Agenda item

Diweddariad ar y Gwaith o Ddatblygu Canlawiau Addoli ar y Cyd  

Derbyn yr adroddiad a chynnig Y Parchedig Nick Sissons ein bod fel CYSAG yn ysgrifennu llythyr at CCYSAGauC a chyrff cenedlaethol yr holl eglwysi yng Nghymru i holi sut fyddai modd iddynt fod o gymorth i symud y mater yn ei flaen. Cytunodd y Parchedig Sissons i ddrafftio’r llythyr.

Atgoffwyd pawb o gefndir y sefylla ble gofynnwyd am enwebiadau rhai misoedd ôl erbyn hyn, i edrych ar y canllawiau presennol gan eu bod wedi dyddio.  ‘Roedd pawb yn cytuno eu bod yn anaddas erbyn hyn, ac o ganlyniad cynigiodd Y Parchedig Nick Sissons a’r Cynghorydd Elin Walker Jones edrych ar y Canllawiau presennol.

Adroddodd Y Parchedig Sissons, ar ôl edrych ar y canllawiau presennol, ei bod wedi dod yn amlwg faint o waith oedd ei angen, ac awgrymodd nad oedd gwerth mewn mynd drwy’r ddogfen bresennol a’i haddasu gan fod materion ehangach angen sylw, yn enwedig yr angen i adolygu’r ddeddfwriaeth ar addoli ar y cyd. Tybed a oedd unrhyw un yn ymwybodol beth oedd yr ysgolion yn ei wneud ar hyn o bryd?  Roedd y Parchedig Sissons yn teimlo bod rôl yma i’r Eglwysi arwain ar y gwaith gan fod gwir angen dogfen fwy addas erbyn hyn.

Cyfeiriodd at y papur ble roedd 4 opsiwn wedi ei gynnig sef

Opsiwn 1: Gwneud dim

Opsiwn 2: Addasu y Polisi presennol

Opsiwn 3: Ysgrifennu at Lywodraeth Cymru i ofyn iddynt gymryd y mater o Addoli ar y Cyd neu gynulliad o ddifri, ac adolygu’r ddeddfwriaeth fel mater brys.

Opsiwn 4: Cyfaddawd? Ysgrifennu at Lywodraeth Cymru a chreu polisi newydd sydd yn ystyried anghenion iechyd meddwl, ysbrydol a moesol plant a phobl ifanc o ddifri. Polisi sy’n cael ei ysgrifennu gan y rhai sy’n ymgymryd â’r gwaith yma o fewn ysgolion yn rheolaidd : Polisi sydd yn rhoi gwerth ar gymuned ysgol-gyfan.

Nododd Y Parchedig Sissons y bydd y sefyllfa yn parhau i fod yn ofidus nes bydd y ddeddfwriaeth yn cael ei newid, a nododd ei bryder bod cyd-addoli yn fater rhy bwysig i’w adael ar yr ochr.

Ehangodd Y Cynghorydd Walker Jones ar yr uchod gan nodi bod cyfle yn cael ei golli i gyfarch y mater o gyd-addoli ac na fyddai addasu’r ddogfen bresennol yn unig yn cyfarch y mater. 

Adroddodd ei phryder hefyd ei bod yn ymddangos nad yw Llywodraeth Cymru nac ESTYN yn cymryd y mater o ddifrif, ac o ganlyniad bod angen i CYSAG wneud rhywbeth ar fyrder er mwyn mynd i’r afael â’r sefyllfa.

Diolchwyd i’r Parchedig Nick Sissons a’r Cynghorydd Elin Walker Jones am eu gwaith yn mynd at wraidd y mater ac agorwyd y llawr i sylwadau.

