Agenda item

PENDERFYNIAD   Derbyn yr adroddiad ac ystyried y sefyllfa ariannol derfynol adrannau’r Cyngor am 2024/25:     Colofn A Colofn B Colofn C Colofn CH Colofn D   Gor/(Tan) Wariant Gros 2024/25 Addasiadau a Argymhellir Gor / (Tan) Wariant Addasedig 2024/25   £ ‘000 £ ‘000 £ ‘000 £ ‘000 £ ‘000   Oedolion, Iechyd a Llesiant   857     (757) 100 Plant a Theuluoedd   3,805     (3,705) 100 Gwasanaeth Busnes a Chomisiynu Gofal (15) 15     0 Addysg   (191) 191     0 Economi a Chymuned   281   (281)   0 Priffyrdd, Peirianneg ac YGC   656     (556) 100 Amgylchedd   1,349   (1,100) (149) 100 Tai ac Eiddo   (3) 3     0 Tîm Rheoli Corfforaethol a Chyfreithiol (48) 48     0 Gwasanaethau Corfforaethol   (42) 42     0 Cyllid (5) 5     0     Gan nodi bod gorwariant sylweddol gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant, Adran Plant a Theuluoedd, Adran Priffyrdd, Peirianneg ac YGC, a’r Adran Amgylchedd yn 2024/25 (Gweler colofn A yn y tabl uchod). Cymeradwywyd trosglwyddiadau ariannol canlynol (a eglurwyd yn Atodiad 2 yr adroddiad) - ·         Yn unol â phenderfyniad Cabinet 21 Ionawr 2025, peidio caniatáu i adrannau gario unrhyw danwariant i’r flwyddyn ariannol nesaf drwy eithrio cymal 16.3.1.(C) o’r Rheoliadau Ariannol (Gweler colofn B yn y tabl uchod). ·         Cadarnhau'r cymorth ariannol o £281k uwchlaw’r taliad cytundebol i Gwmni Byw’n Iach, a defnyddio £1.1 miliwn o gronfa Adennill Enillion Cyfrannol Parc Adfer i gyllido'r gorwariant yn y maes Gwastraff (Gweler colofn C yn y tabl uchod). ·         Yr adrannau sydd yn gorwario i dderbyn cymorth ariannol un tro gan gyfyngu lefel y gorwariant sydd i’w gario ymlaen gan yr Adran i £100k (Gweler colofn CH yn y tabl uchod). ·         Ar gyllidebau Corfforaethol: -       defnyddio (£5.144 miliwn) o’r tanwariant ar gyllidebau corfforaethol i gynorthwyo'r adrannau sydd wedi gorwario yn 2024/25. -       gweddill y tanwariant o (£1.548 miliwn) ar gyllidebau Corfforaethol i’w drosglwyddo i’r Gronfa Trawsffurfio, i'w ddefnyddio ar gyfer blaenoriaethau'r Cyngor.   Cymeradwywyd symiau i’w cario ’mlaen (y golofn “Gor/(Tan) Wariant Addasedig” yng ngholofn D uchod ac yn Atodiad 1).   Cymeradwywyd trosglwyddiadau ariannol o gronfeydd penodol fel yr amlinellir yn Atodiad 3 yn dilyn adolygiad o’r cronfeydd: -       cynaeafu £1.275 miliwn o amrywiol gronfeydd a’i drosglwyddo i'r Gronfa Trawsffurfio. -       Dad-ymrwymo £375k o gynlluniau hanesyddol neu rai heb ymrwymiadau yn y Gronfa Trawsffurfio. -       Symud £2.5 miliwn o gronfa Cynorthwyo’r Strategaeth Ariannol i’r Gronfa Trawsffurfio fel eu bod ar gael ar gyfer blaenoriaethau’r Cyngor a chyllido bidiau un tro i'r dyfodol.

 

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Cyng. Huw Wyn Jones.  

 

PENDERFYNIAD 

 

Derbyn yr adroddiad ac ystyried y sefyllfa ariannol derfynol adrannau’r Cyngor am 2024/25:   

   

	Colofn    A	Colofn B	Colofn C	Colofn CH	Colofn D
	Gor/(Tan) Wariant Gros 2024/25	Addasiadau a Argymhellir			Gor / (Tan) Wariant Addasedig 2024/25
	£ ‘000	£ ‘000	£ ‘000	£ ‘000	£ ‘000
Oedolion, Iechyd a Llesiant	857			(757)	100
Plant a Theuluoedd	3,805			(3,705)	100
Gwasanaeth Busnes a Chomisiynu Gofal	(15)	15			0
Addysg	(191)	191			0
Economi a Chymuned	281		(281)		0
Priffyrdd, Peirianneg ac YGC	656			(556)	100
Amgylchedd	1,349		(1,100)	(149)	100
Tai ac Eiddo	(3)	3			0
Tîm Rheoli Corfforaethol a Chyfreithiol	(48)	48			0
Gwasanaethau Corfforaethol	(42)	42			0
Cyllid	(5)	5			0

