Agenda item

Ystyried yr adroddiad.

a)    Derbyn yr adroddiad a datgan cefnogaeth i godi ymwybyddiaeth o’r gefnogaeth sydd ar gael i ofalwyr di-dal gan gynnwys y cynllun taliadau uniongyrchol.

b)    Gofyn am gyflwyniad a gwybodaeth pellach i aelodau am y cynllun taliadau uniongyrchol.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan egluro bod yr adroddiad yn un ar y cyd rhwng y Gwasanaeth Oedolion, Iechyd a Llesiant a’r Gwasanaeth Plant a Chefnogi Teuluoedd gan fod cefnogi gofalwyr di-dâl yn faes pwysig a heriol sy’n berthnasol i’r ddwy adran. Eglurwyd mai gofalwyr di-dal sy’n darparu’r mwyafrif helaeth o ofal a chefnogaeth i unigolion bregus, anabl a sâl yn y gymdeithas ac felly bod angen sicrhau bod cefnogaeth ddigonol ar gael ar eu cyfer. Nodwyd bod 8.9% o boblogaeth Gwynedd yn adnabod eu hunain fel gofalwyr di-dal yn ôl cyfrifiad 2021 ond bod y ffigwr gwirioneddol yn llawer uwch na hynny.

Esboniwyd bod cefnogi gofalwyr di-dal wedi’i adnabod fel un o’r amcanion o fewn y maes blaenoriaeth ‘Gwynedd Ofalgar’ yng nghynllun y Cyngor 2023-28. Nodwyd bod y Cyngor yn awyddus i gydweithio gyda’u partneriaid i ddatblygu Cynllun Gofalwyr grymus ac uchelgeisiol ar gyfer Gwynedd a bod y blaenoriaethau a’r pethau y gellid mynd i’r afael â nhw wedi’u rhannu’n bedair thema:

1.     Adnabod a gwerthfawrogi gofalwyr di-dal

2.     Darparu gwybodaeth, cyngor a chymorth

3.     Help i fyw yn ogystal â gofalu

4.     Cefnogi gofalwyr di-dal mewn addysg ac yn y gweithle

Tynnwyd sylw at ap newydd ‘AiDi’ sydd wedi’i ddatblygu ar y cyd â Chyngor Sir Ynys Môn er mwyn helpu gofalwyr ifanc ddarganfod gwybodaeth a chefnogaeth. Mae’r ap yn caniatáu i ofalwyr ifanc gael gostyngiadau mewn degau o siopau lleol ac yn eu galluogi i gysylltu’n sydyn gyda'r ysgol neu’r coleg os ydynt yn rhedeg yn hwyr oherwydd eu cyfrifoldebau. Nodwyd bod 61 o ofalwyr ifanc wedi ymaelodi hyd yma.

Eglurwyd mai’r gobaith yw ehangu’r gefnogaeth sydd ar gael ar i ofalwyr di-dal ar hyn o bryd gyda’r bwriad o sicrhau cefnogaeth a chydnabyddiaeth deg ac amserol ar eu cyfer.

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn:-

-        Diolchwyd am yr adroddiad ac am yr holl waith a wneir gan y tîm i gefnogi gofalwyr di-dal.

-        Canmolwyd holl waith caled y gofalwyr di-dal ar draws Gwynedd. Tynnwyd sylw at bwysigrwydd y gwaith a wneir ganddynt gan ei fod yn cyfrannu’n uniongyrchol tuag at ysgafnhau pwysau mewn meysydd eraill.

-        Mynegwyd diddordeb mewn cael rhagor o wybodaeth am daliadau uniongyrchol er mwyn i’r Cynghorwyr ddod yn ymwybodol o sut mae’r system yn gweithio.

o   Mewn ymateb, nodwyd bod taliadau uniongyrchol wedi’i weld fel mater dyrys yn y gorffennol ond bod gymaint o botensial i’w defnyddio i dalu am ystod eang o wahanol bethau.

o   Eglurwyd fod ansicrwydd ynglŷn sut i gyflwyno’r mater ymysg y staff ac felly bod angen gweithio ar gynyddu eu hyder a’u hymwybyddiaeth hwy.

o   O ystyried hyn, cytunwyd y byddai’n fuddiol i’r Cynghorwyr dderbyn rhagor o wybodaeth am daliadau uniongyrchol. Ategwyd bod cynyddu ymwybyddiaeth o’r gefnogaeth sydd ar gael i ofalwyr di-dal yn gwbl allweddol ac anogwyd yr aelodau i ledaenu’r neges.

o   Awgrymwyd mai cyflwyniad fyddai’r ffordd fwyaf addas o ddarparu’r wybodaeth i’r Cynghorwyr a chynigiwyd y byddai’n fuddiol petai’n cael ei ddarparu wyneb-yn-wyneb.

-        Nodwyd bod angen gweithio ar godi ymwybyddiaeth ac adeiladu hyder y gofalwyr di-dal fel eu bod yn dod yn ymwybodol o’r gefnogaeth sydd ar gael iddynt.

-        Canmolwyd yr ap AiDi gan nodi ei fod yn gam cadarnhaol ymlaen yng nghyd-destun rhoi cefnogaeth i bobl ifanc a nodwyd y dylid ystyried a oes lle i ehangu’r ddarpariaeth ar gyfer oedolion.

-        Tynnwyd sylw at lyfr sydd wedi’i ddatblygu gan yr adran er mwyn darparu gwybodaeth am y gefnogaeth a’r cymorth sydd ar gael i ofalwyr di-dal yng Ngwynedd. Cadarnhawyd bod y llyfr bron yn barod ac y bydd ar gael mewn llyfrgelloedd, ar-lein ac yn cael ei anfon i holl staff yr adran.

PENDERFYNWYD

a)     Derbyn yr adroddiad a datgan cefnogaeth i godi ymwybyddiaeth o’r gefnogaeth sydd ar gael i ofalwyr di-dal gan gynnwys y cynllun taliadau uniongyrchol.

b)     Gofyn am gyflwyniad a gwybodaeth bellach i aelodau am y cynllun taliadau uniongyrchol.