Mater - cyfarfodydd

IMPLEMENTATION OF THE LANGUAGE POLICY AND STRATEGY - REPORT OF THE EDUCATION DEPARTMENT

Cyfarfod: 29/04/2025 - Pwyllgor Iaith (eitem 5)

5 ADRODDIAD YR ADRAN TAI AC EIDDO AR WEITHREDIAD Y POLISI IAITH A CHYFRANIAD TUAG AT WIREDDU STRATEGAETH IAITH GYMRAEG 2023 - 2033 PDF 238 KB

I ystyried yr adroddiad.

Penderfyniad:

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cofnod:

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Bennaeth Adran Tai ac Eiddo. Tynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol:

Adroddwyd bod nifer o brosiectau a chynlluniau’r Adran yn cyfrannu at amcanion strategaeth iaith y Cyngor, megis y Cynllun Gweithredu Tai. Eglurwyd bod y cynllun hwn yn cynnwys dros 30 o brosiectau sy’n anelu i fynd i’r afal â’r argyfwng tai yng Ngwynedd gan ymdrechu i sicrhau bod pobl Gwynedd yn cael mynediad at dai addas, safonol a fforddiadwy er mwyn gwella ansawdd eu bywyd. Mynegwyd balchder bod dros 8,000 o unigolion lleol wedi derbyn cefnogaeth drwy’r cynllun hwn hyd yma.

Eglurwyd bod Cynllun Cartrefi Gwag yr Adran yn mynd i’r afael â’r diffyg tai ar gyfer pobl leol. Nodwyd bod 101 o grantiau wedi cael eu dosbarthu i brynwyr tai gwag sydd â chysylltiad lleol er mwyn eu cynorthwyo i’w hadnewyddu i safon byw dderbyniol. Diweddarwyd bod y cynllun hwn wedi cael ei ehangu yn ddiweddar er mwyn cynnwys tai gwag a arferai fod yn ail gartrefi. Esboniwyd mai dim ond ar gyfer prynwyr tro cyntaf oedd y cynllun hwn yn berthnasol yn flaenorol ond er mwyn ymateb i alw mawr am gymorth y cynllun hwn gan y cyhoedd, fe’i hehangwyd ar gyfer pob math o brynwr a’u cynorthwyo i gyfarch cynnydd mewn costau deunyddiau ac adeiladu.

Cadarnhawyd bod yr Adran yn rhoi ystyriaeth drylwyr i Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn ogystal ag effeithiau cydraddoldeb, ieithyddol a dyletswyddau Economaidd-Gymdeithasol o fewn y cynlluniau. Ymfalchïwyd bod yr Adran yn cael effaith bositif ar nodweddion cydraddoldeb a’r iaith Gymraeg drwy gynyddu’r ystod o dai sydd ar gael o fewn y Sir er mwyn ceisio cyrraedd anghenion cymunedau. Ymhelaethwyd bod 63% o drigolion Gwynedd, sydd wedi eu prisio allan o’r farchnad dai, wedi derbyn cymorth i gael mynediad at gartrefi fforddiadwy, benthyciadau, grantiau neu ryddhad trethi. Nodwyd bod Cymdeithas Tai Adra wedi rhannu data gyda’r Adran yn ddiweddar, gan gadarnhau bod 94% o breswylwyr newydd staff yn Ninas, Llanwnda yn gallu’r Gymraeg, ac yn yr un modd, bod gan 96% o breswylwyr stad newydd yn Nhregarth sgiliau’r Gymraeg. Mynegwyd bwriad i gyflwyno adroddiad i’r Cabinet er mwyn amlygu effaith y cynllun hwn, gan ymdrechu i’w ymestyn hyd at 2028/29.

Atgoffwyd bod yr Adran yn arwain ar brosiect Gwynedd Glyd, sy’n rhan o Gynllun Cyngor Gwynedd. Adroddwyd bod yr Adran yn cyflawni hyn drwy gynyddu cyflenwad o dai i bobl leol. Sicrhawyd bod hyn yn flaenoriaeth er mwyn sicrhau bod gan drigolion Gwynedd gartrefi addas, fforddiadwy a safonol drwy denantiaeth, cymorth i brynu tŷ neu adnewyddu tai gwag. Ymfalchïwyd bod 97% o osodiadau drwy’r gofrestr tai yn mynd i rywun â chysylltiad i Wynedd, gydag oddeutu 60% yn mynd i unigolion â chysylltiad gyda’r gymuned y maent yn dymuno byw ynddi. Eglurwyd bod Polisi Gosod Tai Cyffredin yn weithredol er mwyn sicrhau bod pobl leol yn cael blaenoriaeth resymol wrth osod tai. Tynnwyd sylw bod yr Adran yn derbyn nifer o geisiadau gan grwpiau cymunedol a rhai Cynghorau Cymuned i ychwanegu amod ieithyddol fel ... gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 5

Cyfarfod: 28/01/2025 - Pwyllgor Iaith (eitem 5)

5 ADRODDIAD YR ADRAN ADDYSG AR WEITHREDIAD Y POLISI IAITH A CHYFRANIAD TUAG AT WIREDDU STRATEGAETH IAITH GYMRAEG 2023 - 2033 PDF 331 KB

I ystyried yr Adroddiad.

