Agenda item

Adrodd i’r Pwyllgor Craffu ar berfformiad yr Adran Priffyrdd, Peirianneg ac YGC.

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y drafodaeth.

 

 

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Aelod Cabinet Priffyrdd, Peirianneg a YGC, ynghyd â Phennaeth a Phennaeth Cynorthwyol yr Adran Priffyrdd, Peirianneg a YGC.

 

Atgoffwyd bod yr Adran yn gyfrifol am dri o gynlluniau Cynllun y Cyngor 2023-28 a bod yr adroddiad hwn yn ddiweddariad ar eu datblygiad hyd at ddiwedd Medi 2025.

 

Cadarnhawyd bod yr Adran wedi derbyn cefnogaeth grant Cyfleoedd Chwarae drwy Lywodraeth Cymru i wella ansawdd a hygyrchedd meysydd chwarae. Eglurwyd bod y datblygiad hwn yn ddatblygiad mawr yn y prosiect ‘Ymestyn cyfleoedd chwarae a chymdeithasu ar gyfer plant a phobl ifanc y Sir’ o fewn Cynllun y Cyngor. Ymhelaethwyd bod cydweithio effeithiol wedi bod ar y gweill gyda Chyngor Dinas Bangor wrth i’r broses o drosglwyddo maes chwarae Maes Tryfan iddynt barhau.

 

Darparwyd diweddariad ar y prosiect ‘Gweithredu ar risgiau llifogydd’ gan nodi bod y Strategaeth Llifogydd Leol wedi ei fabwysiadu ac yn weithredol.

 

Adroddwyd bod system optimeiddio cylchdeithiau glanhau wedi cael ei gyflwyno yn ardal Arfon fel rhan o brosiect ‘Cymunedau Glân a Thaclus’. Eglurwyd bod y system hon yn rhan o gynllun peilot yn ardal Arfon gan nodi y gobeithir ehangu’r trefniadau i Bwllheli a Porthmadog yn ystod gwanwyn 2026. Ymhelaethwyd mai diben y system yw lleihau gorwariant presennol y gwasanaeth drwy sicrhau bod trefn gwaith effeithiol yn cael ei weithredu.

 

Tynnwyd sylw at 29 mesurydd perfformiad sydd yn weithredol o fewn yr Adran, megis ‘Mesurau corfforaethol/adrannol’, ‘Cynnal Priffyrdd’, ‘Goleuo Stryd’, ‘Edrychiad Stryd’, ‘Toiledau Cyhoeddus’ ac ‘Ymgynghoriaeth Gwynedd’ gan ymfalchïo bod 62.1% o’r mesuryddion hyn yn cael eu mesur yn wyrdd. Eglurwyd bod hyn yn gadarnhad o waith cadarnhaol y gwasanaeth a pherfformiad effeithiol gwasanaethau. Fodd bynnag, nodwyd bod 37.9% o’r  mesuryddion wedi eu cofnodi yn ambr, gan sicrhau bod y mesuryddion hyn yn derbyn sylw pellach fel rhan o’r broses herio perfformiad. Mynegwyd balchder nad oedd unrhyw fesurydd wedi ei gofnodi yn goch.

 

Cyfeiriwyd at gynlluniau Arbedion 2025-26 yr Adran, sydd gyfwerth â £533,500. Cadarnhawyd bod yr adran ar drac i gyflawni £212,500 o’r cynlluniau Arbedion yma gan gydnabod bod posibilrwydd na fydd £321,000 yn cael eu gwireddu. Amlygwyd hefyd bod rhai cyllidebau yn cael eu heffeithio gan y tywydd gan fod angen sicrhau cyllideb ychwanegol er mwyn mynd i’r afael â unrhyw dywydd garw anrhagweladwy.

