Agenda item

Rhoddwyd caniatâd y Cabinet i gynnal ymgynghoriad statudol, yn unol â gofynion adran 48 o Ddeddf Safonau a Threfniadaeth Ysgolion (Cymru) 2013, ar y cynnig arfaethedig i gau Ysgol Baladeulyn ar 31 Rhagfyr 2026 a darparu lle i ddisgyblion yn Ysgol Talysarn o 1 Ionawr 2027 ymlaen.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cyng. Dewi Jones

PENDERFYNIAD

Derbyniwyd yr adroddiad.

TRAFODAETH

Cyflwynwyd yr eitem gan bwysleisio pa mor anodd a sensitif yw trafodaethau o’r math hwn, a’r emosiwn sy’n cyd-fynd â’r eitem hon yn ogystal.

Soniwyd am ddyletswydd y Cabinet i ystyried nifer o ffactorau wrth ddod i benderfyniad - y nifer llai o blant sydd yn ein cymunedau a’r gyfradd genedigaethau sy’n gostwng, yr heriau ariannol sy’n wynebu’r Cyngor, a’r angen i sicrhau fod y system addysg yn gynaliadwy.

Sicrhawyd y bydd popeth yn cael ei wneud fel bod y broses ymgynghori yn agored, yn hygyrch ac y bydd pob llais yn cael ei glywed a’i barchu.

Datgelwyd bod trafodaethau wedi eu cynnal â chymuned yr Ysgol er mwyn ystyried yr holl opsiynau sydd ar gael. Cyfeiriwyd at gynnwys y papurau sy’n amlinellu’r sylwadau a dderbyniwyd yn y cyfarfodydd hyn, a syniadau gan yr Ysgol am ffyrdd posib ymlaen.

Diolchwyd i gymuned yr ysgol, gan nodi bod y sesiynau ymgysylltu wedi bod yn ddefnyddiol. Ategwyd mai realiti’r niferoedd gostyngol o blant mewn ysgolion sydd wedi arwain at hyn, ac nid yw’r cynnig hwn yn adlewyrchiad o’r ysgol.

Mynegwyd siom gan Aelod Lleol Ward Llanllyfni am y cynnig arfaethedig i gau Ysgol Baladeulyn, gan nodi y bydd yn ergyd i gymuned yr Ysgol pe bai’n cau.

Cydnabuwyd yr her ariannol i gynnal ysgol fach, ond nodwyd yr effaith ar y pentref pe bai’r ysgol yn cau.

Pryderwyd am effaith cau’r ysgol ar y nifer o bobl a fydd eisiau symud i’r pentref, a’r effaith posib ar y Gymraeg yn lleol.

Nodwyd y bydd angen eglurhad ynglŷn â defnydd yr adeilad pe bai’r ysgol yn cau.

Gofynnwyd am ffederaleiddio gydag Ysgol Talysarn ac ychwanegu uned arbenigol i Ysgol Baladeulyn ar gyfer plant ag anghenion dysgu ychwanegol. Cynigiwyd y bydd y model hwn yn arbed adnoddau, ac yn well defnydd o’r lleoliad.

Sylwadau’n codi o’r drafodaeth:

• Pryderwyd am yr effaith y buasai cau’r ysgol yn ei gael ar gymuned Gymraeg yr ardal. Cadarnhawyd bod asesiadau effaith wedi eu cynnal a nodwyd bod posibilrwydd y bydd effaith ar ddefnydd cymdeithasol y plant o’r Gymraeg. Soniwyd y bydd angen mesurau lliniaru er mwyn sicrhau bod y Gymraeg yn aros yn gadarn petai’r cynnig yn cael ei dderbyn.
• Holwyd am ymddiswyddo staff pe bai’r cynnig yn cael ei dderbyn. Pwysleisiwyd nad oes penderfyniad wedi ei wneud ar y funud, ond bod tîm o arbenigwyr adnoddau dynol i gefnogi’r Ysgol. Ategwyd mai’r bwriad fuasai dod o hyd i swyddi amgen i’r bobl hynny, ond ychwanegwyd nad yw hyn yn broses syml gan mai cyfrifoldeb Llywodraethwyr ysgolion yw penodi staff.
• Holwyd sut y mae’r rhagamcanion am niferoedd disgyblion yn cael eu cyfrifo. Nodwyd mai penaethiaid sy’n cyflwyno’r rhagamcanion hyn bob blwyddyn, a bod nifer genedigaethau’r ardal hefyd yn cael ei ddefnyddio i gyfrifo’r rhagamcanion hyn.
• Cadarnhawyd pwysigrwydd adeilad yr Ysgol i’r gymuned, a chyfeiriwyd at bolisi ôl-ddefnydd y Cyngor. Yn ogystal, soniwyd am gynnal trafodaethau â’r gymuned er mwyn gweld a oes ganddynt ddefnydd mewn golwg ar gyfer yr adeilad.