Agenda item

Alwen Williams (Prif Weithredwr Dros Dro y CBC) ac David Hole (Arweinydd Gweithredu Rhaglen y CBC) i gyflwyno’r adroddiad.

Cymeradwyo’r Adroddiad Chwarterol gan:

1. Argymell i Gyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd gynnal trafodaethau gyda Llywodraeth Cymru er mwyn derbyn diweddariad o’r trefniadau i gyllido prosiect Diwygio Bysiau ac Masnachfreinio.
2. Mynegi pryder am barhad gwasanaeth wrth i brosiect Diwygio Bysiau a Masnachfreinio gael ei ddatblygu ymhellach.
3. Gofyn am drafodaeth bellach ar gyfer cyllido gwasanaeth bws (coets) o ddwyrain i orllewin Cymru a hefyd gwasanaeth bws Gogledd Cymru i’r De, i gyd fynd gyda gwasanaethau rheilffordd drawsffiniol, heb amharu ar wasanaethau lleol.

 

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Brif Weithredwr Dros Dro CBC y Gogledd ac Arweinydd Gweithredu Rhaglen y CBC.

 

PENDERFYNWYD

 

Cymeradwyo’r Adroddiad Chwarterol gan:

1.   Argymell i Gyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd gynnal trafodaethau gyda Llywodraeth Cymru er mwyn derbyn diweddariad o’r trefniadau i gyllido prosiect Diwygio Bysiau ac Masnachfreinio.

2.   Mynegi pryder am barhad gwasanaeth wrth i brosiect Diwygio Bysiau a Masnachfreinio gael ei ddatblygu ymhellach.

3.   Gofyn am drafodaeth bellach ar gyfer cyllido gwasanaeth bws (coets) o ddwyrain i orllewin Cymru a hefyd gwasanaeth bws Gogledd Cymru i’r De, i gyd fynd gyda gwasanaethau rheilffordd drawsffiniol, heb amharu ar wasanaethau lleol.

 

RHESYMAU DROS Y PENDERFYNIAD

 

Cymeradwywyd y Cylch Gorchwyl yng nghyfarfod yr Is-bwyllgor ar 1 Hydref 2024. Mae’r Is-bwyllgor wedi cyfarfod ar ddau achlysur, ac ystyrir ei bod yn briodol adolygu’r gwaith a wnaed a sicrhau bod yr adnoddau cywir yn eu lle i ddiwallu datblygiadau yn y dyfodol.

 

TRAFODAETH

 

Adroddwyd mai dyma’r adroddiad chwarterol cyntaf sydd yn manylu ar ddatblygiadau, yn unol â dyletswydd gyfreithiol Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd wrth ddatblygu Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol. Ymhelaethwyd bydd adroddiad chwarterol yn cael ei gyflwyno i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig pob chwarter er mwyn manylu ar brosiectau penodol, perfformiad ariannol yr Is-bwyllgor a’r datblygiadau sydd ar y gweill. Atgoffwyd bod y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol yn cynorthwyo awdurdodau lleol gyda datblygiadau ac nid oes ganddo bwerau dros gynlluniau ffyrdd a rheilffordd strategol sydd y tu hwnt i reolaeth yr awdurdodau hynny.

 

Diolchwyd i’r Is-bwyllgor ac i’r holl rhan-ddeiliaid am eu cymorth i gyflawni’r holl ddatblygiadau a welwyd o fewn yr adroddiad.

 

Cadarnhawyd bod cyfnod ymgynghori ar y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol draft wedi cychwyn ers 20 Ionawr 2025 ac yn parhau nes 14 Ebrill 2025. Eglurwyd bod y gwaith yn cael ei arwain gan ARUP ar ran y Cyd-bwyllgor, gan nodi hefyd bod cydweithio wedi digwydd gyda Thrafnidiaeth Cymru. Diweddarwyd bod dros 1120 o bobl wedi ymateb i’r ymgynghoriad hyd yma, gyda’r disgwyliad bydd y niferoedd hyn yn parhau i gynyddu’n raddol hyd at ddiwedd y cyfnod ymgynghori. Ymhelaethwyd bod ARUP wedi canfod themâu yn codi mewn nifer o’r ymatebion, ac yn eu casglu gyda'i gilydd er mwyn ymateb yn effeithiol i unrhyw bryder neu syniad a gyflwynwyd gan y cyhoedd.

