Agenda item

I gyflwyno gwybodaeth am gyfraniad y Gwasanaethau Cymdeithasol i hybu a hyrwyddo’r Gymraeg.

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Uwch Reolwr Busnes a Phennaeth Cynorthwyol Adnoddau. Tynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol gan nodi bod yr Adroddiad yn cwmpasu gwaith yr Adran Blant a Chefnogi Teuluoedd yn ogystal â’r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant:

Esboniwyd bod yr Adroddiad yn cwmpasu gwaith y ddwy adran am y tro cyntaf oherwydd bod y Cyfarwyddwr Corfforaethol Gwasanaethau Cyhoeddus yn arwain ar brosiect ‘Mwy na geiriau’ o fewn y maes Gofal.

Adroddwyd ar ddatblygiad Academi Gofal i geisio ymdopi â heriau recriwtio mae’r maes Gofal wedi bod yn ei wynebu yn ddiweddar. Manylwyd bod trafferthion recriwtio yn effeithio Awdurdodau Lleol ar hyd y wlad gyda heriau penodol mewn rhai meysydd ac ardaloedd daearyddol. Pwysleisiwyd mai nod yr Academi yw cynorthwyo unigolion i ddatblygu eu hunain ac amlygu llwybr gyrfaol clir o fewn y maes gofal. Esboniwyd y gobeithir cyrraedd y targedau hyn drwy gynnig cefnogaeth a hyfforddiant er mwyn sicrhau bod unigolion yn cymhwyso i fod yn ofalwyr drwy gyfrwng y Gymraeg boed ar gyfer swyddi Therapyddion Galwedigaethol, Rheolwr Cartref neu unrhyw agwedd arall o’r maes gofal. Mynegwyd balchder ar ddatblygiad y cynllun hwn gan nad yw hyfforddiant Cymraeg ar gael ym mhob agwedd o’r maes, megis prentisiaethau, ar hyn o bryd. Esboniwyd bod yr academi yn bodoli’n rhithiol ar hyn o bryd ond gobeithir cael lleoliad penodol yn y dyfodol.

Cydnabuwyd bod trafferthion recriwtio yn her sy’n wynebu’r ddwy Adran gan nodi bod y broblem yn dwysau wrth ymdrechu i benodi swyddi mwy arbenigol sydd gyda’r  sgiliau ieithyddol angenrheidiol. Tynnwyd sylw bod her benodol i’w gael yn y maes gofal cartref a gofal preswyl nyrsio oherwydd nid oes modd recriwtio digon sydyn i gyfarch y gofyn am y gwasanaethau. Pwysleisiwyd bod adrannau yn sicrhau eu bod yn parhau i roi hyfforddiant a chefnogaeth i holl weithwyr sydd angen cymorth gyda’r iaith Gymraeg ac yn nodi bod llenwi swyddi gwag a datrys yr heriau recriwtio yn flaenoriaeth iddynt. Sicrhawyd bod darparwyr gofal yn cael cefnogaeth y Cyngor er mwyn sicrhau bod gweithwyr yn cael amser penodol o fewn oriau gwaith er mwyn meithrin eu sgiliau Cymraeg. Er hyn, cydnabuwyd bod y trefniant hwn yn ddibynnol ar y darparwyr hynny yn gweithredu yn ôl y gofyn.

Ymhelaethwyd bod yr Adran Plant a Chefnogi Teuluoedd wedi cael peth llwyddiant gydag ymgyrchoedd recriwtio yn ddiweddar ond cydnabuwyd bod heriau dal i’w gweld yn ardal Meirionnydd. Nodwyd mai her arall yw sicrhau lleoliadau preswyl Cymraeg i blant sy’n dymuno hynny gan fod yr holl leoliadau preswyl yn eiddo i’r sector breifat ar hyn o bryd. Pwysleisiwyd bod gan y Cyngor gynlluniau i ddatblygu lleoliadau preswyl mewnol. Cydnabuwyd bod yr adran yn dilyn prosesau recriwtio’r Cynngor ac yn ystyried ymgeiswyr gyda sgiiau ieithyddol is os yw’r swydd yn cael ei hysbysebu am y drydedd gwaith. Os oes rhywun gyda sgiiau ieithyddol is na’r gofyn yn cael cynnig y swydd sicrheir bod rhaglen hyfforddiant Cymraeg yn cael ei weithredu ar ddechrau cyflogaeth yr unigolyn. Pwysleisiodd y ddwy adran eu bod yn ymdrechu i ddefnyddio staff asiantaeth cyn lleied â phosibl.

Sicrhawyd bod yr adrannau yn rhagweithiol er mwyn datrys yr heriau recriwtio hyn gan fanylu ar nifer o brosiectau sydd ar y gweill i ddenu gweithwyr cymdeithasol megis yr Academi Gofal, cynllun hyfforddeion, codi ymwybyddiaeth, cyfryngau cymdeithasol, adran bwrpasol i’r sector gofal ar y wefan swyddi, hyrwyddo’r buddiannau o weithio i’r cyngor a hefyd yn annog pobl ifanc i gysidro gofal cymdeithasol fel gyrfa wobrwyol.

