Agenda item

Y Prif Weithredwr a’r Swyddog Cynllunio Strategol Rhanbarthol i gyflwyno’r adroddiad.

Cymeradwyo'r materion cyllido a'r opsiynau a nodir yn y nodyn briffio atodol ac argymell i'r Cyd-bwyllgor Corfforedig ystyried pob opsiwn i gyllido'r CDS, gan gynnwys gwneud sylwadau pellach i Lywodraeth Cymru. Gofynnwyd i’r swyddogion addasu geiriad yr Adroddiad i amlygu disgwyliadau cyllidebol rhwng y Llywodraeth a’r CBC ac annog cyfraniad ariannol cyson gan y Llywodraeth er mwyn osgoi’r angen am grantiau dros dro wrth osod y gyllideb hirdymor.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Swyddog Cynllunio Datblygu Strategol Rhanbarthol.

PENDERFYNWYD

Cymeradwyo'r materion cyllido a'r opsiynau a nodir yn y nodyn briffio atodol ac argymell i'r Cyd-bwyllgor Corfforedig ystyried pob opsiwn i gyllido'r CDS, gan gynnwys gwneud sylwadau pellach i Lywodraeth Cymru. Gofynnwyd i’r swyddogion addasu geiriad yr Adroddiad i amlygu disgwyliadau cyllidebol rhwng y Llywodraeth a’r CBC ac annog cyfraniad ariannol cyson gan y Llywodraeth er mwyn osgoi’r angen am grantiau dros dro wrth osod y gyllideb hirdymor.

RHESYMAU DROS Y PENDERFYNIAD

Sicrhau bod yr Is-bwyllgor Cynllunio Strategol yn gwbl ymwybodol o'r materion cyllido a'r opsiynau sy'n ymwneud â'r CDS i lywio eu hargymhellion i'r Cyd-bwyllgor.

TRAFODAETH

Eglurwyd bod yr adroddiad yn amlygu opsiynau sy’n ymwneud ag ariannu’r gwaith o gynhyrchu’r Cynllun Datblygu Strategol, cyn paratoi cyllidebau dros tymor yr hydref. Diolchwyd i grŵp o brif swyddogion cynllunio gogledd Cymru am eu gwaith o ymchwilio i mewn i wahanol faterion ariannol ynghlwm a’r Cynllun. Nodwyd bod modd rhoi ystyriaeth bellach i’r materion ariannol sydd wedi cael ei baratoi gan Swyddogion hyd yma, gan fod yr Aelodau wedi cymeradwyo cyflwyno fersiwn drafft o’r Cynllun Datblygu Strategol i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn gynharach yn ystod y cyfarfod hwn.

Atgoffwyd bod dyletswydd gyfreithiol yn cael ei roi ar y Cyd-bwyllgor Corfforedig drwy statud i ddatblygu Cynllun Datblygu Strategol yn ogystal â’i ariannu. Nodwyd bod swyddogion wedi derbyn nifer o sylwadau yn ystyried a ddylai Llywodraeth Cymru ariannu’r Cynllun a’r broses o’i sefydlu ond mewn ymateb, cadarnhawyd nad oes cynllun hirdymor wedi cael ei gyflwyno gan Lywodraeth i’r ariannu gan ei wneud yn ofynnol i’r Cyd-bwyllgor gydymffurfio â’r gofynion statudol.

Er nad oes cyllideb hir-dymor wedi cael ei glustnodi gan Lywodraeth Cymru, adroddwyd eu bod wedi adnabod cyllideb o oddeutu £400,000 sydd yn berthnasol ar gyfer holl Gyd-bwyllgorau Corfforedig Cymru. Nodwyd na fydd yr arian hwn yn cael ei rannu’n hafal rhwng y Cyd-bwyllgorau ond yn hytrach yn cael ei ddyrannu yn unol â pherfformiad y Cyd-bwyllgorau i ddatblygu eu Cynllun Cyflawni er cymeradwyaeth. Eglurwyd bod Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd yn awyddus i sicrhau bod  datblygiadau yn cael ei wneud i Gynllun Cyflawni’r Cynllun Datblygu Strategol yn ystod y flwyddyn ariannol hon er mwyn gallu denu’r arian hwn i gyfrannu at gyllido’r Cynllun. Cysidrwyd byddai modd gwneud cais am oddeutu £100,000 o’r arian hwn yn dilyn cyfarfod 19 Medi 2025 o’r Cyd-bwyllgor Corfforedig, os yw’r aelodau yn cymeradwyo’r Cynllun Cyflawni drafft. Eglurwyd os oes modd cadarnhau ymrwymiad ariannol ychwanegol i gyfrannu at gyllideb y Cynllun o fewn y flwyddyn ariannol gyfredol, y byddai modd ymgeisio am oddeutu £200,000 ychwanegol o’r arian grant hwn a gynigir gan Lywodraeth Cymru.

Mynegwyd balchder bod gwaith cyllidebu’r Cyd-bwyllgor wedi bod yn effeithiol iawn hyd yma ac er bod cryn dipyn o arian wedi cael ei glustnodi er mwyn cefnogi’r Cynllun, mae oddeutu £1.1miliwn o’r gyllideb ar ôl i gael ei ganfod o ffynonellau amgen. Ymhelaethwyd bydd ystyriaethau ar sut i gyfarch y bwlch ariannol hwn yn cael ei wneud wrth gysidro cyllidebau dros dymor yr hydref.

