yr ail gartrefi a’r lleihad mewn twristiaeth yn sgil hynny yn arwain at gau busnesau, yn arbennig yn y trefi glan môr, a holwyd pa gymorth allai’r Cyngor ei gynnig i fusnesau lleol.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Y gallai’r Tim Ymchwil a Gwybodaeth, sy’n casglu gwybodaeth o nifer o wahanol sefydliadau ar ran y Cyngor, ddod â’r data sy’n cael ei dderbyn gan yr Adran Economi a Chymuned at ei gilydd i weld beth ydi’r effaith.

·         Os yw nifer yr ail gartrefi yn gostwng, a phobl yn byw’n barhaol yn y tai hynny, y gobaith yw y bydd y bobl hynny’n cefnogi busnesau lleol gydol y flwyddyn.

·         Y bydd y Cyngor yn edrych ar ganlyniad hynny dros gyfnod maith.

 

Cefnogwyd yr argymhelliad i barhau i godi Premiwm o 150% ar ail gartrefi ar y sail nad ydi’r bobl sy’n symud i mewn i bentrefi fel Abersoch yn deall ein hiaith na’n ffordd o fyw nac yn gwneud defnydd o’n busnesau lleol, a rhaid i bobl o’r ardal sydd wedi etifeddu tai adael eu cynefin gan na allant fforddio cadw’r tai hynny.

 

Holwyd pa wybodaeth sydd ar gael am broffil y tai hynny sydd wedi newid o fod yn dai haf i fod yn dai preswyl parhaol, ac a oedd bwriad i geisio gweld ai brodorion sydd wedi prynu’r tai.  Mewn ymateb, nodwyd nad oedd y wybodaeth honno ar gael ar hyn o bryd.  Roedd gwybodaeth ynglŷn â’r tueddiadau mewn gwahanol ardaloedd ar gael, a’r cam nesaf fyddai gwneud y math hwn o ymchwil.

 

Nodwyd bod pobl yn llwyddo i gael caniatâd cynllunio i chwalu tai ac adeiladu tai enfawr yn eu lle mewn llefydd fel Abersoch, ond na allai pobl ifanc lleol gael caniatâd cynllunio i drosi adeiladau fferm yn gartref.  Mewn ymateb, nodwyd bod hyn yn fater cynllunio, ond y derbynnid y sylw.

 

Nodwyd y bydd y lleihad mewn twristiaeth yn sgil codi Premiwm ar ail gartrefi yn golygu bod rhaid i bobl ifanc fynd dros y ffin i chwilio am waith, a heb waith yn yr ardal, a hefyd gyda siopau, bwytai, tafarnau a banciau yn cau, ychydig iawn fydd ar ôl yma i’r brodorion.

 

Ategwyd y sylw, a nodwyd yn ogystal y bydd dyfodiad y dreth dwristiaeth ac Erthygl 4, ayb, yn gwaethygu’r sefyllfa.

 

Cyfeiriwyd at lwyddiant Menter y Twr, Pwllheli yn codi arian i brynu hen westy’r Twr ar gyfer ei ddatblygu fel gofod cymunedol, a nodwyd bod hyn yn ymateb i’r problemau sy’n destun y drafodaeth hon.  Cefnogwyd yr argymhelliad i ymlynu at Bremiwm o 150% ar ail gartrefi a nodwyd ei bod yn hollbwysig bod y Cyngor yn gweithredu ar ddata mewn sefyllfa fel hyn.  Anogwyd pawb i beidio newid y sefyllfa hyd oni fyddwn yn gwybod beth sydd orau i’w wneud er mwyn cymunedau Gwynedd. 

 

Nodwyd bod yna fwy i Wynedd na thwristiaeth a bod arian y Premiwm yn cael ei ddefnyddio i gartrefu pobl leol yn eu cymunedau.  Cyfeiriwyd at baragraff 4.4 o’r adroddiad sy’n nodi fod cyfanswm o 3,214 eiddo yng Ngwynedd wedi trosglwyddo o’r rhestr Treth Cyngor i’r rhestr Ardrethi Annomestig hyd at ddiwedd Hydref 2023, a holwyd a oedd gan y Cyngor yr adnoddau i wirio bod yr eiddo hynny yn cael eu gosod am 182 diwrnod y flwyddyn.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Mai eleni roedd y gofyn 182 diwrnod yn dod i rym.

·         O ran plismona hyn, Asiantaeth Swyddfa’r Prisiwr sy’n dod i gasgliad os yw eiddo’n destun Treth Gyngor neu Ardreth Annomestig.

·         Bod y Cyngor wedi cyfeirio rhai achosion at yr Asiantaeth ar y sail nad oedd yr asesiadau wedi bod yn ddigon trylwyr, ond roedd yr Asiantaeth wedi ymlynu at eu penderfyniad gwreiddiol.

·         Bod tystiolaethu i hanner blwyddyn o osod eiddo yn dipyn o ofyn ac efallai ei bod braidd yn gynnar i weld y canlyniad llawn, er ei bod yn dechrau ymddangos fel bod pethau’n newid.

·         Bod tystiolaeth anecdotaidd ar gael o bobl yn prynu 3 tŷ adeg y pandemig, un i fyw ynddo a 2 i’w gosod fel llety gwyliau, a bosib’ y byddai’r tai hyn yn dod yn ôl ar y farchnad wrth i’r trothwyon newid.

 

Holwyd pryd fyddai’r Cyngor yn cael asesiad ieithyddol o effeithiau cynyddu’r Premiwm Treth Cyngor.  Mewn ymateb, nodwyd:-

 

·         Bod yna ddata cychwynnol yn yr adroddiad yn nodi niferoedd a thueddiadau gwahanol i’r hyn sydd wedi bod yn y gorffennol.

·         Gan nad oedd y dreth newydd wedi dod i rym tan fis Ebrill eleni, nid oedd amser digonol na digon o drosglwyddiadau wedi bod i allu gwneud dim ymchwil pellach na hynny, ond diau y byddai yna fwy o ddata ar gael i adeiladu ar hyn dros y flwyddyn nesaf.

 

Nodwyd bod yna bobl sy’n ddigartref yn ein sir a bod rhaid i ni wneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau bod pob person yng Ngwynedd yn cael cartref.  Gorau oll felly os nad ydi ail gartrefi yn ail gartrefi mwyach a’u bod yn dod yn ôl i’r gymuned i bobl allu byw ynddynt.

 

PENDERFYNWYD bod y Cyngor yn gwneud dim newid i’r Premiwm Treth Cyngor ar gyfer 2024/25.  Hynny yw, ar gyfer blwyddyn ariannol 2024/25:-

·           Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ar ail gartrefi dosbarth A, yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992;

·           Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 150% ar ail gartrefi dosbarth B, yn unol ag Adran 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

·           Bod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt i gartrefi sydd wedi bod yn wag am 6 mis neu fwy ac yn CODI PREMIWM O 100% ar gartrefi sydd wedi bod yn wag am 12 mis neu fwy, yn unol ag Adran 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.