 

Diweddarwyd bod niferoedd y gweithlu sydd wedi cyflawni hyfforddiant mandadol wedi cynyddu, gan fanylu bod 77.4% o’r staff wedi cyflawni hyfforddiant craidd ‘Camdrin’, 72.4% wedi cyflawni’r teitl ‘ Diogelu’, gan fynegi balchder bod dros 67% o staff yr adran wedi cyflawni holl deitlau hyfforddiant mandadol. Cydnabuwyd bod lle i wella er mwyn cynyddu’r niferoedd hyn i’r dyfodol ond bod heriau wedi dod i’r amlwg gan nad oes nifer o aelodau staff rheng flaen gyda mynediad i’r modiwlau gan nad oes ganddyn nhw gyfarpar electroneg. Fodd bynnag, cadarnhawyd bod yr Adran yn cydweithio gyda’r gwasanaeth Technoleg Gwybodaeth i ddod i ganolfannau gwaith er mwyn rhoi cymorth i aelodau staff i gwblhau’r hyfforddiant yn ystod y diwrnod gwaith.

 

Cydnabuwyd bod niferoedd salwch staff yr Adran yn uchel, gyda cyfartaledd dyddiau salwch fesul person (Cyfwerth Llawn Amser) yn 4.62 diwrnod. Manylwyd bod nifer o aelodau staff i ffwrdd o’r gwaith am gyfnod hirdymor ond bod gwir sefyllfa salwch yn gwella erbyn hyn, gan obeithio bydd hyn yn parhau a bydd gwelliant pan fydd yr adran yn cyflwyno adroddiad herio perfformiad cyffelyb yn 2026.

 

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn gan yr Aelodau:-

 

Rheolaeth Fflyd

Mewn ymateb i ymholiad ar niferoedd cerbydau gwyrdd a’r cynnydd mewn costau tanwydd, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran bod 88 o gerbydau a faniau trydan yn rhan o’r fflyd, gyda trefniadau mewn lle i gyflwyno mwy o gerbydau fel mae’r angen yn codi. Cydnabuwyd bod hyder y gweithlu i ddefnyddio ceir trydan wedi bod yn isel oherwydd nad ydynt wedi arfer gwefru ceir. Adroddwyd bod y dechnoleg cerbydau trydan yn un sydd yn datblygu’n barhaus ond nid oes cefnogaeth effeithiol er mwyn prynu cerbydau trwm trydan  a’u gwefru yn effeithiol ar hyn o bryd. Oherwydd hyn, cadarnhawyd bod costau tanwydd yn gallu cynyddu o bryd i’w gilydd os oes angen yn codi ar gyfer defnyddio mwy o gerbydau trwm, ond pwysleisiwyd bod y ffigwr cyfartalog ar gyfer ffioedd tanwydd yn lleihau yn flynyddol. Sicrhawyd bydd adroddiadau’r Adran i’r Pwyllgor hwn yn y dyfodol yn dangos data dros gyfnod o flynyddoedd er mwyn i Aelodau gymharu’r datblygiadau yn y maes hwn.

 

Mewn ymateb i ymholiad os byddai peidio adnewyddu cerbydau tanwydd am rhai trydan yn arwain at arbedion ariannol i’r Cyngor, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran nad oedd peidio adnewyddu’r fflyd yn ystyriaeth ar hyn o bryd gan fod cynllun dibrisio ar y gweill a bod opsiynau am y dull gorau i weithredu i’r dyfodol ar waith. Ymhelaethwyd na fydd modd prynu cerbydau gydag allyriadau carbon uchel yn y dyfodol agos ac felly rhaid i’r Cyngor ymchwilio i’r dulliau gorau o ddatblygu’r fflyd - boed yn hydrogen, trydan neu ddull arall.

