Agenda item

Bydd y Cadeirydd yn cynnig y dylid llofnodi cofnodion y cyfarfod blaenorol o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd ar 20 Mawrth, 2024 fel rhai cywir.

Cadarnhawyd bod cofnodion cyfarfod blaenorol y pwyllgor hwn, a gynhaliwyd ar 20 Mawrth, 2024, yn gywir.

Mater yn codi o’r Cofnodion

Eitem 7 – Dyfodol Gwella Ysgolion yng Ngogledd Cymru

Cyfeiriodd Rheolwr Gyfarwyddwr GwE at y penderfyniad i gyflwyno adroddiad i’r cyfarfod hwn o’r Cydbwyllgor ar y ffordd ymlaen fydd yn ymdrin ag amserlen a materion llywodraethu, yn ogystal â goblygiadau cyllidebol, gan nodi:-

·         Y paratowyd drafft cynnar o bapur i’w drafod gyda’r Bwrdd Rheoli, a bod y papur eisoes wedi’i rannu gyda Phrif Weithredwr Cyngor Gwynedd, fel y Prif Weithredwr Arweiniol.

·         Bod y papur drafft yn cynnwys rhai o’r cwestiynau a godwyd gan aelodau’r Cydbwyllgor, megis beth yw cost cau lawr y gwasanaeth, oes yna arbedion y gellir eu gwneud o fewn y flwyddyn, beth yw’r modelau newydd wrth i ni ail-siapio’r gwasanaeth a beth yn union fydd rôl y Cydbwyllgor a’r Bwrdd Rheoli wrth  symud ymlaen.

·         Y gobeithir rhannu’r papur gyda’r Bwrdd Rheoli am sylwadau a’i gyflwyno i’r Cydbwyllgor yng nghyfarfod Gorffennaf, neu o bosib’ bydd angen cynnal cyfarfod brys rywle yn y canol petai’r sefyllfa yn newid yn weddol sydyn.

·         Ei bod yn eithaf clir o ddatganiad cychwynnol y Gweinidog Addysg newydd fod y broses o ail-drefnu’r gwasanaethau gwella ysgolion am barhau ac roedd cwmni Isos, dan arweiniad Simon Day, wedi cael cytundeb 6 mis gan y Llywodraeth i fwrw ymlaen ag ail ran y gwaith. 

·         Y deellid bod y gweision sifil yn disgwyl i’r awdurdodau lleol ddatgan beth yw eu partneriaethau i’r Llywodraeth yn fuan ar ôl yr hanner tymor i ddechrau Gorffennaf, a’u bod yn parhau i lynu at yr amserlen hyd at 31 Mawrth, 2025.  Yn amlwg, nid oedd unrhyw beth wedi’i gyhoeddi nac yn ysgrifenedig o ran hynny, ond o bersbectif rhoi gobaith a thawelwch meddwl i staff GwE, gorau po gyntaf bod y modelau, a beth yn union yw’r swyddi o fewn y modelau hynny, yn cael eu rhannu.

·         Y byddai cyhoeddi’r modelau hefyd yn rhoi gwybodaeth i aelodau’r Cydbwyllgor yn eu hawdurdodau unigol ac fel awdurdodau ar y cyd ynglŷn â chost cau i lawr y gwasanaeth a beth fydd y costau yn lleol o ran gweithio gyda phartneriaid i gychwyn gosod y gwasanaeth newydd i fyny.

·         Gan hynny, roedd yna ffactorau sydd angen eu penderfynu yn gynt, yn hytrach nag yn hwyrach, os yw’r Llywodraeth am wireddu’r dyddiad o 31 Mawrth, 2025.

Mewn ymateb, nodwyd bod y Prif Swyddogion yn llwyr ymwybodol o’r heriau a’r ansicrwydd sy’n wynebu staff GwE, ac y dymunid sicrhau’r Cydbwyllgor bod pawb yn gweithio mor gyflym â phosib’, yn unigol ac ar y cyd, i gyrraedd sefyllfa o sicrwydd ynglŷn â’r trefniadau i’r dyfodol.  Fodd bynnag, pwysleisiwyd bod y dasg yn enfawr ac yn hynod o gymhleth i’r awdurdodau lleol, yn enwedig o ystyried yr heriau ariannol sy’n eu hwynebu ar hyn o bryd.  Nodwyd ymhellach:-

·         Bod un o’r gweision sifil arweiniol wedi datgan eu bod yn gwrando ar awdurdodau lleol sy’n dweud wrthynt bod amserlen wreiddiol y Llywodraeth o safbwynt datgan partneriaethau yn debygol iawn o fod yn afrealistig.

·         Bod angen ychydig mwy o amser i weithio drwy’r modelau.  Unwaith y bydd yna fwy o sicrwydd ynglŷn â hynny, bwriedir datblygu partneriaethau yn lleol ac yn rhanbarthol i gefnogi’r model hwnnw.

·         Yn sicr, ni fydd yr awdurdodau lleol mewn sefyllfa i ddatgan eu bwriadau yn syth ar ôl yr hanner tymor.

Mynegwyd pryder bod staff GwE eisoes wedi wynebu 4 mis o ansicrwydd ers i’r Gweinidog wneud ei gyhoeddiad ddiwedd Ionawr, a holwyd a fyddai’n bosib’ cael trafodaeth y tu allan i’r cyfarfod ffurfiol ynglŷn â phriodoldeb rhyddhau rhai staff cyn Mawrth 2025.

Mewn ymateb, nododd Rheolwr Gyfarwyddwr GwE:-

·         Bod manylion terfynol y comisiynau unigol gan yr awdurdodau lleol i GwE yn cael eu paratoi ar hyn o bryd, cyn cael eu harwyddo gan y Deilyddion Portffolio Addysg, y Cyfarwyddwyr ac yntau ar ran GwE.

·         Bod risg y byddai staff ar secondiad yn dychwelyd i’w hysgolion, rhai staff yn ymddeol ac eraill sy’n methu, neu’n anfodlon cymryd y risg, yn ymgeisio am swyddi eraill yn y cyfamser.

·         Po hiraf yr amserlen cyn penderfynu ar y modelau, yna mwya’r risg o fod mewn sefyllfa o fethu cwblhau’r holl gomisiynau ar draws y rhanbarth, ac roedd hynny yn ddibynnol ar y sector, daearyddiaeth a chyfrwng.

·         Bod rhaid ail-drefnu’r gweithlu bob tro mae aelod staff yn gadael, a gellid dod i sefyllfa lle y byddai’n anodd cyfarfod â gofynion y comisiwn.

Nodwyd yr angen i gadw mewn cysylltiad dros y dyddiau nesaf a gweithio allan y camau nesaf.