Agenda item

Rhoddwyd caniatâd y Cabinet i gynnal ymgynghoriad statudol, yn unol â gofynion adran 48 o Ddeddf Safonau a Threfniadaeth Ysgolion (Cymru) 2013, ar y cynnig arfaethedig i gau Ysgol Nebo ar 31 Rhagfyr 2026 a darparu lle i ddysgwyr yn Ysgol Llanllyfni o 1 Ionawr 2027 ymlaen.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cyng. Dewi Jones.

PENDERFYNIAD

Derbyniwyd yr adroddiad.

TRAFODAETH

Pwysleisiwyd pwysigrwydd yr eitem hon i’r ardal leol a’r teimladau cryf sy’n dod law yn llaw â’r eitem.

Atgoffwyd mai penderfyniad i gynnal ymgynghoriad statudol yw’r penderfyniad sydd gerbron y Cabinet yn y cyfarfod hwn.

Soniwyd am yr her sy’n wynebu’r sir gyfan yn sgil y gostyngiad yn niferoedd y disgyblion, costau cynyddol, a’r angen i sicrhau’r addysg a’r cyfleoedd cymdeithasol gorau i bob plentyn.

Sicrhawyd y bydd y broses ymgynghori yn agored, yn dryloyw ac yn ystyrlon, gyda phob pryder yn cael ei ystyried cyn gwneud penderfyniad terfynol.

Eglurwyd bod trafodaethau wedi eu cynnal â chymuned yr ysgol am yr opsiynau posib, a chyfeiriwyd bod syniadau’r ysgol am ffyrdd posib ymlaen wedi’u cynnwys yn y papurau atodol. Ategwyd bod ystyriaeth lawn wedi’i roi i bob opsiwn. 

Diolchwyd i’r cyfranogwyr sydd wedi bod yn rhan o’r trafodaethau a gynhaliwyd yn yr ysgol gan nodi bod y trafodaethau hynny wedi bod yn adeiladol. Nodwyd bod rhaid i’r adran bwyso a mesur yn erbyn set o fesuryddion penodol. Er bod opsiynau adeiladol wedi eu cynnig fel ffyrdd ymlaen, cadarnhawyd mai'r niferoedd o ddisgyblion yn yr ysgol sydd wedi arwain at y cynnig hwn. 

Croesawyd Aelod Lleol Ward Clynnog i’r cyfarfod. Cydnabuwyd ganddo fod y Cod Trefniadaeth Ysgolion yn gosod rhagdybiaeth weithdrefnol yn erbyn cau ysgolion gwledig ac ychwanegwyd ganddo nad yw’n credu bod y dystiolaeth a roddwyd gerbron y Cabinet yn bodloni’r prawf i gau’r ysgol.

Nodwyd nad yw Ysgol Nebo yn methu gan fod y nifer disgyblion wedi cynyddu 50% yn y flwyddyn ddiwethaf a bod nifer o ddisgyblion hyn o du allan i’r dalgylch yn ogystal.

Cyfeiriwyd at y ddadl ariannol o gau Ysgol Nebo, gan ategu bod yr arbedion posib o gau’r Ysgol yn llai nac y mae’n ymddangos. Ychwanegwyd yr angen i ystyried costau diswyddo a’r risg o nifer uwch o blant yn derbyn addysg gartref, a fydd yn rhoi pwysau hir dymor ar y Cyngor.

Soniwyd am gynnig y Corff Llywodraethu i ddatblygu Ysgol Nebo yn safle peilot ar gyfer plant ag anghenion dysgu, emosiynol a chymdeithasol ychwanegol, er mwyn ceisio cadw mwy o blant mewn addysg brif ffrwd.

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth:

• Gofynnwyd sut y bydd lleisiau’r plant hyn sy’n mynychu Ysgol Nebo ar hyn o bryd yn cael eu clywed yn yr ymgynghoriad. Sicrhawyd y bydd llais plant a phobl ifanc yn cael eu clywed, fel sydd wedi ei wneud yn flaenorol, ac y bydd sesiynau penodol yn cael eu cynnal gyda phlant o Ysgol Nebo yn ogystal â phlant o Ysgol Llanllyfni. 
• Adnabuwyd bod hwn yn benderfyniad heriol, gan holi os fydd sylwadau’r Aelod Lleol yn cael eu cynnwys yn yr ymgynghoriad ac os fydd opsiynau eraill yn cael eu hystyried. Nodwyd bod yr opsiynau a gynhigiwyd wedi eu dehongli mewn modd sy’n cyd-fynd â’r meini prawf ar gyfer ysgol briff ffrwd, a fydd felly yn galluogi Ysgol Nebo i aros yn agored ar yr un pryd â chynnig darpariaeth i grwpiau penodol o blant.
• Holwyd am ddefnydd adeilad yr ysgol pe bai’r penderfyniad yn cael ei wneud i’w chau. Cyfeiriwyd at y Polisi Ôl-ddefnydd, sy’n golygu y bydd ystyriaeth yn cael ei roi i ddefnydd yr adeilad gan y Cyngor, a bydd trafodaeth am ddefnydd cymunedol.
• Tynnwyd sylw bod y niferoedd o ddisgyblion wedi bod yn lleihau ers degawdau bellach. Nodwyd bod Ysgol Nebo wedi bod drwy drafferthion o niferoedd isel o blant o’r blaen, ond nad yw’r ffigwr yn codi. Ychwanegwyd bod llai o blant o fewn cymunedau i lenwi llawer o ysgolion.