Manylwyd ar un opsiwn cyllidebol sef i gynyddu cyfraniadau gan Awdurdodau Lleol rhanbarth y gogledd o 5%. Adroddwyd byddai hyn yn gyfwerth ag oddeutu £3.27miliwn i £3.3miliwn i gyllido’r Cynllun.

Tynnwyd sylw y bydd Cynllun Datblygu Strategol a’r wybodaeth am ei ariannu yn cael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru er cymeradwyaeth os byddai’n derbyn cefnogaeth yr is-bwyllgor hwn a’r Cyd-bwyllgor Corfforedig.

Adroddwyd yr amcangyfrifwyd bwlch o oddeutu £1.1miliwn yng nghyllideb y Cynllun Datblygu Strategol dros gyfnod o 5 mlynedd. Mynegwyd pryder y byddai hynny’n cyfateb i gynnydd o 50% yng nghyfraniadau’r Awdurdodau Lleol i’r gyllideb, gan fod hyn yn rhoi pwysau ychwanegol sylweddol ar yr Awdurdodau. Ychwanegwyd bod y cyfraniadau yn amrywio rhwng yr Awdurdodau yn unol â maint y boblogaeth a fyddai’n cael effaith niweidiol ar yr Awdurdodau hynny. Mewn ymateb i’r pryderon, pwysleisiodd Swyddog Cynllunio Datblygu Strategol Rhanbarthol mai dim ond opsiwn cyllidol fyddai hyn gan sicrhau nad oes unrhyw benderfyniad wedi cael ei wneud ar y mater hyd yma. Ymhelaethwyd bydd y Cyd-bwyllgor yn mynd drwy broses o edrych ar gyllidebau dros y misoedd nesaf ac yn obeithiol bydd cyllid yn cael ei ganfod o ffynonellau eraill, gan hefyd gydnabod bod gofyn am gyfraniad ychwanegol gan yr Awdurdodau Lleol yn opsiwn y bydd rhaid ei ystyried fel rhan o’r broses honno - gan nodi byddai hyn oddeutu £30,000 ychwanegol yn flynyddol gan y 7 Awdurdod.

Ymhellach, nododd Swyddog Cynllunio Datblygu Strategol Rhanbarthol os byddai’r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn llwyddo i ddenu arian grant o oddeutu £200,000 fel y’i trafodwyd yn flaenorol, byddai hynny gyfwerth â’r cyfraniad ychwanegol a byddai’n ofynnol gan yr Awdurdodau Lleol am flwyddyn gyntaf y Cynllun. Pwysleisiodd y Prif Swyddog Cyllid y byddai hyn yn effeithiol gan hefyd nodi byddai angen edrych ar y sefyllfa yn flynyddol wrth baratoi cyllidebau. Atgoffwyd o’r angen i gyflwyno cyllidebau a’r lefi gyfraniadau ar gyfer pob Awdurdod Lleol erbyn mis Ionawr, gan sicrhau bydd swyddogion yn cydweithio â nhw er mwyn ymdrechu i osod y llefi mor isel â phosib. Sicrhawyd na fyddai cymeradwyo’r opsiynau a gyflwynwyd fel rhan o’r adroddiad i ariannu’r Cynllun yn cytundebu’r Awdurdodau Lleol i gyfrannu cyllidebau ychwanegol i’r datblygiad, gan nodi bydd trafodaethau pellach yn cael eu cynnal yn dilyn cadarnhau’r gyllideb.

Mewn ymateb i’r drafodaeth, mynegwyd pryder y byddai’r Awdurdodau Lleol yn llwyddo i gyfarch unrhyw ofynion am gyfraniadau ychwanegol, tra hefyd yn ystyried nad oes ymrwymiad cyllidol hir-dymor wedi cael ei gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru i gynorthwyo datblygiad y Cynllun. Gofynnwyd i’r swyddogion amlygu disgwyliadau cyllidebol rhwng y Llywodraeth a’r CBC i’r dyfodol ac annog cyfraniad ariannol cyson gan y Llywodraeth er mwyn osgoi’r angen am grantiau dros dro wrth osod y gyllideb hirdymor, gan gynnig ac eilio i gryfhau’r geiriad hwn erbyn i’r ddogfen gael ei gyflwyno i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig ar 19 Medi 2025.

Ystyriwyd os byddai modd gohirio penderfyniad ar ariannu’r gwaith o gynhyrchu’r Cynllun Datblygu Strategol  nes i etholiadau’r Senedd gael eu cynnal yn 2026, er mwyn sicrhau bod cynlluniau Llywodraeth Cymru yn parhau gyda’r trefniadau presennol ac ystyried os byddai modd i’r Llywodraeth gyfannu’n fwy sylweddol i’r datblygiad. Mewn ymateb i’r ystyriaethau, eglurodd y prif Weithredwr y gobeithiai bod parhau gyda’r trefniadau sydd ar waith yn denu cyllid ychwanegol gan Lywodraeth Cymru maes o law, ac yn sicrhau bod y Cyd-bwyllgor yn llwyddo i ddatblygu’r Cynllun yn amserol. Yn yr un modd, ychwanegwyd byddai’r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn methu â chyrraedd targedau a disgwyliadau statudol os oes unrhyw oedi o’r math yma ar benderfyniadau.