Nodwyd pryder nad oedd yn hollol glir beth oedd yn digwydd mewn ysgolion ar hyn o bryd a chwestiynwyd paham nad oedd adroddiadau ESTYN yn dod i sylw CYSAG erbyn hyn?  Cadarnhaodd y Swyddog Adnoddau Cynorthwyol a Chlerc CYSAG bod ffurf adroddiadau ESTYN yn wahanol erbyn hyn, gyda ychydig iawn o gyfeiriad at gyd-addoli.  

Nodwyd yr ymdeimlad ei bod yn ddyletswydd ar Aelodau CYSAG i fonitro beth sydd yn digwydd yn yr ysgolion, ond cwestiynwyd a yw derbyn gwahoddiad i fynd i wasanaeth mewn ysgol yn golygu bod gwasanaeth yn cael ei gynnal yn rheolaidd mewn gwirionedd?

Adroddwyd bod ysgolion yn gwneud ceisiadau am gopi o’r canllawiau, felly mae cyfrifoldeb ar y Cyngor i’w gwneud yn addas i bwrpas ac awgrymwyd efallai bod angen gofyn i CYSAGauC godi’r mater gyda’r holl GYSAGau, gan edrych arno yn genedlaethol.  Yn ychwanegol, nodwyd y byddai yn rhaid i unrhyw newidiadau gael eu gwneud gan unigolion sydd yn hyddysg yn y maes.

Nodwyd pwysigrwydd dod â phlant at ei gilydd a bod angen rhoi llawer o ystyriaeth i wneud y dasg yn dda, gan efallai gynnig rhywbeth creadigol, yn enwedig o nodi’r sylwadau bod diffyg gofod mewn rhai ysgolion a bod cyfle yn cael ei golli yma i ymgynnull.

Cymerwyd y cyfle i holi arbenigwyr o’r maes addysg am eu profiadau hwy a nododd un bod gwasanaeth i wahanol flwyddyn ysgol yn cael ei gynnal bob wythnos, gan gyfuno blynyddoedd pan fo modd, ond ei fod yn her cael y plant i gyd i mewn i’r Neuadd.  Nodwyd bod manteision i gyd-addoli ond bod COVID wedi cael effaith negyddol ar sgiliau gwrando a chanolbwyntio plant.  Ychwanegwyd at hyn gan nodi bod angen i blant weld gwerth mewn cyd-addoli.  O ran cael pawb i’r Neuadd ar yr un pryd, nodwyd bod rhai ysgolion â niferoedd uchel o blant mewn rhai blynyddoedd ac mai cyd-addoli blwyddyn ar y tro yw’r unig opsiwn.  Cyfeiriwyd at drefn ‘Munud i Feddwl’ ble mae sleid yn cael ei gosod ar y bwrdd gwyn yn yr ystafell gofrestru gan roi cyfle i ddisgyblion fyfyrio ar yr hyn sydd arni yn ystod yr amser cofrestru.

‘Roedd nifer o’r Aelodau yn awyddus i fynd â’r mater ymhellach, megis trafod gyda chyrff cenedlaethol yr holl eglwysi yng Nghymru, ei godi gyda CCYSAGauC, disgwyl am newid mewn deddfwriaeth drwy Lywodraeth Cymru a holi ysgolion unigol, ond nodwyr pryder o ran arafwch yr amserlen gyda rhai o’r opsiynau, a’r ymdeimlad bod angen gwneud rhywbeth ar fyrder.

Diolchwyd am y cynigion uchod, gan nodi efallai bod opsiynau eraill, ond beth bynnag oedd yr opsiwn gorau, roedd ymdeimlad bod angen rhywbeth mwy defnyddiol na’r hyn sydd ar gael ar hyn o bryd.

PENDERFYNWYD: Derbyn yr adroddiad a chynnig Y Parchedig Nick Sissons ein bod fel CYSAG yn ysgrifennu llythyr at CCYSAGauC a chyrff cenedlaethol yr holl eglwysi yng Nghymru i holi sut fyddai modd iddynt fod o gymorth i symud y mater yn ei flaen. Cytunodd y Parchedig Sissons i ddrafftio’r llythyr.