Agenda item

Cyflwyno adroddiad yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg.

Cyflwynwyd adroddiad yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg a oedd yn rhoi diweddariad ar drefniadau atal twyll ac atal llygredd y Cyngor ynghyd â chyflwyno rhaglen waith ar gyfer y tair blynedd nesaf.

Nodwyd er bod ‘Risg o Dwyll, Llwgrwobrwyo a/neu Lygredd’ yn cael ei ystyried yn risg isel roedd y Cyngor yn parhau i fod yn ymwybodol o’r risg gyda’r Cyngor wedi dioddef o ganlyniad i dwyll mawr yn y gorffennol. Manylwyd ar gynnwys yr adroddiad.

Eglurwyd y byddai’r Pwyllgor yn derbyn adroddiadau rheolaidd (oddeutu bob 6 mis) ar ymdrechion gwrth-dwyll, gwrthlygredd a gwrth-gwgrwobrwyo y Cyngor.

Nododd aelod bod y twyll ynghlwm â Express Motors wedi bod yn arswydus ac a fyddai budd o gael is-grŵp o’r Pwyllgor i edrych yn fanwl a dysgu gwersi ohono. Cyfeiriodd at y Strategaeth gan ofyn pa mor rheolaidd y byddai gweithdai efo swyddogion perthnasol i drafod materion yn codi, risgiau ymddangosol a rhannu arferion da yn cael eu cynnal. Holodd pa asiantaethau oedd y Cyngor yn cydweithio â hwy a pa mor rheolaidd yr adolygir y Strategaeth.

Mewn ymateb i’r sylwadau uchod, nododd yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg:

·         Bod y Pwyllgor eisoes wedi derbyn adroddiad ar Dwyll Express yn ei gyfarfod ar 29 Tachwedd 2018 ac wedi trafod y mater mewn manylder.  Bryd hynny, gofynnwyd i’r Adran Amgylchedd am adroddiad ynglŷn â lliniaru risg i’r Cyngor o ymrwymo i gytundeb newydd Cynllun Tocynnau Teithio Rhatach Llywodraeth Cymru. Ei fod yn benderfyniad yr aelodau os am drafod y ddwy achos o dwyll yn y maes cludiant cyhoeddus yn y Gweithgor Gwella Rheolaethau, ond roedd peryg drwy ganolbwyntio ar y twyll yma y collir golwg ar risgiau eraill o ystyried bod gan y Cyngor ystod eang o wasanaethau.

·         Nid oedd gan y Cyngor adnodd penodol gwrth-dwyll, fe gwblheir y gwaith o fewn adnoddau gydag archwilio mewnol yn gwneud y gwaith ymchwil. Bwriedir cynnal gweithdai rheolaidd efo swyddogion o wasanaethau gwahanol megis archwilio, budd-dal, trethi ac eraill, gan edrych ar risgiau a oedd yn ymddangos o brofiadau awdurdodau eraill.

·         Er nad oedd y Cynllun Ymateb wedi ei ddiwygio ers 2013, mi oedd dal yn addas i bwrpas gyda newidiadau o ran teitlau swyddi yn unig.

·         Roedd Swyddfa Archwilio Cymru yn arwain ar y Fenter Twyll Genedlaethol a gynhelir bob 2 flynedd i gymharu data asiantaethau a pe byddai rhywbeth yn cael ei amlygu fe gysylltir â’r asiantaeth berthnasol. Nododd unwaith bod digon o dystiolaeth i’w gyflwyno i’r heddlu yn dilyn ymchwiliad gan archwilio mewnol fe gyfeirir y wybodaeth i’r Swyddog Monitro.

Nododd aelod ei fod o’r farn bod angen rhoi ystyriaeth i’r ddwy achos o dwyll yn y maes cludiant cyhoeddus yn y Gweithgor Gwella Rheolaethau.

Holodd aelod os oedd system mewn lle i ymateb pan fo digwyddiadau o dwyll yn digwydd. Mewn ymateb, nododd yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg mai dyna oedd pwrpas y Cynllun Ymateb. Nododd mai rheolwyr a swyddogion oedd yn y lle gorau i ddarganfod twyll a bod angen codi ymwybyddiaeth er mwyn iddynt fod yn fyw i’r risg o dwyll ac i fod yn barod i adrodd ar dwyll posib. Roedd risg allanol yn ogystal o gwmnïau yn anfon anfonebau ffug.

Mewn ymateb i sylw pellach yng nghyswllt cydweithio efo asiantaethau eraill, nododd yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg fel rhan o’r Fenter Twyll Genedlaethol bod pwynt cyswllt ym mhob asiantaeth ac fe ellir defnyddio'r pwyntiau cyswllt o ran twyll tu allan i’r fenter yn ogystal fel man cychwyn.

Nododd aelod ei diolch am yr adroddiad. Cyfeiriodd at y ffaith nad oedd twyll Treth Cyngor yn cael ei amlygu yn y ddogfen. Holodd os nad oedd twyll budd-dal tai yn berthnasol o ran y cynllun ymateb oherwydd bod y Llywodraeth efo cyfrifoldeb. Mewn ymateb, nododd yr Uwch Reolwr Refeniw a Risg nid oedd cyfeiriad at dwyll Treth Cyngor yn y ddogfen ond fe ystyrir ei ychwanegu. Ychwanegodd y bwriedir rhoi mwy o ffocws ar Gynllun Gostyngiadau Treth Cyngor dros y blynyddoedd nesaf. Eglurodd mai Adran Pensiynau a Gwaith, Llywodraeth Prydain a oedd yn gyfrifol am ymchwilio i dwyll budd-dal tai ers oddeutu 4 mlynedd. Ymhelaethodd bod gan y Cyngor bwynt cyswllt yn yr Adran Pensiynau a Gwaith ac fe gyfeirir achosion i’w sylw ond nid oedd mor effeithlon â phan oedd y gwaith yn cael ei gwblhau yn fewnol, gyda’r gofyn i lenwi nifer o ffurflenni.

Nododd aelod ei fod yn amhosib cael gwared o dwyll yn gyfan gwbl ond bod y Strategaeth a’r cynllun ymateb yn cadarnhau bod prosesau mewn lle i atal twyll ac fe ddylid eu cymeradwyo.

PENDERFYNWYD derbyn yr adroddiad fel eglurhad o drefniadau’r Cyngor ar gyfer ymchwilio ac atal twyll a llygredd o fewn y gyfundrefn a chymeradwyo’r Strategaeth Gwrth-dwyll, Gwrth-lwgrwobrwyo a Gwrthlygredd a’r Cynllun Ymateb i Dwyll a Llygredd.