Agenda item

I dderbyn yr wybodaeth, ystyried risgiau sy’n deillio o’r Cynllun Ariannol Tymor Canolig, a chraffu’r penderfyniadau’r Cabinet

PENDERFYNIAD:

·          Derbyn yr adroddiad

·          Nodi’r risgiau perthnasol sy’n deillio o’r Cynllun Arainnol Tymor Canolig

·          Cefnogi penderfyniadau’r Cabinet (14 Mai 2024)

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Aelod Cabinet Cyllid mewn ymateb i’r heriau ariannol sy’n wynebu’r Cyngor. Pwrpas y cynllun yw gosod allan y rhagolygon am sefyllfa’r Cyngor dros y dair blynedd ariannol nesaf gan gynnig rhagdybiaethau yn ogystal a chynigion i fynd i’r afael â’r bwlch ariannol mae’r Cyngor yn ei wynebu. Amlygwyd bod y cynllun wedi cael ei gymeradwyo gan y Cabinet (14 Mai 2024)

Eglurodd y Prif Weithredwr nad yw canfod toriadau ar gyllideb a gwasanaethau’r Cyngor yn broses newydd gan fod toriadau wedi cael ei gyflwyno yn flynyddol ers 18 mlynedd. Ymfalchïwyd bod y Cyngor wedi llwyddo i gynnal gwasanaethau er lleihad yng nghyllidebau adrannau ond cydnabuwyd yr angen i ddod a rhai gwasanaethau i ben yn y dyfodol.

Cadarnhawyd bod y gyllideb ar gyfer eleni wedi ei gosod a rhagwelir diffyg sylweddol yn incwm y Cyngor erbyn 2027/28 ac felly mae gwaith yn mynd rhagddo i ymdrechu i lenwi’r bwlch drwy gynllun ffeithiol. Pwysleisiwyd bod y rhagdybiaethau yn seiliedig ar sail gwybodaeth y blynyddoedd diwethaf a'i fod yn gynllun cychwynnol i fynd i’r afael â chyllideb y tymor canolig.

Cyfeiriwyd ar grynodeb o’r cynllun gan nodi ei fod yn manylu ar ffactorau hysbys sy’n effeithio ar sefyllfa ariannol y Cyngor yn ystod y tymor canolig (rhwng 2025/26 hyd at ddiwedd 2027/28). Manylwyd y rhagwelir chwyddiant ar gyflogau staff y Cyngor yn ogystal â phrisiau nwyddau, yn ogystal â chynnydd ardollau yn cael effaith ar gyllideb y Cyngor o fewn y cyfnod hwn. Er hyn, pwysleisiwyd nad oes cytundeb i gynyddu cyflogau gyda’r undebau ar hyn o bryd. Pwysleisiwyd hefyd nad oedd ystyriaeth fanwl wedi ei roi i addasu lefelau treth Cyngor, a byddai unrhyw addasiad angen cymeradwyaeth y Cyngor Llawn.

Esboniwyd fod y gyfradd chwyddiant a ddefnyddir yn y Cynllun yn seiliedig ar ragolwg Banc Lloegr a chyngor gan gwmni Arlingclose, sef ymgynghorwyr trysorlys y Cyngor. Nodwyd bod swyddogion wedi selio cyfradd chwyddiant rhagdybiaethol i 2% ar gyfer nifer o flynyddoedd y tymor canol er mwyn cynllunio i gyfarch y bwlch hwnnw. Cydnabuwyd bod galw blynyddol am gyllideb ychwanegol uwchlaw chwyddiant mewn rhai meysydd a rhagwelir bydd angen £3 miliwn y flwyddyn er mwyn ymdrin â’r galw hwn. Pwysleisiwyd mai darpariaeth ddarbodus yw hyn, nid targed gwariant a bydd unrhyw fid ariannol yn derbyn ystyriaeth ofalus.

Adroddwyd bod y Cynllun yn amcangyfrif bwlch ariannol o £36,200mil (cyn ystyried unrhyw gynnydd Treth Cyngor ac arbedion sydd eisoes wedi eu hadnabod) yn ystod y tymor canol yn seiliedig ar ragdybiaethau ac amcanion. Cadarnhawyd y gobeithir cyflwyno amrywiol opsiynau ar gamau nesaf i’r dyfodol a nodwyd yr angen i ganfod cydbwysedd rhwng cynnal gwasanaethau ac addasu lefelau treth Cyngor.

Penderfynodd y Cabinet gomisiynu’r Prif Weithredwr i sefydlu ac arwain ar ystod o fesurau a phecynnau gwaith, i ragbaratoi ar gyfer cyfarch y bwlch sylweddol yn y gyllideb dros y tair blynedd nesaf. Bydd y gwaith hefyd yn ystyried dulliau enwyd o ariannu gwasanaethau, yn rhoi darlun clir o gynaliadwyedd y Cyngor dros y tair blynedd nesaf ac yn gymorth i wneud penderfyniadau mewn cyfnod anodd. Ategwyd bod y Cynllun yn gynllun byw fydd yn cael ei ddiweddaru fel bydd gwybodaeth yn dod i law.

Diolchwyd am yr adroddiad – yn gynllun allweddol sy’n gosod darlun o’r sefyllfa i’r dyfodol.

Mewn ymateb i gwestiwn ynglŷn â modd cynnal sesiynau penodol gydag Aelodau’r Pwyllgor ar gynlluniau tymor canolig fel sail i drafodaethau, nododd y Prif Weithredwr, yn dilyn llwyddiant y sesiynau briffio yn ystod 2023/24, y byddai cyfres newydd o sesiynau yn cael eu trefnu - bydd y sesiynau hyn yn amlygu’r heriau sydd yn wynebu’r Cyngor. Ategodd bod cyfathrebu clir yn rhan greiddiol o’r broses

Materion yn codi o’r drafodaeth ddilynol:

·         Bod yr adroddiad yn amserol

·         Eu bod yn cytuno gyda’r argymhellion a briff y comisiwn i’r Prif Weithredwr

·         Bod yn hanfodol  ystyried ffyrdd newydd o ddarparu gwasanaethau (statudol a hanfodol) - sector breifat a’r trydydd sector

Mewn ymateb i’r sylw ynglŷn â’r comisiwn, nododd y Prif Weithredwr bod amrywiol feysydd yn cael sylw. Er profiad o ystyried ffyrdd o newid gwasanaethau, rhaid canfod £17 miliwn mewn dull gwahanol. Nid yw’r Llywodraeth yn debygol o ariannu’r gofod ariannol ac felly gofyn ar yr Awdurdodau Lleol i gyflawni a chynnig y gwasanaethau. Y gobaith yw y bydd y cynllun yma yn cynnig opsiynau i’r aelodau.

PENDERFYNWYD:

·         Derbyn yr adroddiad

·         Nodi’r risgiau perthnasol sy’n deillio o’r Cynllun Ariannol Tymor Canolig

·         Cefnogi penderfyniadau’r Cabinet (14 Mai 2024)