 

Gwasanaeth Goleuo

Mewn ymateb i ymholiad am y cynnydd a welir mewn defnydd egni lampau stryd, eglurodd Pennaeth yr Adran bod hyn yn deillio o’r ffaith bod yr Adran wedi mabwysiadu mwy o oleuadau stryd yn y blynyddoedd diwethaf. Ymhelaethwyd bod tua 18,000 o oleuadau stryd ar draws y Sir  a bod hynny wedi cynyddu yn ddiweddar yn dilyn datblygiad ffordd osgoi Caernarfon yn ogystal â phont Dyfi newydd ger Machynlleth, a’r angen i oleuo’r ffyrdd hynny.

 

Toiledau Cyhoeddus

Cyflwynwyd cais i dderbyn mwy o wybodaeth am hygyrchedd y toiledau cyhoeddus er mwyn dangos i’r cyhoedd bod safon y gwasanaeth yn gwella. Mewn ymateb, diolchodd Pennaeth yr Adran am y sylwadau gan nodi byddai’r wybodaeth yma yn cael ei ddatblygu erbyn i’r mater gael ei graffu gan y Pwyllgor hwn y tro nesaf.

 

Cyfraddau Salwch

Mewn ymateb i ymholiad os oedd salwch aelodau staff yn deillio o lwyth gwaith, straen neu o ffynhonnell arall, gydag ymholiad pellach ar ba fesurau sydd ar waith er mwyn sicrhau llesiant staff, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran eu bod yn cydweithio yn agos gyda’r gwasanaeth Adnoddau Dynol. Eglurwyd y cynhelir paneli dychwelyd i’r gwaith er mwyn sicrhau iechyd yr aelodau staff a derbyn arweiniad ar sut i’w cefnogi orau wrth ddychwelyd. Pwysleisiwyd bod lefelau salwch y gweithlu yn gymharol gyda chyfraddau awdurdodau lleol eraill yn genedlaethol

 

Dŵr ac Amgylchedd

Mewn ymateb i sylwadau bod oediad yng ngwaith partneriaid sy’n cydweithio gyda’r Cyngor i fynd i’r afael ag atal llifogydd, yn arwain at oedi pellach yn nhrefniadau’r Cyngor, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran bod trafodaethau rheolaidd yn cael eu cynnal gyda’r holl bartneriaid. Fodd bynnag, nodwyd bod cyfrifoldebau Cyfoeth Naturiol Cymru a Dŵr Cymru yn rhai sylweddol a bod risg parhaol bod oediad i drefniadau a strategaethau. Sicrhaodd Pennaeth Cynorthwyol yr Adran bod y risg hwn o oedi yn un sydd ar gofrestr risg swyddogol yr Adran.

 

Mesuryddion

Ystyriwyd bod nifer o fesuryddion herio perfformiad yr Adran yn adrodd yn ambr, gan nodi y byddai’n ddefnyddiol i Aelodau’r Pwyllgor craffu hwn dderbyn gwybodaeth am y camau gweithredu ac amserlen realistig er mwyn gwella’r perfformiad. Ystyriwyd hefyd sut oedd yr Adran yn mynd ati i fesur os yw’r mesuryddion perfformiad yn adrodd yn goch, ambr neu wyrdd. Mewn ymateb i’r sylwadau, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran y byddai ystyriaeth yn cael ei roi er mwyn datblygu  dull o sgorio mesuryddion perfformiad er mwyn derbyn cadarnhad os ydynt yn adrodd yn goch, ambr neu wyrdd. Fodd bynnag, nodwyd mai ar sail tystiolaeth a thrafodaethau gyda swyddogion mae’r penderfyniadau ar sut mae mesuryddion yn adrodd ar hyn o bryd. Nodwyd hefyd bydd ystyriaeth yn cael ei roi i ychwanegu rhaglen waith i wella’r perfformiad yn yr adroddiad yn y dyfodol.

