Agenda item

Alwen Williams (Prif Weithredwr) i gyflwyno’r adroddiad.

1.         Cytuno ar yr argymhelliad a’r ffordd ymlaen sy’n cael ei ffafrio - Rhaglen Tir ac Eiddo Diwygiedig (Opsiwn 2) gan nodi y byddai yn fater i’r Is-bwyllgor benderfynu ar y prosiectau fydd yn cael eu blaenoriaethu a chymeradwyaeth ariannu Cynllun Twf.

2.         Gofyn bod y Cyfarwyddwr Portffolio yn cychwyn ar y broses newid i gynnwys yr elfennau hyn yn ffurfiol yn y Rhaglen Tir ac Eiddo.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Prif Weithredwr a’r Pennaeth Gweithrediadau.

PENDERFYNIAD

1.     Cytuno ar yr argymhelliad a’r ffordd ymlaen sy’n cael ei ffafrio - Rhaglen Tir ac Eiddo Diwygiedig (Opsiwn 2) gan nodi y byddai yn fater i’r Is-bwyllgor benderfynu ar y prosiectau fydd yn cael eu blaenoriaethu a chymeradwyaeth ariannu Cynllun Twf.

2.     Gofyn bod y Cyfarwyddwr Portffolio yn cychwyn ar y broses newid i gynnwys yr elfennau hyn yn ffurfiol yn y Rhaglen Tir ac Eiddo.

RHESYMAU DROS Y PENDERFYNIAD

Ym mis Mawrth 2025, lansiodd Uchelgais Gogledd Cymru broses 'Mynegi Diddordeb' i ddethol prosiectau ar gyfer y Rhestr Wrth Gefn newydd a fyddai'n medru cyflwyno achosion busnes ar  gyfer cyllid yn y dyfodol. Un o'r meini prawf a osodwyd oedd bod angen i brosiectau fod o fewn  sgôp y pum rhaglen presennol y Cynllun Twf – Cysylltedd Digidol, Ynni Carbon Isel, Tir ac Eiddo, Arloesi mewn Gweithgynhyrchu Gwerth Uchel a Bwyd-amaeth a Thwristiaeth.

O'r 27 Mynegiant o Ddiddordeb a gyflwynwyd, roedd pedwar yn cael eu hystyried fel rhai oedd y tu allan i sgôp y Cynllun Twf. Roedd un o'r rhain yn brosiect a oedd yn seiliedig ar refeniw ac roedd y tri arall yn brosiectau trafnidiaeth yn bennaf. Nodwyd y cyflwynwyd dau gan Lywodraeth Cymru ac un gan Gyngor Gwynedd. Dim ond un o'r prosiectau, 'Padeswood', oedd yn cwrdd â'r trothwy sgorio i gael ei ystyried i'w gynnwys ar y rhestr wrth gefn; fodd bynnag, roedd yr adroddiad i'r is-bwyllgor yn nodi'n glir y byddai hyn yn destun penderfyniad ar wahân ar gynnwys prosiectau trafnidiaeth yn y Cynllun Twf.

Yn yr Is-bwyllgor Llesiant Economaidd ym mis Mai, cytunwyd bod:

a)    yr Is-bwyllgor yn cytuno i gychwyn proses i asesu ac adolygu'r sgôp a'r achos ar gyfer ymestyn y Cynllun Twf presennol i gynnwys prosiectau trafnidiaeth.

b)    yr Is-bwyllgor yn comisiynu'r Cyfarwyddwr Portffolio i baratoi adroddiad opsiynau manwl mewn ymgynghoriad â Llywodraethau Cymru a'r DU a swyddogion y Cynghorau Cyfansoddol a Phartneriaid Addysg.

c)     yr adroddiad opsiynau yn cael ei gyflwyno i'r Is-bwyllgor gyda'r bwriad o bennu p'un a  ddylid cychwyn y broses newid ffurfiol i sicrhau cytundeb ar gyfer y Cynllun Twf estynedig i gynnwys prosiectau Trafnidiaeth.

TRAFODAETH

Atgoffwyd bod yr adroddiad hwn yn cael ei gyflwyno yn dilyn cais gan y bwrdd yn dilyn y cyfarfod diwethaf er mwyn gallu penderfynu a oes angen ystyried cychwyn proses newid ffurfiol er mwyn ymestyn y Cynllun Twf i gynnwys prosiectau sydd ag elfennau Trafnidiaeth ai peidio.