  

Gan nodi bod gorwariant sylweddol gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant, Adran Plant a Theuluoedd, Adran Priffyrdd, Peirianneg ac YGC, a’r Adran Amgylchedd yn 2024/25 (Gweler colofn A yn y tabl uchod). Cymeradwywyd trosglwyddiadau ariannol canlynol (a eglurwyd yn Atodiad 2 yr adroddiad) -   

• Yn unol â phenderfyniad Cabinet 21 Ionawr 2025, peidio caniatáu i adrannau gario unrhyw danwariant i’r flwyddyn ariannol nesaf drwy eithrio cymal 16.3.1.(C) o’r Rheoliadau Ariannol (Gweler colofn B yn y tabl uchod).   

• Cadarnhau'r cymorth ariannol o £281k uwchlaw ’r taliad cytundebol i Gwmni Byw’n Iach, a defnyddio £1.1 miliwn o gronfa Adennill Enillion Cyfrannol Parc Adfer i gyllido'r gorwariant yn y maes Gwastraff (Gweler colofn C yn y tabl uchod).   

• Yr adrannau sydd yn gorwario i dderbyn cymorth ariannol un tro gan gyfyngu lefel y gorwariant sydd i’w gario ymlaen gan yr Adran i £100k (Gweler colofn CH yn y tabl uchod).   

• Ar gyllidebau Corfforaethol:   

• defnyddio (£5.144 miliwn) o’r tanwariant ar gyllidebau corfforaethol i gynorthwyo'r adrannau sydd wedi gorwario yn 2024/25.  gweddill y tanwariant o (£1.548 miliwn) ar gyllidebau Corfforaethol i’w drosglwyddo i’r Gronfa Trawsffurfio, i'w ddefnyddio ar gyfer blaenoriaethau'r Cyngor.   

  

Cymeradwywyd symiau i’w cario ’mlaen (y golofn “Gor/(Tan) Wariant Addasedig” yng  ngholofn D uchod ac yn Atodiad 1).  

Cymeradwywyd trosglwyddiadau ariannol o gronfeydd penodol fel yr amlinellir yn Atodiad 3 yn dilyn adolygiad o’r cronfeydd:   

• cynaeafu £1.275 miliwn o amrywiol gronfeydd a’i drosglwyddo i'r Gronfa Trawsffurfio.   

• Dad-ymrwymo £375k o gynlluniau hanesyddol neu rai heb ymrwymiadau yn y Gronfa Trawsffurfio.   

• Symud £2.5 miliwn o gronfa Cynorthwyo’r Strategaeth Ariannol i’r Gronfa Trawsffurfio fel eu bod ar gael ar gyfer blaenoriaethau’r Cyngor a chyllido bidiau un tro i'r dyfodol.  

 

 

TRAFODAETH 

 

Cyflwynwyd yr adroddiad a oedd yn manylu ar sefyllfa ariannol derfynol adrannau’r Cyngor gan nodi’r rhesymau dros y gorwariant neu danwariant. Amlygwyd fod y sefyllfa wedi gwella ers adolygiad Awst a Tachwedd. Nodwyd fod gorwariant yn parhau ym meysydd gofal all sirol yr Adran Plant a Chefnogi Teuluoedd, Gwasanaeth Derwen, Gwasanaeth Gofal Cartref a’r maes Gwastraff. Eglurwyd fod derbyniadau grant sylweddol a sefyllfa ffafriol ar nifer o gyllidebau corfforaethol yn cynorthwyo i leddfu'r sefyllfa ariannol ar gyfer y Cyngor yn ei gyfanrwydd erbyn diwedd y flwyddyn ariannol. 

 

Tynnwyd sylw at rhai adrannau yn unigol i roi rhesymeg dros y cyllidebau.  

 

Amlygwyd fod gorwariant o £857k gan yr Adran Oedolion yn leihad o’r rhagolygon o £3m yn gynharach yn y flwyddyn. Eglurwyd fod hyn o ganlyniad i’r adran yn derbyn grantiau ac incwm sylweddol yn agos i ddiwedd y flwyddyn ariannol. Pwysleisiwyd fod pwysau amlwg yn parhau yn y maes Gofal Cartref, gyda chostau staffio uwch a lefelau salwch a chyfraddau oriau digyswllt yn uchel, tra bod pwysau sylweddol hefyd ar y gyllideb darparwyr gofal cartref preifat. Mynegwyd fod defnydd o staff asiantaeth yn un o’r materion yng ngofal preswyl mewnol.  