 

Tynnwyd sylw bod oddeutu traean o holl fesuryddion herio perfformiad yr Adran yn adrodd yn ambr, gan ofyn a yw hyn yn dderbyniol ac os byddai’r Adran yn gallu amlygu a dangos os yw perfformiad yn erbyn mesuryddion yn gwella, wedi aros yr un fath neu’n gwaethygu, wrth gyflwyno i’r Pwyllgor hwn yn y dyfodol. Mewn ymateb i’r sylwadau, nodwyd yr edrychir ar sut y gellid amlygu a dangos tueddiadau yn yr adroddiad i’r dyfodol. Cydnabodd Pennaeth yr Adran bod lle i wella. Fodd bynnag, nodwyd bod rheolwyr a swyddogion yn gallu bod yn llym wrth adrodd ar fesuryddion gan nodi bod y gwir sefyllfa yn well na’r hyn ag adroddwyd. Rhannwyd enghraifft o hyn ble oedd niferoedd diffygion cynnal priffyrdd yn adrodd yn ambr, oherwydd amser datrys y diffygion. Adroddwyd mewn gwirionedd bod diffygion yn cael eu datrys yn gyflym iawn ond bod y gwaith gweinyddol cefndirol sydd yn cyd-fynd ag o yn arafu’r broses gan arwain at liw ambr wrth adrodd ar y mesuryddion.

 

Cynlluniau Arbedion Ariannol

Mynegwyd pryder bod yr Adran yn methu â gwireddu oddeutu 40% o’u cynlluniau arbedion ariannol eleni, gan ofyn sut mae’r Adran yn ymdopi gyda’i gyllideb gyflawn yn gyffredinol. Mewn ymateb i’r sylwadau, nododd Pennaeth yr Adran bod pob ymdrech yn cael ei wneud er mwyn sicrhau bod y targedau arbedion ariannol yn cael eu cyfarch. Cadarnhawyd os na fydd yr Adran yn llwyddo i’w cyfarch, bydd angen cyflwyno cynlluniau arbedion amgen i’r dyfodol ar gyfer eu cyflawni yn y flwyddyn ariannol nesaf. Eglurwyd bod rhai sefyllfaoedd anrhagweladwy yn effeithio ar gyllideb yr adran, megis arian ychwanegol ar gyfer y gwasanaeth cynnal gaeaf. Pwysleisiwyd bod pob ymdrech yn cael ei wneud i gyfarch y cynlluniau arbedion, ond nodwyd hefyd bod ystyriaeth ddwys yn cael ei roi i sicrhau bod gwasanaethau o safon yn cael eu cyflawni i drigolion Gwynedd.

 

Cyflwr Ffyrdd

Tynnwyd sylw bod 13.1% o ffyrdd dosbarth C y Sir wedi sgorio yn goch a olygir bod eu cyflwr yn wael ac y byddai’n debygol o fod angen gwaith cynnal arfaethedig yn y dyfodol agos. Mewn ymateb i’r sylw, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran bod pob ffordd Dosbarth A-C yn cael eu sganio ar gyfer eu cyflwr, ond nid oes modd gwneud hyn ar gyfer ffyrdd di-ddosbarth. Adroddwyd bod y Cyngor wedi derbyn grant o £8,000,000 i fuddsoddi mewn cyflwr ffyrdd dros y ddwy flynedd nesaf. Er hyn, nodwyd gall ystadegau aros yn debyg y tro nesaf mae’r Adran yn adrodd i’r Pwyllgor hwn, gan fod nifer o dasgau angen eu cwblhau cyn cyfarch diffygion newydd sydd yn cael eu hadnabod gan y sganiwr. Nodwyd bod yr Adran yn cydweithio gydag Awdurdodau Lleol eraill er mwyn cymharu cyflwr ffyrdd a chydweithio ar ffyrdd ymylon sirol. Ymhelaethodd y Pennaeth Adran bod gwaith yn cael ei wneud er mwyn canfod os oes modd defnyddio meddalwedd deallusrwydd artiffisial er mwyn casglu data ar gyflwr ffyrdd di-ddosbarth yn y Sir, ond hyderwyd bod eu cyflwr yn debyg i’r hyn a adroddwyd ar gyfer Dosbarth C. Diolchwyd i’r Adran am gadw ffyrdd y Sir i safon uchel.

