Agenda item

Yn dilyn sefydlu’r Gyllideb yng nghyfarfod y Cyngor Llawn ar 6 Mawrth, 2025, cytunwyd i’r Cabinet gymeradwyo'r bidiau un tro o £2,057,260 ar gyfer 2025/26 sydd i’w cyllido o’r:

·        £1,557,260 o gyllid ychwanegol yn y setliad terfynol a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ar 20 Chwefror 2025.

·        £500,000 o Bremiwm Treth Cyngor at ddibenion llety dros dro i’r Digartref.

Yn dilyn cyhoeddiad diweddar Llywodraeth Cymru y bydd arian ychwanegol i'r maes gofal, yn ddarostyngedig ar fanylion ac amodau'r grant hwn, cytunwyd defnyddio’r ffynhonnell i ariannu'r bidiau yn y maes gofal.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Cyng. Nia Jeffreys.

PENDERFYNIAD

Yn dilyn sefydlu’r Gyllideb yng nghyfarfod y Cyngor Llawn ar 6 Mawrth, 2025, cytunwyd i’r Cabinet gymeradwyo'r bidiau un tro o £2,057,260 ar gyfer 2025/26 sydd i’w cyllido o’r:

•           £1,557,260 o gyllid ychwanegol yn y setliad terfynol a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ar 20 Chwefror 2025.

•           £500,000 o Bremiwm Treth Cyngor at ddibenion llety dros dro i’r Digartref.

Yn dilyn cyhoeddiad diweddar Llywodraeth Cymru y bydd arian ychwanegol i'r maes gofal, yn ddarostyngedig ar fanylion ac amodau'r grant hwn, cytunwyd defnyddio’r ffynhonnell i ariannu'r bidiau yn y maes gofal.

TRAFODAETH

Nodwyd bod y bidiau yn anorfod ond yn anffodus nid yw’r Cyngor ar hyn o bryd yn gallu cefnogi bidiau datblygol na trawsffurfiol. Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi mai cronfa trawsffurfio’r Cyngor sy’n cael ei ddefnyddio fel arfer i gyllido’r bidiau un tro ond nad oes unrhyw arian ar ôl yn y gronfa hon i gyllido unrhyw fidiau eleni. Adroddwyd bod Llywodraeth Cymru wedi dyrannu cyllid ychwanegol yn ddiweddar sydd ar gael i gyfrannu tuag at gostau’r bidiau un tro. Cydnabuwyd y bydd yr arian yma yn ddefnyddiol ond mynegwyd nad oedd Llywodraeth Cymru wedi ariannu Cyngor Gwynedd yn ddigonol yn y lle cyntaf.

Nodwyd bod y bidiau yn geisiadau am arian refeniw ond arian refeniw dros dro a’r gobaith yw dros y flwyddyn y bydd y gofyn dros dro yn un ai diflannu neu leihau. 

Cyfeiriwyd at y tabl yn rhan 4.2 o’r adroddiad oedd yn rhestru’r bidiau, oedd yn gyfanswm o ychydig dros £2 filiwn. Tynnwyd sylw at y bidiau mwyaf costus sef Cludiant Addysg, gan egluro bod hyn yn bennaf oherwydd y cynnydd yng nghostau tanwydd a cynnal a chadw cerbydau a’r cynnydd yn y niferoedd sydd angen cludiant i’r ysgolion. Gobeithir y bydd y gost yn llai flwyddyn nesaf yn dilyn adolygiad yn y maes.

Esboniwyd bod y bid am gostau llety argyfwng digartref yn swm o hanner miliwn a bod hefyd bid am £115,000 ar gyfer gweithwyr ychwanegol yn sgil derbyn Ceiswyr Lloches heb rieni fel rhan o’r Cynllun Trosglwyddo Cenedlaethol, sy’n achos trist ond teilwng iawn.

Adroddwyd bod opsiynau i ariannu’r bidiau wedi eu hystyried ond nad oedd digon o arian refeniw a bod cronfeydd corfforaethol wrth gefn y Cyngor wedi lleihau yn sylweddol a bod angen ceisio eu gwarchod.  Nodwyd er i gronfa Adrannol fod yn briodol ar gyfer bid yr Adran Tai ac Eiddo, nid oedd cronfeydd Adrannol priodol yn bodoli ar gyfer y bidiau eraill. Yn sgil hyn awgrymwyd i ¾ y bidiau gael eu hariannu drwy’r cyllid ychwanegol gan y Llywodraeth a’r ¼ arall i gael eu hariannu o’r unig gronfa Adrannol briodol sydd ar ôl sef cronfa'r Premiwm Treth Cyngor.

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth:

•           Ynglŷn â’r bid Cludiant Addysg, gwnaethpwyd sylw os nad yw’r Cyngor yn fodlon talu a chefnogi’r bid yna fod hyn yn golygu fod plant ddim yn cael mynediad i addysg. Cydnabuwyd bod gôr-wario yma ond o bosib ei bod yn fater o dan-gyllido’r gwasanaeth. Credwyd nad yw gwario’r arian yma yn opsiwn. Gobeithir na fydd yr Adran yn y sefyllfa yma flwyddyn nesaf a bod opsiynau eraill yn cael eu hystyried ar hyn o bryd er mwyn gwneud pethau’n fwy effeithlon a chael y gwerth gorau am arian.

•           Mynegwyd cefnogaeth am yr holl fidiau gan Aelod ond mynegwyd nad oedd yn cefnogi defnyddio’r Cynllun Gweithredu Tai i ariannu’r costau llety argyfwng Digartrefedd. Pryderwyd bod tynnu’r arian hwn allan o’r Cynllun Gweithredu Tai yn mynd i olygu na all y Cynllun Gweithredu Tai gyflawni cystal a cwestiynwyd beth felly fydd yn cael ei dorri allan o’r Cynllun Gweithredu Tai. Ychwanegwyd nad yw’n gronfa ariannol i bwrpas ariannu tan-gyllido gan nodi bod atal digartrefedd yn wasanaeth statudol. Credwyd bod yr Adran Dai yn cael ei thrin yn wahanol gan fynegi bod yr Adran wedi llwyddo i leihau costau Digartrefedd trwy waith ataliol. Oherwydd y rhesymau uchod penderfynodd yr Aelod atal ei bleidlais.

•           Pryderwyd y bydd costau ychwanegol yn y maes Digartrefedd yn y dyfodol agos o ganlyniad i gyhoeddiad y papur gwyn gan y Llywodraeth. Nododd yr Aelod Cabinet y byddai yn ysgrifennu at y gweinidog a bod Penaethiaid Tai Cymru wedi ysgrifennu at y Llywodraeth i fynegi eu pryderon am gynnwys y papur gwyn.

-           Cytunwyd â’r sylwadau ar y papur gwyn gan nodi nad yw’r Cyngor yn ymwybodol o beth fydd oblygiadau ariannol y papur gwyn ar hyn o bryd. 

-           Cydymdeimlwyd â safbwynt yr Aelod gan gydnabod mai nid hyn yw’r ateb delfrydol ond bod y sefyllfa yn un anodd ac arian ychwanegol y Llywodraeth ddim digon i ariannu’r holl fidiau un-tro.

-           Ychwanegwyd pan fydd adolygiad o’r Cynllun Gweithredu Tai y gellir ystyried bryd hynny beth i’w dynnu allan. Awgrymwyd hefyd efallai bydd opsiynau yn y dyfodol i ad-dalu’r arian hwn yn ôl i gronfa’r Cynllun Gweithredu Tai.