Penderfyniad:

1. Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

2. Gofyn i Gadeirydd y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi os oes modd i Aelodau’r Pwyllgor Iaith fynychu cyfarfod 13 Chwefror 2025 i wrando ar y drafodaeth wrth i ‘Bolisi Iaith Addysg’ gael ei graffu gan yr Aelodau.

Cofnod:

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Bennaeth Cyfundrefn Addysg Drochi Gwynedd a’r Pennaeth Addysg. Tynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol:

Adroddwyd ar brosiect sydd yn cael ei gynnal ar y cyd rhwng Gwasanaeth Ieuenctid Gwynedd a’r Urdd sy’ anelu i gynyddu cyfleoedd i bobl ifanc gymryd rhan mewn gweithgareddau drwy gyfrwng y Gymraeg. Eglurwyd mai nod y prosiect yw darparu mwy o gyfleoedd i bobl ifanc defnyddio’r Gymraeg y tu allan i’r ysgol gan gynyddu eu hyder yn yr iaith. Manylwyd bod 5 Aelwyd Gymunedol wedi cael eu datblygu yn ardaloedd y Felinheli, Bangor, Caernarfon, Ardudwy a’r Bala, sydd yn cynnig amrywiol weithgareddau y tu allan i oriau ysgol. Cadarnhawyd mai mewn 6 ysgol uwchradd yn y sir mae’r gweithgareddau hyn yn cael eu cynnal ar hyn o bryd, ond pwysleisiwyd y gobeithir ehangu ar y cynllun cydweithredol hwn i fwy o ysgolion uwchradd yn y dyfodol drwy gydweithio ymhellach gyda’r Urdd, Cell B, Gisda a Menter Iaith Gwynedd.

Eglurwyd bod Gwasanaeth Ieuenctid Gwynedd yn derbyn grant gwerth £20,000 yn flynyddol gan Lywodraeth Cymru er mwyn mynd ceisio cynyddu hyder pobl ifanc yn yr iaith Gymraeg. Nodwyd bod ffocws y Gwasanaeth ar yr ardaloedd sy’n profi heriau gyda’r iaith Gymraeg megis Bangor a Dolgellau. Cydnabuwyd bod y grant hwn yn dod i ben ar ddiwedd y flwyddyn ariannol gyfredol ac felly bydd angen sicrhau bod y gwaith yn cael ei ariannu drwy ddulliau amgen i’r dyfodol.

Cyfeiriwyd at gynlluniau moderneiddio ac ehangu’r darpariaeth drochi ar gyfer dysgu Cymraeg i blant gan gadarnhau bod gwaith adeiladu a moderneiddio Gwedd 1 wedi cael ei gwblhau. Manylwyd bod y wedd hwn yn brosiect gwerth £1.1 miliwn er mwyn creu unedau trochi sy’n pontio addysg Gynradd ac Uwchradd. Cadarnhawyd bod Uned Drochi newydd wedi cael ei adeiladu yn Nhywyn ac ei fod wedi agor yn swyddogol ar 20 Ionawr 2025. Cydnabuwyd bod llithriad byr wedi bod yn amserlen y datblygiad hwn ond bod yr Uned yn barod i dderbyn dysgwyr Cymraeg newydd erbyn hyn. Yn yr un modd, cadarnhawyd bod Gwedd 2 y datblygiadau moderneiddio’r ddarpariaeth drochi ar y gweill gyda unedau newydd yn cael eu datblygu yn Nolgellau a Maesincla. Cadarnhawyd bod yr uned bresennol yn Llangybi yn symud i fod ar safle Ysgol Cymerau, Pwllheli. Gobeithiwyd bydd y dair uned newydd yn weithredol o dymor yr haf 2025.

Cadarnhawyd fod prosiect TGCh rhithiol ‘Aberwla’ wedi ei gwblhau erbyn hyn. Eglurwyd bod y prosiect yn rhoi cyfle i ddysgwyr Cymraeg fagu hyder i ddefnyddio’r iaith yn gymdeithasol mewn lleoliadau rhithiol cyn mynd ati i gyfathrebu’n Gymraeg yn eu cymunedau. Esboniwyd bod y lleoliadau rhithiol hyn yn cynnwys cae glampio, archfarchnad, garej, caffi, canolfan hamdden a llyfrgell. Pwysleisiwyd bod y prosiect hwn yn un arloesol a bod gwaith yn cael ei wneud er mwyn ei dreialu mewn ardaloedd eraill yng Nghymru gan gynnwys Wrecsam, Ynys Môn, Rhondda Cynon Taf, Sir Gâr, Bro Morgannwg a Cheredigion.

Cadarnhawyd bod Prifysgol Bangor wedi cael eu comisiynu i gynnal gwerthusiad o’r Gyfundrefn Addysg Drochi yng Ngwynedd. ... gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 5