Agenda item

Adroddiad I’r Pwyllgor Craffu ar berfformiad yr Adran Tai ac Eiddo

Derbyn yr adroddiad.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Aelod Cabinet Tai ac Eiddo, Pennaeth Adran Tai ac Eiddo a Phenaethiaid Cynorthwyol yr Adran.

Adroddwyd bod yr Adran yn gweithredu ar Gynllun y Cyngor 2023-2028, ac ar y cynnydd hyd at ddiwedd Ebrill 2025. Nodwyd bod cynnydd yn erbyn y cerrig milltir a osodwyd i brosiectau’r Adran o fewn blaenoriaeth wella Gwynedd Glyd a Gwynedd Effeithlon. Adroddwyd bod y cynnydd, ar y cyfan, yn dda gyda sawl carreg filltir wedi’i chyrraedd erbyn diwedd y flwyddyn ariannol, a hynny o dan amgylchiadau heriol.

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn gan yr Aelodau:

Tynnwyd sylw at y cynllun ‘Siop un Stop’ a nodwyd yr aelod ei fod yn siomedig gyda’r cynnydd yn y cynllun. Gofynnwyd am eglurhad am pam bod y cynllun yma wedi cymryd amser mor hir i’w ddod mewn i weithrediad. Cydnabuwyd fod oedi wedi bod yn dod a’r cynllun yma i mewn i weithrediad ond eglurwyd ei fod yn falch o gyhoeddi fod y siop yn agor ar y 15fed o Fedi.

Nodwyd fod yr adroddiad yn un da a cynhwysfawr iawn. Er hyn, nodwyd pryder gyda’r niferoedd o bobl sydd yn ddigartref ac yn byw mewn llety anaddas yng Ngwynedd. Gofynnwyd beth yw’r cynllun i wella’r ystadegau yma. Eglurwyd eu bod yn datblygu cynlluniau i daclo’r broblem yma gyda safleoedd yn cael ei adeiladu ar hyn o bryd. Nodwyd fod datblygiadau mawr yn cael ei adeiladu ar hyn o bryd yng Nghaernarfon a Bangor. Gobeithiwyd y byddai’r adeiladau yma yn barod i’w agor yn fuan. O ran eglurdeb, esboniwyd fod dros 200 o bobl mewn llety argyfwng ar hyn o bryd gyda’r ffigwr yn codi i dros 400 wrth gyfri'r tai sydd ar les.

Gofynnwyd cwestiwn ynglŷn â’r cysylltiad Gwynedd, y bobl sydd ddim yn byw yng Ngwynedd ar hyn o bryd, yn benodol faint o’r bobl yma sydd yn medru hawlio cysylltiad gyda Gwynedd a chael tŷ Cyngor. Eglurwyd fod 97% o dai cymdeithasol Gwynedd yn mynd i bobl sydd â chysylltiad â Gwynedd ac yn ychwanegol mae 60% yn mynd i bobl sydd yn dymuno byw yn y ward maen nhw eisiau byw ynddo. Yn ychwanegol, adroddwyd fod y Cymdeithasau Tai wedi gwneud arolwg diweddar o’r 9 datblygiad diwethaf maen nhw wedi cwblhau a darganfuwyd fod 90% o’r bobl sydd wedi symud i’r tai cymdeithasol yma yn siarad Cymraeg.

Nodwyd canmoliaeth i’r adran am y nifer o gynlluniau sydd yn ceisio mynd i’r afael ar y problemau difrifol o angen tai yng Ngwynedd. Tynnwyd sylw i’r garreg filltir a osodwyd i ddenu 20 eiddo ychwanegol i Gynllun Lesu Cymru – Gwynedd ond dim ond 12 sydd wedi’i ddenu gan ofyn beth yw’r problemau sydd yn achosi hyn. Eglurwyd fod diddordeb y cynllun yma wedi dechrau pylu ac felly ei fod yn fwriad i’r adran wneud ymgyrch sylweddol i godi'r diddordeb eto. Nodwyd ei fod yn gynllun arbennig  sydd yn diwallu nifer o anghenion tai gwag.

Tynnwyd sylw at Eiddo 5 yr Uned Cydymffurfiaeth gan nodi fod y nifer o adeiladau sydd wedi cwblhau wedi disgyn ac yn dal i ddisgyn. Derbyniwyd fod Swyddog newydd wedi’i benodi a heb ei hyfforddi eto ond mynegwyd pryder gyda’r gwaith yn cael ei gwblhau. Eglurwyd fod y nifer wedi gostwng oherwydd lot o ffactorau gwahanol ond fod yr adran ar y trywydd iawn i hyfforddi eto a newid cyfrifoldebau o fewn y tîm sydd yn mynd i olygu fod mwy o ymchwiliadau cyflwr yn digwydd. Nodwyd ei bod yn ffyddiog y bydd y swyddog yn mynd i’r afael ar y broblem yma.

Nodwyd, o ran cynyddu cyflenwad o dai i bobl leol, croesawyd fod yr adran wedi prynu mwy oedd wedi’i dargedu gyda’r ffigwr yn 46. Er hyn, dim ond 16 sydd gyda thenantiaid ynddynt. Holwyd beth yw’r rheswm mwyaf dros gymaint o’r tai yma dal yn wag. Eglurwyd eu bod wedi canolbwyntio ar brynu’r tai ar ddechrau’r cynllun gan fod amserlen ar fedru gwario’r arian grant a dderbyniwyd. Soniwyd fod 16 wedi i’w gosod, 20 yn cael ei atgyweirio a 10 yn barod i’w gael ei gosod. Ar ben hyn, amcanwyd y bydd 53 wedi gosod o fewn y flwyddyn. Gobeithiwyd gweld cynnydd sylweddol yn y nifer o dai sydd yn cael ei gosod blwyddyn yma.

PENDERFYNIAD

Derbyn yr adroddiad.