 

Tynnwyd sylw bod timau cyfathrebu’r awdurdodau lleol wedi cefnogi’r gwaith o hyrwyddo’r ymgynghoriad cyhoeddus hwn. Ymhellach, mae’r Cyd-bwyllgor Corfforedig ac ARUP wedi cymryd pob cam er mwyn sicrhau bod cymaint o bobl â phosib gyda Mynediad i’r ymgynghoriad megis rhif ffôn dwyieithog, Ystafell ymgynghori ddigidol a hefyd drwy ddatblygu fersiwn hawdd ei ddarllen o’r ymgynghoriad er mwyn cefnogi unrhyw un a all gael heriau i ddeall a chymryd rhan yn yr ymgynghoriad hebddo.

 

Eglurwyd bod ARUP yn asesu’r holl ymatebion i’r ymgynghoriad cyhoeddus gan gadarnhau y byddent yn cyflwyno adroddiad ynghylch yr atebion pan yn amserol. Manylwyd bod cwestiynau meintiol wedi cael eu cynnwys yn yr ymgynghoriad a fydd yn cael ei asesu er mwyn canfod niferoedd a chanrannau ymatebion sydd yn cytuno neu’n anghytuno gyda’r cwestiynau a datganiadau. Eglurwyd ei bod yn fwy heriol i asesu canlyniadau’r ymatebion i’r cwestiynau ansoddol gan gadarnhau bod ARUP wedi Datblygu system godio gyfrifiadurol er mwyn cynorthwyo i ganfod themau penodol a materion sydd yn peri pryder. Cadarnhawyd bod hyn yn galluogi ARUP i brosesu’r holl wybodaeth er mwyn ei rannu gyda’r Cyd-bwyllgor Corfforedig a Thrafnidiaeth Cymru am ystyriaeth. Adroddwyd bydd addasiadau perthnasol yn cael ei wneud yn dilyn hyn er mwyn gallu cyflwyno’r Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol ar ffurf draft i Lywodraeth Cymru am ystyriaeth bellach a chymeradwyaeth.

 

Tywyswyd yr Aelodau drwy gamau nesaf y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol gan gadarnhau yr anelir i’w gyhoeddi’n derfynol yn ystod Medi 2025.

 

Eglurwyd bod Trafnidiaeth Cymru wedi bod yn cydweithio gyda’r awdurdodau lleol er mwyn datblygu nifer o brosiectau sy’n cynnig trafnidiaeth gynaliadwy ledled Gogledd Cymru. Nodwyd bod y prosiectau hyn yn cael eu hystyried yn y sylfaen polisi Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol. Manylwyd bod rhai o’r prosiectau hyn yn cynnwys Porth Wrecsam, Porth Bangor, Porth Caergybi, Porth Caernarfon a Gwella Gwydnwch Menai, gyda chyllideb wedi ei gadarnhau ar gyfer eu datblygu ymhellach yn 2025/26, gyda’r gobaith o’u cyflawni mor fuan â phosib.

 

Mynegwyd pryder am barhad gwasanaeth wrth i brosiect Diwygio Bysiau a Masnachfreinio gael ei ddatblygu ymhellach, gan gadarnhau bod rhai rhanddeiliaid wedi codi’r pryderon hyn gydag ysgrifennydd y Cabinet perthnasol, Ken Skates AS. Nodwyd bod awdurdodau lleol yn dymuno derbyn sicrwydd na fydd unrhyw ddatblygiadau masnachfreinio yn effeithio ar wasanaethau sydd eisiau mewn lle o fewn siroedd y Rhanbarth. Mewn ymateb, cadarnhawyd bod ‘Bil Gwasanaethau Bysiau (Cymru)’ bellach yn derbyn ystyriaeth y Senedd a gobeithir y byddai’n cael ei fabwysiadu’n statudol erbyn Ionawr 2026. Pwysleisiwyd ei fod yn allweddol bod awdurdodau lleol yn lleisio barn ar bwysigrwydd y mater hwn, gan fyddai denu cyllid ychwanegol yn sicrhau datblygiad gwasanaethau trafnidiaeth i’r rhanbarth.