 

Eglurwyd fod gorwariant yr Adran Plant a Chefnogi Teuluoedd yn uwch na’r hyn oedd wedi ei ragweld a’i fod bellach yn £3.8m. Eglurwyd fod hyn o ganlyniad i gynnydd yng nghostau lleoliadau all-sirol oherwydd cymhlethdodau pecynnau a defnydd cynyddol ddiweddar o leoliadau heb eu cofrestru, sy’n fwy costus. Mynegwyd fod pwysau hefyd i’w weld ar gyllideb y Gwasanaeth Derwen ac ar gefnogaeth cynlluniau cefnogol a gweithwyr maes. 

 

O ran yr Adran Addysg nodwyd fod y maes cludiant ysgolion wedi derbyn dyraniad cyllideb ychwanegol eleni, ac o ganlyniad i hyn, derbyn grantiau ychwanegol ynghyd a chwtogi gwariant mae’r adran yn tanwario (£191k) ar ddiwedd y flwyddyn. 

 

Eglurwyd dros y blynyddoedd diwethaf fod Cwmni Byw’n Iach wedi derbyn cefnogaeth ariannol gan y Cyngor oedd uwchlaw taliad cytundebol y contract ddarparu, i'w galluogi i gynnal eu gwasanaethau. Mynegwyd fod yr angen am gefnogaeth ariannol yn parhau yn 2024/25 gyda’r swm gofynnol wedi cynyddu i £281k erbyn diwedd y flwyddyn. 

 

Amlygwyd gorwariant yn yr Adran Priffyrdd, Peirianneg ac YGC gan egluro o ran y maes bwrdeistrefol fod cyfuniad o ffactorau yn rheswm dros hyn, gan gynnwys pwysau ychwanegol ar gyllidebau staff glanhau strydoedd a glanhau toiledau cyhoeddus. 

 

Pwysleisiwyd fod tueddiad blynyddol o orwariant yn y maes casglu gwastraff yn parhau ac yn gyfrifol am orwariant yr Adran Amgylchedd. Eglurwyd yn ogystal fod diffyg incwm parcio hefyd yn amlwg eleni ac wedi cynyddu erbyn diwedd y flwyddyn.  

 

Er fod pwysau sylweddol ar y gwasanaeth llety argyfwng o fewn yr Adran Tai ac Eiddo yn parhau, mae cyllideb ychwanegol wedi ei ddyrannu o bremiwm treth cyngor, cyllideb un tro ychwanegol a grant ychwanegol gan Lywodraeth Cymru wedi cynorthwyo gyda’r pwysau ychwanegol.  

 

Roedd ragolygon ar sefyllfa cyllidebau ysgolion yn amlygu lleihad sylweddol ym malansau ysgolion, ond yn dilyn derbyn grant gan Lywodraeth Cymru ar ddiwedd y flwyddyn, nodwyd fod lefelau’r balansau wedi eu cynnal.  

 

Adolygwyd digonolrwydd cronfeydd penodol y Cyngor gan y Pennaeth Cyllid unwaith eto wrth gau’r cyfrifon eleni, yn unol â’r polisi a gymeradwywyd rhai blynyddoedd yn ôl. Llwyddodd yr adolygiad yma i gynaeafu £1.275 miliwn o adnoddau sydd wedi ei drosglwyddo i’r gronfa Trawsffurfio i’w ddefnyddio ar gyfer blaenoriaethau’r Cyngor.   

 

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth: 

• Galwyd ar Lywodraeth Cymru i ail edrych ar y ffordd maent yn dyrannu eu grantiau, gan fod derbyn grantiau munud olaf yn y flwyddyn ariannol yn ei gwneud yn anodd iawn i gynllunio yn hir dymor.  

• Mynegwyd balchder fod gorwariant yr Adran Oedolion wedi lleihau yn sylweddol. Nodwyd ei bod hi’n bwysig cofio fod llawer iawn o’r arian mae’r Cyngor wedi’i derbyn yn arian un tro ac felly does dim gwarant y bydd ar gael yn y dyfodol. Gofynnwyd felly i’r Cabinet fod yn effro i’r pwysau sydd dal yna yn gyson ar yr Adran Oedolion ac i fod yn barod am hynny yn y dyfodol. Diolchwyd i staff yr Adran Gyllid am eu cefnogaeth i leihau gwariant yn sylweddol.