 

Mewn ymateb i sylw bod oedi yn dilyn datrys diffygion ffyrdd, cyn i linellau gwyn y ffordd gael eu hail-baentio, cadarnhaodd Pennaeth yr Adran bod hyn yn deillio o bwysau ar gyllidebau’r Adran. Ymhelaethwyd bod cwmni allanol yn cyflawni’r gwaith gosod llinellau gwyn i’r Cyngor a bod pwysau yn cael ei roi arnynt i weithredu’n amserol ac mae’r Adran yn asesu safon y gwaith hwnnw. Adroddwyd bod y Cyngor yn ymchwilio mewn i’r posibilrwydd o gyflawni’r gwaith hwn yn fewnol, gan gydnabod y byddai’n fuddsoddiad sylweddol mewn peiriannau, aelodau staff ac adnoddau. Cadarnhawyd bydd yr Adran yn cyflwyno bid ariannol i gyfarch y mater hwn gan y byddai hefyd yn fuddiol i adrannau eraill y Cyngor.

 

Tynnwyd sylw bod ystadegau a gyflwynwyd yn yr Adroddiad yn nodi bod  mwy o ddiffygion critigol ar ffyrdd yn ardal Dwyfor nac sydd yn ardaloedd Meirionnydd ac Arfon yn gyffredinol. Mewn ymateb i ymholiad pam mai dyma oedd yr achos ac os yw’r Adran yn llwyddo i’w datrys o fewn eu cyfnod darged o ddwy awr, cydnabodd Pennaeth yr Adran bod ymateb i ddiffygion critigol ar y ffyrdd yng Ngwynedd yn her. Fodd bynnag, cadarnhawyd bod yr Adran yn llwyddo i fynd i’r safle a’i ddiogelu wrth gyflawni gwaith cychwynnol. Eglurwyd mewn rhai achosion bod angen i swyddogion ddod yn ôl ar gyfer cwblhau gwaith dilynol.

 

Diolchwyd i’r Adran am sicrhau bod unrhyw goed sydd yn syrthio ar draws ffyrdd yn cael eu clirio mor gyflym â phosib. Gofynnwyd i’r Adran ymchwilio i ddulliau o allu gweld pa goed sydd yn debygol o ddisgyn er mwyn sicrhau diogelwch i’r cyhoedd.

 

Tîm Tacluso Ardal Ni

Mewn ymateb i ymholiad a oedd yn nodi bod y Tîm Tacluso yn cyflawni gwaith yn arafach na’r amserlen darged o 7 diwrnod, nododd Pennaeth Cynorthwyol yr Adran bod hyn yn deillio oherwydd heriau staffio yn ystod y misoedd diwethaf. Cadarnhawyd bod y materion hyn bellach wedi cael eu datrys gan fod trosiant staff wedi sefydlogi a bod niferoedd salwch wedi lleihau gan nodi bydd y gwasanaeth yn dychwelyd i’r safon ddisgwyliedig.

 

Mewn ymateb i ymholiad pellach os oedd y nifer o geisiadau i’r Tîm Tacluso wedi lleihau yn ddiweddar, pwysleisiodd Pennaeth Cynorthwyol yr Adran nad dyna’r sefyllfa. Eglurwyd bod y dull o gofnodi ceisiadau gwaith wedi addasu yn ddiweddar fel nad yw’r un gwaith yn cael ei nodi mwy nag un waith. Sicrhawyd bod y Tîm yr un mor brysur a maent wedi bod ond mae niferoedd y ceisiadau yn llai gan nad ydynt yn cael eu hailadrodd.

 

Diolchwyd am yr adroddiad.

 

        PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y drafodaeth.