Eglurwyd os byddai prosiect ‘Padeswood’ yn cael ei gymeradwyo ar y Rhestr Wrth Gefn, byddai hyn yn galluogi’r posibilrwydd o ychwanegu mwy o gynlluniau ar y rhestr wrth gefn yn y dyfodol, os ydynt yn cyrraedd gofynion y Cynllun Twf. Nodwyd mai dyma’r unig gynllun a oedd yn cyrraedd y trothwyon sgorio yn dilyn proses Mynegi Diddordeb i fod ar y Rhestr Wrth Gefn a gynhaliwyd gan Uchelgais Gogledd Cymru ym mis Mawrth 2025.

Manylwyd ar y cefndir ac ystyriaethau perthnasol sydd wedi cael eu cyflawni cyn cyflwyno’r adroddiad hwn, gan nodi bod sgôp ehangach o raglenni wedi cael eu hystyried wrth gysyniadau’r Cynllun Twf yn wreiddiol, cyn penderfynu ar y pum rhaglen sydd eisoes yn weithredol (Cysylltedd Digidol, Ynni Carbon Isel, Tir ac Eiddo, Arloesi mewn Gweithgynhyrchu Gwerth Uchel a Bwyd-amaeth a Thwristiaeth). Eglurwyd mai dim ond un prosiect a oedd yn cynnwys agweddau Trafnidiaeth oedd yn cael ei ystyried wrth drafod Penawdau Telerau cytundeb y Cynllun Twf yn 2019 a bu i’r prosiect hwnnw gael ei weithredu o fewn y rhaglen Ynni Carbon Isel gan ddiddymu’r angen am sefydlu Rhaglen Trafnidiaeth Strategol o fewn y Cynllun Twf. Fodd bynnag, pwysleisiwyd bod Trafnidiaeth yn ogystal â datblygu sgiliau a chyflogadwyedd yn parhau i fod yn feysydd allweddol.

Tynnwyd sylw bod yr Is-bwyllgor Lles Economaidd wedi gwneud cais yn ystod eu  cyfarfod ym mis Mai 2025 bod asesiad trylwyr o wahanol opsiynau sydd ar gael er mwyn gallu cyflwyno prosiectau sydd ag agweddau Trafnidiaeth o fewn y Cynllun Twf. Nodwyd bod tri opsiwn wedi derbyn ystyriaeth gan y Swyddfa Rheoli Portffolio (PMO), gan ymhelaethu arnynt fel a ganlyn:

·       Opsiwn 1: Rhaglen Trafnidiaeth Newydd - Nodwyd y golygai hyn byddai Rhaglen newydd yn cael ei gyflwyno fel rhan o’r Cynllun Twf. Eglurwyd bod yr opsiwn hwn wedi cael ei ddiystyru oherwydd bod angen cyllidebau swmpus i’w wireddu ac ni fyddai’n ymarferol i’w weithredu o fewn y cyllidebau sydd ar gael.

·       Opsiwn 2: Rhaglen Tir ac Eiddo Ddiwygiedig - Ystyriwyd addasu geiriad y rhaglen hon er mwyn amlygu y gall gynnwys prosiectau sydd ag agweddau seilwaith trafnidiaeth ar safleoedd prosiectau ac oddi ar y safleoedd pan yn gysylltiedig i ddatblygiadau. Nodwyd bod addasu’r Rhaglen i gynnwys yr eglurder hwn yn synhwyrol a chyraeddadwy.

·       Opsiwn 3: Dim newid - Eglurwyd mai dyma’r opsiwn a fyddai wedi cael y lleiaf o effaith a chadarnhawyd bod yr opsiwn hwn wedi cael ei ddiystyru oherwydd y byddai’n golygu bod y Cyd-bwyllgor Corfforedig wedi colli cyfle i ariannu prosiectau sydd yn gallu cyfrannu i dargedau’r Cynllun Twf.

Cadarnhawyd bod dau opsiwn wedi cael eu diystyru a bod argymhelliad yn cael ei gyflwyno i’r aelodau eu bod yn mabwysiadu Opsiwn 2 - Rhaglen Tir ac Eiddo Diwygiedig. Adroddwyd bod cyflwyno’r addasiad hwn yn unol ag opsiwn 2 o fewn cylch gorchwyl yr Is-bwyllgor hwn oherwydd ei fod yn darparu eglurder ehangach ar y gwaith a all gael ei gyflawni o fewn y Rhaglen.

Mynegwyd cefnogaeth i’r addasiad hwn i’r Rhaglen Tir ac Eiddo Diwygiedig, gan ymfalchïo ei fod yn darparu hyblygrwydd ar gyfer materion trafnidiaeth sydd yn fuddiol ar gyfer y rhanbarthol. Fodd bynnag, pwysleisiodd mai penderfyniad Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd bydd cadarnhau pa brosiectau all gael eu gweithredu drwy’r addasiad hwn.