Agenda item

Cymeradwywyd Adroddiad Blynyddol 2023/24 Cynllun Argyfwng Hinsawdd a Natur Cyngor Gwynedd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Cyng. Nia Jeffreys.

PENDERFYNIAD

Cymeradwywyd Adroddiad Blynyddol 2023/24 Cynllun Argyfwng Hinsawdd a Natur Cyngor Gwynedd.

TRAFODAETH

Croesawyd y Rheolwr Rhaglen Newid Hinsawdd i’r cyfarfod a diolchwyd iddi am ei gwaith o reoli’r rhaglen ac am adroddiad cynhwysfawr. Darparwyd cefndir y Cynllun Argyfwng Hinsawdd a Natur gan nodi bod ymateb i’r argyfwng newid hinsawdd yn un o 8 o flaenoriaethau gwella o fewn Cynllun y Cyngor (2023-28). Nodwyd mai’r adroddiad yma yw’r ail adroddiad blynyddol i gael ei gyflwyno ers bodolaeth y Cynllun ar ddechrau blwyddyn 2023/23 a bod yr adroddiad eisoes wedi bod ger bron y Pwyllgor Craffu Cymunedau ym mis Ionawr.

Tywyswyd Aelodau’r Cabinet drwy’r adroddiad gan nodi bod gostyngiadau allyriadau carbon wedi eu cyflawni yn ystod y flwyddyn. Nodwyd bod 37% o leihad yn allyriadau carbon Cyngor Gwynedd os yn diystyru’r maes caffael. Ychwanegwyd bod y gostyngiad yn 16% ers 2019/20 os yn cynnwys caffael yn y ffigyrau. Nodwyd bod y gwahaniaeth yma yn wir i pob sefydliad ar draws y wlad.

Nodwyd bod nifer o brosiectau cyffrous ar y gweill megis buddsoddi mewn bws mini trydan er mwyn darparu cludiant i ysgolion. Cyfeiriwyd at y dasg bwysig o newid ymddygiad sydd ddim wastad yn hawdd. Nodwyd er y cynnydd, bod llawer o waith yn parhau er mwyn sicrhau dyfodol wyrddech i Wynedd.

Cyfeiriwyd at y risg ariannol gan egluro bod cronfa Cynllun Hinsawdd gwerth £3m wedi ei sefydlu drwy’r broses bidiau refeniw un-tro. Ymhelaethwyd mai £792,015 sydd ar ôl yn y gronfa gyda £2,207984 wedi ei wario neu ei neilltuo i’w wario. Eglurwyd bod y Cyngor wedi ychwanegu arian o nifer o gronfeydd gwahanol tuag at y £3m dros y blynyddoedd yn ogystal â wedi bod yn llwyddiannus iawn efo grantiau oedd wedi arwain at £6m ychwanegol i’r Cynllun.

Eglurwyd bod yr adroddiad yn cyfeirio at benawdau am gynlluniau penodol eraill megis cynllun y Fflyd Werdd i drosi cerbydau’r Cyngor o gerbydau diesel i gerbydau trydan er mwyn arbed carbon ag arian i’r Cyngor. Cyfeiriwyd hefyd at gais grant llwyddiannus ble cafwyd cadarnhad ddoe am lwyddiant y cais i ymgymryd â gwaith ar gartref henoed Plas Ogwen. Nodwyd bod y Cyngor wedi denu £1.7 miliwn o arian grant tuag at drosi’r adeilad a gwella ei berfformiad ynni. Bydd y Cyngor hefyd yn cyfrannu tuag at y cynllun hwn a llongyfarchwyd yr uned cadwraeth ynni.

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth:

•           Llongyfarchwyd y gwaith sydd wedi ei wneud hyd yma.

•           Mynegwyd safbwynt fod y Cyngor wedi taclo’r newidiadau hawsaf yn gyntaf oedd wedi arwain at ostyngiadau sylweddol yng nghychwyn y broses. Tynnwyd sylw bod y gostyngiad allyriadau wedi arafu ers 2022/23 gyda dim ond 1% o gynnydd yn cael ei wneud yn y gostyngiadau. Credwyd y bydd y cynnydd yn arafu wrth symud ymlaen i gynlluniau anoddach a gall hyn arwain at risg o beidio cyrraedd y targed o 0% erbyn 2030.

•           Credwyd ei bod yn anodd i Awdurdodau Lleol flaenoriaethu’r gwaith hwn oherwydd nad oes unrhyw gyllid yn cael ei dderbyn gan Lywodraeth Cymru o ran refeniw tuag at y maes gwaith. Gobeithiwyd y bydd llwyddiant y Cyngor o allu denu grantiau yn parhau.

•           Credwyd y bydd penderfyniadau anodd ar eu ffordd i’r Aelodau Cabinet pan ddaw’r amser i gwblhau adolygiad o’r cynllun sydd ar y gweill fydd yn adnabod y gost ac yn adnabod cyn lleied o arian sy’n cael ei dderbyn ar gyfer y maes hwn. Pryderwyd y bydd angen gwneud penderfyniad rhwng y maes hwn neu gyfrifoldebau eraill y Cyngor.

•           Holiwyd pa brosiectau eraill sydd ar y gweill ac os oes modd cymharu â’r hyn mae Cynghorau eraill yn ei wneud.

o          Mewn ymateb nodwyd bod adolygiad ar y gweill i edrych ar bob prosiect sydd ar gofrestr Gwynedd a syniadau newydd sydd wedi eu cyflwyno gan Adrannau yn ogystal a syniadau newydd sydd wedi eu derbyn drwy edrych ar weithgaredd cyrff allanol eraill. Nodwyd bod angen asesu’r cynlluniau hyn er mwyn darganfod eu ymarferoldeb, cost a faint o garbon fyddent yn ei arbed. Bydd angen rhannu’r wybodaeth yma efo’r Aelodau Cabinet yn fuan er mwyn blaenoriaethu a gweld faint o’r cynlluniau all gael eu cyllido.  Croesawyd unrhyw syniadau newydd.