 

Adroddwyd ar ddyheadau datblygiadau hirdymor rhwydwaith rheilffordd y rhanbarth. Cydnabuwyd nad yw datblygiadau i’r rhwydwaith rheilffordd wedi bod yn flaenoriaeth wrth lunio Cynlluniau Trafnidiaeth yng Nghymru yn y gorffennol gan nad yw’n fater sydd wedi cael ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru. Fodd bynnag, pwysleisiwyd ei fod yn allweddol i’w gynnwys o fewn Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol y Cyd-bwyllgor Corfforedig. Manylwyd ar 9 ddyhead am ddatblygiad rheilffyrdd yn y Rhanbarth, gan nodi ei bod wedi derbyn ystyriaeth gan Drafnidiaeth Cymru ac Network Rail a bellach o dan ystyriaeth Prosbectws Buddsoddi Llywodraeth Cymru wrth iddynt drafod gyda Llywodraeth y DG, yn y gobaith o sefydlu cyllideb rheilffordd i Gymru. Rhannwyd enghraifft o ystyried ychwanegu trenau trydan yn y dyfodol, gan egluro gall hyn fod yn ddatblygiad newydd yn y dyfodol.

 

Cadarnhawyd bod Comisiwn Trafnidiaeth Gogledd Cymru wedi cael ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru er mwyn llunio argymhellion ar faterion trafnidiaeth yn y rhanbarth. Eglurwyd bod y Comisiwn wedi nodi 60 o argymhellion, gyda sylwadau ychwanegol am gysylltiadau Pont Menai. Pwysleisiwyd bod yr argymhellion hyn wedi dylanwadu ar ddatblygiad Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol drafft  Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd, oni bai am 3 argymhelliad sydd yn cael eu datblygu’n uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru.

 

Diweddarwyd bod grŵp ymgynghorol Hunt-Medi wedi cael ei ffurfio gyda chefnogaeth ARUP, Comisiwn Dylunio Cymru, Swyddogion Llywodraeth Cymru, Trafnidiaeth Cymru a’r Panel Dethol. Eglurwyd mai ei nod yw deall rhwystrau i ddatblygiadau cynaliadwy, gan wneud argymhellion ar ffyrdd gwell o weithio er mwyn sicrhau canlyniadau gwell i bawb yng Nghymru. Nodwyd bod yr heriau a adnabuwyd yn ystod gwaith y grŵp ymgynghorol hwn wedi bwydo mewn i’r Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol drafft.

 

Cyfeiriwyd at Wasanaeth Bws Cyflym Gogledd-De, gan fod Trafnidiaeth Cymru yn ceisio barn ar gynigion ar gyfer gwasanaeth newydd a all gael ei gyflwyno yn ystod 2026. Manylwyd byddai’r gwasanaeth yn cysylltu Bangor gyda Chaerfyrddin yn gyflymach na’r darpariaethau cyfredol. Nodwyd hefyd bod ystyriaethau am wasanaeth cyflym Dwyreiniol-Gorllewinol ond byddai’r holl ddatblygiadau hyn yn ddibynnol ar adborth o ymgynghoriad cyhoeddus yn ogystal â chyllidebau.

 

Nodwyd bod y gwaith o gasglu adnoddau ar gyfer y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol yn cael ei oruchwylio gan Arweinydd Gweithredu Rhaglen Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd ar y cyd gyda gwasanaethau ymgynghori ARUP a Thrafnidiaeth Cymru. Eglurwyd bydd y Prif Weithredwr Dros Dro yn cychwyn proses recriwtio unigolion sydd ag arbenigedd cynllunio trafnidiaeth i gynorthwyo gyda’r gwaith hyn, yn dilyn y trosglwyddiad i Gyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd ar 1 Ebrill 2025.

 

Cadarnhawyd bod holl wariant o ddatblygu Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol yn bennaf yn deillio o gratiau a dderbyniwyd gan Lywodraeth Cymru. Ymhelaethwyd bod comisiynu ARUP i ddarparu cymorth technegol a chyflawni ers dechrau 2024 wedi arwain at wariant o £193,170 hyd yma. Adroddwyd bod Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd mewn trafodaethau gyda Llywodraeth Cymru er mwyn cadarnhau dyraniadau ariannol ar gyfer y flwyddyn ariannol 2025/26, ond nad oes cadarnhad o’r gyllideb ar hyn o bryd.