Atgoffwyd yr Aelodau o wasanaeth cwmni ‘AskSARA’ sydd yn darparu cefnogaeth i oedolion wedi i ddefnyddwyr gwblhau hunanasesiad o’r cymorth maent ei hangen. Nodwyd bod y gwasanaeth hwn yn un sydd yn cael ei ddefnyddio gan nifer o Awdurdodau Lleol yn genedlaethol. Ymhelaethwyd bod y system wedi bod ar gael yn y Gymraeg yn hanesyddol ond bod yr elfen hon o’r hunanasesiad wedi bod yn wallus iawn. Cadarnhawyd bod y gwasanaethau Oedolion wedi bod yn cydweithio gyda’r cwmni er mwyn datblygu elfen Gymraeg cywir i’r gwasanaeth hwn a sicrhau ei fod yn hygyrch i holl ddefnyddwyr wrth leihau’r tebygolrwydd o drafferthion yn codi. Nodwyd bod y cywaith hwn yn sicrhau bod mwy o bobl yn derbyn mynediad i gymorth drwy’r Gymraeg ac ymfalchïwyd bod yr adran wedi cymryd rôl arweiniol ar y gwaith hwn sy’n cael ei ddefnyddio gan ddefnyddwyr AskSARA ym mhob cwr o Gymru.

Adroddwyd bod darpariaeth Dechrau’n Deg wedi cael ei ddatblygu gan nodi bod bellach 22 o ddarparwyr gofal plant drwy gyfrwng y Gymraeg neu’n ddwyieithog o fewn y cynllun, ynghyd â datblygiad ap i ddefnyddwyr y cynllun. Pwysleisiwyd bod pob darparwr yn cynnig gofal yn y Gymraeg gyda’r opsiwn i gynnig gofal dwyieithog i’r Saesneg pan yn briodol. Ategwyd hyn gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant gan gadarnhau fod y ddwy adran yn cynnig gwasanaethau’n Gymraeg yn rhagweithiol gan ddarparu gwasanaethau’n Saesneg yn dilyn ceisiadau.

Soniwyd bod yr Adran Plant a Chefnogi Teuluoedd yn cydweithio gyda CWLWM er mwyn rhoi cefnogaeth Cymraeg i feithrinfeydd, cylchoedd meithrin, gwarchodwyr plant a chlybiau ar ôl ysgol. Tynnwyd sylw o grantiau sydd ar gael i warchodwyr plant newydd sy’n ddi-gymraeg, er mwyn galluogi iddynt brynu cyfwerth â £100 o adnoddau Cymraeg ar gyfer eu darpariaeth. Mewn ymateb i ymholiad, cadarnhawyd bydd gwybodaeth bellach ar niferoedd yr unigolion sydd wedi cymryd mantais o’r grant hon ac am ba ddeunyddiau yn ogystal â niferoedd darparwyr gofal Dechrau’n Deg Cymraeg gyda’r aelodau yn dilyn y cyfarfod.

Mynegwyd balchder bod ap AiDi bellach yn derbyn ystyriaeth i’w fabwysiadu’n rhanbarthol ac yn genedlaethol. Atgoffwyd yr Aelodau bod yr ap Cymraeg hwn yn ddeunydd arloesol i ofalwyr ifanc di-dâl gan ei fod yn ddull effeithiol o rannu gwybodaeth ac yn galluogi iddynt gysylltu gyda’r ysgol pan bod angen. Pwysleisiwyd bod yr adborth i’r ap hwn wedi bod yn gadarnhaol iawn. Ymhelaethwyd ar ap ychwanegol y dymunir ei ddatblygu er mwyn cefnogi unigolion ag awtistiaeth. Dymunir i’r ap dwyieithog hwn gael ei ddatblygu erbyn diwedd Mawrth 2025 yn sgil derbyn arian grant yn ddiweddar.

Eglurwyd bod oddeutu 1,600 o staff wedi eu cyflogi ar draws y gwasanaethau cymdeithasol. Nodwyd bod 73.4% ohonynt wedi cwblhau asesiad iaith, gydag 85.5% o’r rhieni yn cyrraedd gofynion iaith eu swyddi. Cydnabuwyd bod yr adrannau yn sylweddoli bod patrwm i’r canlyniadau hyn wrth i gyfran mwy o weithwyr swyddfa gwblhau’r hunanasesiad o’i gymharu a staff rheng flaen. Cadarnhawyd ei fod yn flaenoriaeth i’r adrannau i annog rheolwyr i weithredu’r hunanasesiad gyda’r gweithwyr rheng flaen dros y misoedd nesaf er mwyn sicrhau casglu data mwy cyflawn o lefelau ieithyddol staff yr adrannau gan gynnig cefnogaeth sgiliau Cymraeg i unrhyw aelod o staff sy’n dymuno ei dderbyn, neu angen mynychu hyfforddiant yn sgil yr hunanasesiad.

Diolchwyd am yr adroddiad.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.